El, ayak, ağız hastalığı çok bulaşıcı olan viral bir enfeksiyondur. Genellikle bu hastalığa ‘coxsackie virüsü’ neden olur. Bu hastalık adını ellerde, ayaklarda ve ağızda sebep olduğu yaralardan, döküntülerden alır. Aslında bu döküntüler sırt, göğüs, kol, bacak ve cinsel organlar gibi farklı bölgelerde de çıkabilir.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Nedir?
El, ayak, ağız hastalığı çok bulaşıcı olan viral bir enfeksiyondur. Genellikle bu hastalığa ‘coxsackie virüsü’ neden olur. Bu hastalık adını ellerde, ayaklarda ve ağızda sebep olduğu yaralardan, döküntülerden alır. Aslında bu döküntüler sırt, göğüs, kol, bacak ve cinsel organlar gibi farklı bölgelerde de çıkabilir. El, ayak, ağız hastalığı bulaşıcı olduğu için eller yıkanmadığında, dışkı, tükürük, burun akıntısı, kabarcıklardan çıkan sıvı ile temas yolu ile kolayca bulaşabilir. Bu enfeksiyon bebeklerde ve 7 yaş altı çocuklarda daha sık görülür. Çocuklar bu hastalığa anaokullarında, kreşlerde, okullarda yani çocukların toplu bulunduğu ortamlarda yakalanırlar. Bu hastalık yaklaşık 7 ila 10 gün arası devam eder. Bu hastalık genelde iki evrede ortaya çıkar. İlk evrede çocukta grip bulguları görülür. Boğaz ağrısı, burun akıntısı gibi. Bu belirtiler birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Daha sonra ikinci evre başlar. Bu evrede çocuğun el ve ayaklarda kızarıklık, ağızda , hatta dirsek, diz, kalça gibi vücudunun farklı bölgelerinde döküntüler ortaya çıkmaya başlar. Ayrıca boyunda şişmiş lenf düğümleri olduğu da gözlemlenir. Vücutta oluşan yaralar küçük pembe noktalar olarak çıkar ama zamanla kabarcıklara dönüşür.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Neden Olur?
Enterovirüs ailesine ait olan virüsler bu hastalığa neden olur. Coxsackievirus A16, Coxsackievirus A6, Enterovirüs 71 (EV-A71) gibi virüs çeşitleri el, ayak, ağız hastalığına neden olur. Çocuklarda el, ayak, ağız hastalığına sebep olan bu virüs sindirim sistemindeki organlara aşağıdakilerde dahil yerleşmiş olabilir.
- Ağız
- Yemek borusu
- İnce bağırsak
- Kalın bağırsak
- Karın
- Anüs
- Rektum
El, ayak, ağız hastalığı bulaşıcıdır. Genellikle çocuklarda el, ayak, ağız hastalığı ile karşılaşılıyor çünkü çocuklar okullarda kreşlerde bu hastalığın yayılmasına neden oluyorlar. El, ayak hastalığı bulaşıcılık süresi genellikle ilk bir haftadır. Hastalık aşağıdaki yollarla bulaşabilir:
- Hastalığı taşıyan bir kişi hapşırdığında ya da öksürdüğünde damlacık yolu ile yayılabilir.
- Hastalığı taşıyan bir kişinin tükürüğü ile ya da dışkısı ile temas edildikten sonra ağıza, burna ya da gözlere temas edildiğinde bulaşabilir.
- Hastalıklı kişinin kabarcıkları ile direkt temas edildiğinde bulaşır.
- Virüsü taşıyan biri ile temas edildiğinde bulaşır.
- Virüs taşıyan kişinin yemek kapları, bardağı, havlusu ile temas edilirse bulaşır.
- Hasta kişinin dokunduğu yerlere dokunduktan sonra aynı elimizle ağıza, buruna dokunulursa hastalık bulaşır.
El, ayak, ağız hastalığı açısından bazı bireyler risk altındadır. Bu hastalık genellikle 5 ila 7 yaş arası çocukları etkiler. Hastalık genel olarak temas yolu ile yayıldığı için çocuklar ve bebekler kendini bu açıdan koruyamayabilir.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Nasıl Olur?
El, ayak, ağız hastalığı genellikle enfekte kişilerle yakın temas sonucu oluşur. Hastalık süreci tipik olarak üç aşamada gerçekleşir. İlk aşamada, virüsün vücuda girmesinden sonra 3-6 günlük kuluçka dönemi yaşanır. İkinci aşamada ateş, boğaz ağrısı gibi grip benzeri semptomlar görülür. Son aşamada ise karakteristik döküntüler ve kabarcıklar ortaya çıkar. Hastalık özellikle bağışıklık sistemi tam gelişmemiş küçük çocuklarda daha sık görülür.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Belirtileri
El, ayak, ağız hastalığının ilk belirtileri:
- Ateş
- Boğaz ağrısı, öksürük
- Halsizlik
- Hasta hissetme
- İştahsızlık
- Bebek ve çocuklarda huzursuzluk
Bu belirtiler birkaç gün içinde hafifler ve yerini farklı belirtilere bırakır. İkinci evrede ortaya çıkan belirtiler şunlardır:
- Dilde, diş etlerinde ağrılı lezyonlar.
- Avuç içlerinde, ayak tabanlarında, kalçalarda döküntüler. Döküntüler sıvı dolu kabarcıklar halinde oluşur. Kaşıntı görülmez.
Elde oluşan el, ayak, ağız hastalığı:
Avuç içlerinde kabarcıklı, kırmızı lezyonlar oluşur.
Ayakta oluşan el, ayak, ağız hastalığı:
Ayak tabanlarında kızarıklık, sıvı dolu kabarcıklı lezyonlar oluşur. Enfeksiyon ilk bulaştığı andan semptomların ortaya çıktığı döneme kuluçka dönemi adı verilir. Kuluçka dönemi 3 ile 6 gün arası sürer. Öncelikle ateş ve boğaz ağrısı ile kendini gösterir. Ateşin başlamasından sonra ağız yaraları oluşmaya başlar. Yaralar bir iki gün içinde boğazlara doğru yayılır. Ellerde ve ayaklarda, kalçalarda döküntüler oluşur. Bu hastalığın teşhisini doktorlar genelde kabarcıkları gördüğünde koyabilirler. Ama bazen de boğazdan sürüntü alarak ya da kabarcıklardan ve dışkıdan test alınarak teşhis edilebilir. Bu hastalık ilerlediği zaman bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan komplikasyonlar şunlardır:
- Dehidrasyon: Ağız yaraları nedeni ile yemek içmek zor hale gelebilir. Bu yüzden dehidrasyonu önlemek için yeterli miktarda sıvı tüketilmelidir.
- Tırnak kaybı: İnsanlar bu virüse yakalandıktan sonra el ve ayaklarında tırnak kaybı oluşabilir. Zaman içinde tırnaklar tekrar kendiliğinden uzar.
- Viral Menenjit: Beyni ve omuriliği çevreleyen zarların enfeksiyonudur. Baş ağrısı, boyun tutulması, ateş gibi bulguları olur.
- Ensefalit: Beyin iltihabını ifade eder. Hayatı tehdit eden potansiyele sahiptir. Nadir olarak görülür.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?
Hastalığın tanısı genellikle klinik bulgulara dayanarak konulur. Doktor öncelikle hastanın öyküsünü alır ve fizik muayene yapar. Karakteristik döküntülerin varlığı, yerleşimi ve görünümü tanı koymada önemli rol oynar.
Kesin tanı için aşağıdaki tetkikler yapılabilir:
- Boğaz sürüntüsü: Boğazdan alınan örnek virüsün varlığını tespit etmek için laboratuvarda incelenir.
- PCR testi: Özellikle salgın durumlarında virüsün tipini belirlemek için kullanılır.
- Kan testleri: Gerekli durumlarda enfeksiyonun şiddetini değerlendirmek için yapılır.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
El, ayak, ağız hastalığı tedavisi için kesin belirlenmiş bir ilaç yoktur. Antibiyotikler virüslere etki etmediği için bu hastalığa da etki etmezler. Bu hastalığın semptomları kendi kendine geriler ve bir, iki hafta içinde iyileşir. El, ayak, ağız hastalığı tedavisinde şu ilaçlar önerilebilir:
- Asetaminofen (Tylenol) ve İbuprofen ( Advil) ateş ve ağrıları azaltmak için kullanılabilir.
- Uygulayabilecek çocuklar için sprey ve gargara kullanımı önerilebilir.
- Boğaz ağrısını hafifletmek için uygulayabilecek çocuklar için tuzlu su ile gargara yapılabilir.
Evde tedaviye destek olabilecek bazı noktalar vardır. Ağız yaralarının daha fazla acıya sahip olmasını engellemek için baharatlı, acı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Ilık ve soğuk içecekler tercih edilmelidir. Sıcak içecekler daha fazla ağrıya sebep olabilir. El, ayak, ağız hastalığının bulaşmasını önlemek için dikkat edilmesi gereken şeyler vardır. Bunlar:
- Ellerinizi 20 saniye boyunca yıkayın. Kabarcıklara, lezyonlara temas ettikten sonra, dışkı ile temas ettikten sonra eller yıkanmalıdır.
- Öksürük, hapşırma anında enfekte olan kişi ağzını peçete ile kapatmalıdır. Daha sonrasında eller yıkanmalıdır.
- Enfekte olan çocuklar, kabarcıklar kuruyana kadar okula ya da kreşe gönderilmemelidir.
- Yemek kaplarını, bardakları ve havluları kimse ile paylaşılmamalıdır.
Sonuç olarak el, ayak ağız hastalığı semptomları genellikle hafif olarak seyreder. Tedavi edilerek iki hafta içinde iyileşme gösterir. Bu virüs çok bulaşıcı olduğundan dolayı gerekli önlemler alınmalıdır. Alınmadığı takdirde hastalık çok hızlı bir şekilde okullarda yayılım gösterir. Hastalığa dair bulgulara sahip olduğunuzda bir sağlık uzmanından yardım alabilirsiniz. Önerilen ilaçlar semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
El, Ayak, Ağız Hastalığına Ne İyi Gelir?
Hastalığın semptomlarını hafifletmek için çeşitli destekleyici tedaviler uygulanabilir:
- Bol sıvı tüketimi: Özellikle su, süt ve soğuk içecekler tercih edilmelidir.
- Yumuşak ve soğuk gıdalar: Dondurma, yoğurt, muz gibi yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.
- Ağız bakımı: Tuzlu su ile gargara yapılması ağız yaralarını rahatlatabilir.
- Kalamin losyonu: Cilt döküntülerini rahatlatmak için kullanılabilir.
- Parasetamol veya ibuprofen: Ateş ve ağrıyı kontrol altına almak için kullanılabilir.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Bulaşıcı mı?
El, ayak, ağız hastalığı oldukça bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Hastalığın bulaşıcılık düzeyi özellikle ilk hafta içinde en yüksek seviyededir. Hastalık, belirtiler ortaya çıkmadan önce bile bulaşıcı olabilir, bu da yayılımını kontrol etmeyi zorlaştıran faktörlerden biridir.
Virüs vücutta yaklaşık 7-10 gün canlı kalabilir ve bu süre zarfında bulaşıcılığını sürdürür. Özellikle kreş, anaokulu ve ilkokul gibi toplu yaşam alanlarında salgınlara neden olabilir. Araştırmalar, mevsimsel faktörlerin de hastalığın bulaşıcılığını etkileyebileceğini göstermektedir. Özellikle yaz ve sonbahar aylarında vaka sayılarında artış gözlemlenmektedir.
El, Ayak, Ağız Hastalığı Nasıl Bulaşır?
El, ayak, ağız hastalığı virüsü birkaç farklı yolla bulaşabilir. En yaygın bulaşma yolu doğrudan temas yoludur. Enfekte kişinin ağız, burun akıntısı veya lezyonlarından çıkan sıvılarla temas eden sağlıklı bireyler virüsü kapabilir.
Hastalık aynı zamanda solunum yoluyla da bulaşabilir. Enfekte kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu havaya karışan damlacıkların solunması ile virüs sağlıklı bireylere geçebilir. Bunun yanı sıra fekal-oral yol da önemli bir bulaşma rotasıdır. Özellikle tuvalet hijyenine dikkat edilmemesi durumunda, virüs dışkı yoluyla çevreye yayılabilir ve eller aracılığıyla ağız, burun veya gözlere taşınabilir.
Araştırmalar, virüsün cansız yüzeylerde 24 saate kadar canlı kalabildiğini göstermektedir. Bu nedenle enfekte kişilerin kullandığı eşyalar, oyuncaklar ve yüzeyler de bulaşma kaynağı olabilir. Özellikle küçük çocukların oyuncakları ağızlarına götürme eğiliminde olmaları, hastalığın kreş ve anaokulu ortamlarında hızla yayılmasının başlıca nedenlerindendir.
El Ayak, Ağız Hastalığı Nasıl Önlenir?
Hastalıktan korunmak için temel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir:
1. Düzenli olarak en az 20 saniye sabunla el yıkanmalıdır.
2. Oyuncaklar, kapı kolları gibi ortak kullanım eşyaları dezenfekte edilmelidir.
3. Hasta kişilerle temas sınırlandırılmalıdır.
4. Kreş ve okullarda hijyen önlemleri artırılmalıdır.
5. Hasta çocuklar iyileşene kadar evde tutulmalıdır.
El, Ayak, Ağız Hastalığından Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Hastalıktan korunmak için aşağıdaki önlemleri almak önemlidir:
1. Çocukların el yıkama alışkanlığı kazanmasının sağlanması.
2. Ortak kullanım alanlarının düzenli dezenfeksiyonu.
3. Bağışıklık sistemini güçlendirici beslenme düzeninin oluşturulması.
4. Hasta kişilerle temastan kaçınılması.
5. Özellikle salgın dönemlerinde toplu alanlarda maske kullanımı.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım