Baş Boyun Kanserleri Nelerdir?

Baş ve boyun kanserleri, başın ve boğazın belirli bölgelerindeki dokularda meydana gelen kanser türlerine verilen genel addır. Tüm kanser türlerinin yaklaşık %10'unu oluşturur. Başlıca görülen türleri; ağız, ağız boşluğu, dudak, yutak, geniz ve gırtlak kanserleridir. Baş ve boyun kanserlerinin erken tanıyla tedavi şansı oldukça yüksektir. Belirtilerin erken dönemde ortaya çıkması, erken tanıyı ve tedaviyi kolaylaştırır. Erken dönemde alınan tedavi, baş ve boyun kanserlerinin vücutta ilerlemeden (metastaza uğramadan) yok edilmesini mümkün kılar. En sık rastlanan belirtileri; baş ve boynun belirli bölgelerinde şişlikler, ağızda veya ağız içinde uzun süreli yaralar, ses kısıklığı ve nefes darlığıdır.

Baş ve Boyun Kanserlerinin Nedeni Nedir?

Baş ve boyun kanserlerinin oluşumunda en büyük etken, sigara ve alkol kullanımıdır. Yalnızca sigara ya da alkol kullananlarda kansere yakalanma riski, her ikisini kullananlara göre daha azdır. Baş ve boyun kanserlerine neden olan bir başka faktör de İnsan Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonudur. Buna ek olarak ağız hijyeninin bozulması, kötü beslenme alışkanlıkları ve Ebstein-Barr virüs enfeksiyonu diğer nedenler arasında yer alır.

Baş ve Boyun Kanserleri Belirtileri Nelerdir?

Baş ve boyun kanserlerinde belirtiler genellikle erken dönemde ortaya çıkar. Sıklıkla görülen belirtiler arasında;

• Baş ve boyunda şişlik,
• Ağız içinde, dilde veya dudakta iyileşmeyen yaralar,
• Ağızda uyuşukluk hissi, çiğneme ve yutmada zorluk,
• Ses kısıklığı, nefes almada zorluk,
• Burun tıkanıklığı veya burun kanaması,
• Göz çevresinde şişlik veya çift görme,
• Sürekli kulak ağrıları, kulak çınlaması, işitme kaybı

Baş ve Boyun Kanserlerine Nasıl Tanı Konur?

Baş ve boyun kanserlerinde ilk tanı fiziki muayene ve endoskopik görüntülemeyi içerir. Öncelikle hastanın ağız içi ve boğazı ayna ile muayene edilir. Burun ve boğaz, endoskop ile detaylı incelenir. Şüpheli bölgeden patolojik inceleme için biyopsi ile parça alınır. Biyopsi örneği için hastanın lokal veya genel anestezi alması gerekebilir. Radyolojik incelemeler için ultrasonografi (USG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) ile görüntüleme sağlanır.

Baş ve Boyun Kanserlerinde Tedavisi Nasıl Yapılır?

Baş ve boyun kanserlerinde tedavi, diğer tüm kanser türleri gibi kişiye özeldir. Tedavide ilk seçenek cerrahi müdahaledir. Bunun yanı sıra baş boyun kanserlerinde radyoterapi (ışın tedavisi) ve kimi durumlarda kemoterapi etkili tedavi seçenekleridir. 

Kimi hastalara tek bir tedavi yöntemi yeterli olabiliyorken kimi hastalarda birkaç yöntemin birleştirildiği bileşik tedavi yöntemi tercih edilir. Tedavi yönteminin seçiminde kanserin türü, evresi; hastanın genel sağlık durumu, cinsiyeti ve yaşı gibi faktörler etkilidir.

Peki, toplumda sıklıkla karşılaşılan baş ve boyun kanserleri hangileridir? Bu kanser türlerinin belirtileri nasıl farklılık gösterir? Teşhis nasıl konulur ve tedavileri nasıl gerçekleşir? Şimdi, sıklıkla rastlanan bazı baş ve boyun kanserlerini detaylıca inceleyelim.

Ağız Kanseri Nedir ve Neden Oluşur?

Ağız kanseri; dudak, dil, diş eti, damak, ağız tabanı ve dilin arka bölgelerinde görülür. Ortalama görülme yaşı 60'tır. Erkeklerde daha sık görülür. Ağız kanseri geçiren her 4 kişiden 3'ü sigara ve alkol kullanmaktadır. Hem sigara hem alkol kullananlarda, alkolün sigaradaki kanser yapıcı maddelerin emilimin artırmasından dolayı görülme riski daha fazladır. Ayrıca iyi temizlenmeyen, yetersiz bakım gören takma dişler de ağız kanserine neden olabilir.

Ağız içinde ağrılı olmasa da geçmeyen şişlik ve yaralar ağız kanserinin ilk belirtilerindendir. Konuşma ve yutkunma zorluğu, uyuşma hissi, ağızda görülen beyaz ve kırmızı lekeler, ağız kanseri belirtileri olarak değerlendirilir. Gelişen tümörler ağrı vermese de yaralar yayılarak kanamaya sebep olabilir.

Ağızda bir ay boyunca devam eden herhangi bir şişlik veya doku değişikliğinde hekimin fiziksel muayenesi gereklidir. Muayeneye ek olarak küçük bir biyopsi ile teşhis konulur. Kanserin boyutunu belirlemek ve yayılımını öğrenmek üzere Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans (MR) taramaları yapılabilir.

Tedavi genelde tüm kanserli dokuların cerrahi müdahale ile çıkarılması, radyoterapi, kemoterapi ya da bu yöntemlerin hep birlikte kullanılmasından oluşur. Hastaya özel tek ya da birleşik tedaviler uygulanabilir. Erken tedaviyle iyileşme olasılığı yüksektir. Tedavi sonrası ağızda ya da dişlerde onarıcı bakım, konuşma terapisi ve beslenme danışmanlığı gibi destekler alınabilir.

Yutak (Farenks) Kanseri Nedir ve Neden Oluşur?

Yutak kanseri, yutakta bulunan yassı doku hücrelerinde meydana gelen kanserdir. Şikayetler genellikle ses tellerini etkilemeye başladığında meydana geldiği için erken saptanması zordur. Ancak erken saptandığında sigara gibi etkenler azaltılarak gerileyebilir. İlerleyen yutak kanseri, yakın bölgelere yayılım gösterir. Başlıca nedeni sigara kullanımıdır, hastaların %90'ı sigara kullanmaktadır. Aşırı alkol kullanımı, İnsan Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonu, kronik burun enfeksiyonları, tütsülenmiş gıda tüketimi diğer nedenleri arasında sayılabilir.

Yutak kanserlerinin başlıca belirtileri seste değişiklik ve ses kısıntılarıdır. Boğaz ağrısı, yutma zorluğu, öksürük, kulak ağrısı, boyunda şişlik, koku alma ve işitme kaybı, çift görme ya da şaşılık, yüzde uyuşukluk gibi belirtileri de bulunur.

Tanı fiziki muayenede yutağın iç yüzünün ağız içinden bir ayna yardımı ile ya da endoskopi ile görüntülenmesi ile başlar. Yutak kanserinin etkilediği lenf bezleri boyun muayenesi ile kontrol edilir. Ayrıca gerekli durumlarda biyopsi, ultrasonografi, tomografi ve manyetik rezonans taramaları da tanı konulmasında yardımcı olur.

Tedavide kanserin yerleştiği bölge, kanserin aşaması ve hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir. Tek ya da kombinasyon olarak kemoterapi (ilaç tedavisi), radyoterapi (radyasyon tedavisi) ve cerrahi tedavi (ameliyat) uygulanır. Genellikle yutağın tamamı alınmadan ses tellerinin en az zarar görmesi amaçlanır.

Dudak ve Ağız Boşluğu Kanserleri Nelerdir ve Neden Oluşur?

Dudak kanserleri çoğunlukla alt dudakta meydana gelen kanserlerdir. Ağız boşluğunda en sık görülen kanser türü dudak kanseridir. En sık 60 yaş üstü erkeklerde görülür. Dudak kanserinde en büyük etken sigara kullanımı ve uzun süreli güneş ışınlarına (UV) maruzluktur. Ağış ve diş hijyeninin olmaması, aşırı alkol tüketimi diğer nedenler arasındadır.

İki haftadan uzun süre dudakta görülen beyaz veya kırmızı yaralar, şişlikler ve hareket bozuklukları dudak kanserinin belirtileri arasındadır. Erken evrede dudakta görülen beyaz kabuklu yaralar lezyon belirtisidir. Yaranın kabuğu kaldırılınca kanama gerçekleşir. Bu şekilde derin dokulara ulaşmadan geçirilebildiği gibi ilerleyen evrelerde çene kemiğine yayılım da gösterebilir.

Dudak kanserlerinin kesin tanısı, hekimin fiziki muayenesi ve kanserli bölgeden biyopsi alınarak incelenmesiyle gerçekleşir. Rutin bir tarama yoktur, hekimlerin ya da diş hekimlerinin kontrolleri sırasında teşhis edilebilir.

Dudak kanserleri genellikle cerrahi müdahaleyle tedavi edilir. Gerekli durumlarda boyun bölgesinden parça da alınabilir. İleri evrelerde ise cerrahi operasyona ek olarak radyoterapi ve kemoterapi birlikte uygulanabilir.

Geniz (Nazofarenks) Kanseri Nedir ve Neden Oluşur?

Geniz kanseri, boğaz ile burnun ile birleştiği yerde, genizde oluşan kanser türüdür. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, en önemli etkenin İnsan Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonu olduğu görülmüştür. Sigara ve alkol kullanımı, yüksek oranda tütsülü ya da salamura gıda tüketimi geniz kanserine neden olabilir. Hastalar genelde ileri yaştadır.

Geniz kanserinde sık rastlanan belirtiler boyunda şişlik ve çift görmedir. Bunların yanı sıra, tekrarlayan kulak enfeksiyonları, yüzde uyuşma, bağ ağrısı, işitme kaybı, burun kanamaları, boğaz ağrısı da geniz kanserinin belirtileri arasındadır.

Geniz kanserinde tanı, boğazın fiziki muayenesi ve biyopsi ile gerçekleşir. Gerekli durumlarda ileri görüntüleme yöntemleri ile tarama yapılabilir. İnsan Papilloma Virüsü (HPV) enfeksiyonunun belirlenmesi için kan tahlilleri yapılır. Erken evrede tedavi şansı yüksek olduğundan hastalığın erken tanısı önem taşır.

Geniz kanserinde ilk tedavi seçeneği radyoterapi, diğer adıyla ışın tedavisidir. Hastaların %70’inde ilk başvuruda boğazda lenf bezlerine yayılım (metastaz) görülür. Tedavi sırasında primer bölge (kanserin ilk ortaya çıktığı bölge) tedavi edilirken boyun bölgesi de ışın tedavisi alanı içine alınır. Diğer baş ve boyun kanserlerinden farklı olarak geniz kanserinde, uzak bölgelere yayılım yüksek oranda görülür. Vücutta uzak bölgelere yayılım varsa ışın tedavisinin yanı sıra kemoterapi de uygulanabilir.

Gırtlak (Larinks) Kanseri Nasıl Oluşur?

Sigara ve tütün ile tütün mamullerinin kullanımına bağlı erkeklerde daha sık görülen gırtlak kanseri tedavisinde cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi yöntemlerinen biri veya birkaçı birlikte kullanılır.

Gırtlak kanseri ile ilgili detaylı bilgiye Gırtlak Kanseri Nedir? adresinden ulaşabilirsiniz.

Tükürük Bezi Kanseri Nedir ve Nasıl Oluşur?

Tükürük bezleri insan vücudunda farklı tabakalardan hücreler içeren yapıdır. Bu yüzden dokudan birçok farklı kanser türü çıkabilmektedir. Bu dokusal farklılık tükrük bezi kanseri tedavisinde birden fazla farklı yol izlenmesine yol açar.

Tükürük bezi kanserinin belirtisi sıklıkla ele gelen, ağrısız bir şişliktir. Şişlik uzun süre sonra büyüme eğilimi gösterir. Şişlik tespit edildiğinde iğne ile bu şişliğin içinden bir parça alınarak değerlendirilir. Parça, kanser olarak teşhis edilirse uygun tedavi süreci (cerrahi, radyoterapi, kemoterapi) planlanır.

Tüm diğer kanserde olduğu gibi baş boyun kanserlerinde de erken tanı, erken tedaviye olanak sağlayacağından oldukça önemlidir. Özellikle sigara ve alkol kullanıyorsanız; ağız, yüz, boğaz ve baş bölgelerinizde süregelen ağrı, yara ve hassasiyet gibi şikayetleriniz varsa bir hekim değerlendirmesine başvurabilirsiniz.