Pulmoner Hipertansiyon Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Pulmoner Hipertansiyon, kalbin sağ tarafından akciğerlere kan taşıyan atardamarların daralmasına ve kan akışının bozulmasına neden olan ciddi bir sağlık durumudur. Kanın oksijenlenerek kaslara, organlara ve vücudun diğer dokularına dağıtılması için akciğerden geçmesi gerekir. Ancak kalp ve akciğerler arasındaki arterler (atardamarlar) daraldığı zaman damardan geçen kan miktarı da azalacağından kalbin akciğerlere kan pompalaması için daha fazla efor sarf etmesi gerekecektir. Bu durum, kalbin zamanla zayıflamasına ve vücuttaki kan dolaşımının bozulmasına neden olabilir. Bazı bireylerde bu hastalık, zamanla daha kötü hal alabilir ve hayati tehlikeye yol açabilir. Bundan dolayı pulmoner hipertansiyon hastaları için erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır. Pulmoner hipertansiyon nedir ve tedavisi nasıldır sorularının daha kapsamlı yanıtlarını öğrenmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Pulmoner Hipertansiyon Nedir?

Akciğer tansiyonu olarak da bilinen pulmoner hipertansiyon, kalbin sağ tarafını ve akciğer arterlerini olumsuz etkileyen yüksek tansiyon türlerinden biridir. Pulmoner hipertansiyonda akciğerlerdeki kan damarları daralır veya tıkanabilir. Bu hastalık, kalbin sağ tarafından akciğerlere oksijen bakımından fakir kanı taşıyan atardamarlarda yüksek tansiyon olması sonucu meydana gelir. Bunun sonucunda pulmoner arterlerin duvarları kalınlaşır ve sertleşir. Bu durum arterin kan yeterli akışına izin verecek kadar genişleyememesine yol açar. Akciğer damarlarında meydana gelen bu hasarlanma sonucu kan akışı yavaşlar ve akciğer atardamarlarındaki kan basıncı yükselir. Damarlar daraldığı için kalbin daha fazla çalışması gerekir.Bu da kalbin yorulmasına ve zamanla zayıflamasına yol açabilir. Zayıf bir kalp vücudun dolaşım metabolizmasını tam olarak sağlayamaz ve kalp yetmezliği gibi daha ciddi sağlık sorunlar ortaya çıkabilir. Pulmoner hipertansiyon, her yaştan kişiyi etkileyebilen nadir bir hastalıktır. Ancak diğer kalp ve akciğer hastalıklarına sahip bireylerde daha sık görülebilir. Akciğer hipertansiyonunun birden fazla türü mevcuttur. 

• Grup 1: Pulmoner arteriyel hipertansiyona bağlı PH
• Grup 2: Kalbin sol tarafındaki hastalığa bağlı PH
• Grup 3: Akciğer hastalıklarına bağlı PH
• Grup 4: Akciğerdeki tıkanmalara bağlı PH
• Grup 5: Diğer bozukluklara bağlı PH

Pulmoner Hipertansiyon Belirtileri

Pulmoner hipertansiyon, erken aşamalarda pek fazla belirti vermeyebilir ve belirtiler mevcut olsa bile bunlar ciddi değildir. Ancak semptomlar, zamanla kötüleşebilir ve günlük aktiviteleri yapmak bile zor hale gelebilir.

Pulmoner hipertansiyonun erken belirtisi günlük aktivite sonrasında meydana gelen nefes darlığı şeklinde görülebilir. Bu günlük aktivitelere yürüyüş, merdiven çıkma veya alışveriş yapma örnek olarak verilebilir. Aynı zamanda günlük egzersiz yaparken de nefes darlığı hissedilebilir.

• Hareket etmeden de nefes darlığı hissetmek
• Cilt ve dudak renginin mora dönmesi (siyanoz)
• Göğüs ağrısı ve göğüste basınç hissi
• Baş dönmesi
• İştah kaybı
• Bayılma
• Yorgunluk ve halsizlik
• Karnın sağ üst bölgesinde ağrı hissi
• Karında, bacaklarda ve ayak bileklerinde ödem
• Çarpıntı
• Sık sık nefes darlığı

Pulmoner Hipertansiyon Nedenleri

Pulmoner arterleri çevreleyen dokulardaki hücresel değişiklikler, arter duvarlarının sertleşmesine, kalınlaşmasına veya şişmesine neden olabilir. Meydana gelen bu değişiklikler kalpten akciğere giden kan akışının azalmasına ve yavaşlamasına yol açarak pulmoner hipertansiyon gelişmesine sebep olabilir. Pulmoner arteriyel hipertansiyon oluşum nedenlerine göre 5 gruba ayrılır. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• İdiyopatik pulmoner arteriyel hipertansiyon (IPAH): Nedeni tam olarak bilinmeyen bu hastalık, pulmoner arterlerde yüksek kan basıncı gelişmesi ile karakterizedir.
• Bağ dokusu hastalıkları: Vücuttaki dokuları bir arada tutan yapıları (kemikler, eklemler, tendonlar, kıkırdaklar, yağ dokusu) etkileyen hastalıklar.
• HIV
• Karaciğerde gelişen hastalıklar
• Konjenital kalp hastalıkları
• Orak hücreli anemi: Kanda bulunan ve oksijen taşımakla görevli olan hemoglobinin yapısının bozuk olması ve görevini tam olarak yerine getirmemesi ile belirgin doğuştan bir hastalık.
• Bazı uyuşturucu maddeler

PAH aileden genetik olarak aktarılabilir. Bazı durumlarda herhangi bir neden olmadan PAH hastalığı ortaya çıkabilir.

• Mitral veya aort kapak hastalıkları
• Kronik yüksek tansiyon hastalığı
• Sol taraflı kalp yetmezliği

• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Pulmoner fibrozis: Akciğerlerde bulunan ve alveol adı verilen hava keseleri arasındaki dokuların hasarlanması
• Uyku apnesi

• Akciğerde kronik kan pıhtıları oluşması
• Diğer bazı pıhtılaşma bozuklukları

• Polisitemia vera (kanda bulunan hücrelerin sayısında anormal artış) ve trombositemi (kan pıhtılaşmasında görevli trombositlerin sayısında anormal artış)
• Sarkoidoz ve vaskülit gibi sistemik hastalıklar
• Tiroid hastalığı
• Glikojen depo hastalığı gibi metabolik hastalıklar
• Pulmoner arterlerin sıkışmasına neden olan tümörler ve böbrek hastalıkları

Pulmoner Hipertansiyon Tanısı Nasıl Konur?

Pulmoner hipertansiyonun teşhis edilmesi için öncelikle doktor hastaya genel bir fizik muayene yapar. Fizik muayene yaparken boyundaki damarlarını inceler. Boyun damarlarının şiş olması kalp yetmezliğinin işareti olabilir. Daha sonra karnın sol üst bölgesini muayene ederek karaciğer boyutunu değerlendirir. Karında ve ayak bileklerinde ödem olup olmadığını anlamak için o bölgelerde incelemeler yapar. Daha sonra hastanın tıbbi öyküsünü alarak aile geçmişinideki hastalıkları gözden geçirir. Bu hastalığın belirtileri diğer kalp hastalıklarının belirtilerine benzerlik gösterdiğinden pulmoner hipertansiyonun teşhisi zor olabilir. Bundan dolayı kesin bir teşhis koymak için fizik muayeneden sonra da çeşitli testler istenir. Bu testler şu şekilde sıralanabilir:

• Röntgen: Göğüs röntgeni sayesinde sağ ventrikül (kalbin sağ alt odacığı) ve arter boyutları değerlendirilebilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Akciğerde pulmoner hipertansiyona neden olabilecek kan pıhtılarının tespit edilmesi için göğüs tomografisi çektirilebilir.
• Kan testleri: Kan testi sayesinde organların işlevleri, hormon seviyeleri ve enfeksiyon gibi durumlar anlaşılabilir.
• Doppler ekokardiyografi: Sağ ventrikülün nasıl çalıştığını kontrol etmek için ses dalgaları kullanan doppler eko, kalp kapakçıklarındaki kan akışını da ölçer. Doktor bu sayede sistolik kan basıncını ölçebilir.
• Sağ kalp kateterizasyonu: Diğer adı pulmoner arter kateterizasyonu olan bu test, pulmoner arterlerdeki basıncı ölçer. Aynı zamanda kalbin dakikada ne kadar kan pompaladığı da kontrol edebilir.
• Polisomnografi (PSG): Bir tür uyku testi olan polisomnografi, bireyde uyku apnesi olup olmadığını test etmek için uygulanabilir.
• Pulmoner ventilasyon: Akciğerlerde pıhtı olup olmadığını test eden bir diğer yöntemdir.

Bunlarla beraber doktor hastadan egzersiz testi de isteyebilir. Egzersiz testi sayesinde hastanın ne kadar süre egzersiz yapabildiği ve bu sırada kanında ne kadar oksijen dolaştığı incelenebilir. Bu sayede pulmoner hipertansiyonun hafif mi yoksa şiddetli mi olduğu anlaşılabilir.

Pulmoner Hipertansiyon Tedavisi

Pulmoner hipertansiyonu tedavi etmek için öncelikle hastalığın hangi aşamada olduğunu tespit etmek önemlidir. Pulmoner hipertansiyon sınıflaması şu şekilde yapılabilir:

• 1.Sınıf: Bu aşamada herhangi bir semptom görülmez.
• 2.Sınıf: Dinlenme halinde semptom olmaz; ancak günlük aktiviteler bireyde nefes darlığına sebep olabilir.
• 3.Sınıf: Günlük aktiviteleri yerine getirmek daha zor hale gelir. Birey daha yorgun hisseder.
• 4.Sınıf: Dinlenme halindeyken bile semptomlar vardır. Normal aktiviteleri yaparken semptomlar daha şiddetli hale gelir.

Doktor hastalığın evresini tespit ettikten sonra buna yönelik bir tedavi planı hazırlar. Şu anda pulmoner hipertansiyonu kesin olarak tedavi edecek bir yöntem yoktur; ancak hastalığın ilerlemesini durduracak ve semptomlarını hafifletecek tedaviler vardır. Pulmoner hipertansiyon tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

• İlaç tedavisi: Kan damarlarını genişletmek için geleneksel hipertansiyon tedavisinde de kullanılan kalsiyum kanal blokerleri reçete edilebilir.
• Antikoagülanlar: Kan pıhtılarının oluşmasını önlemek için kullanılabilir.
• Balon atriyal septostomi (BAS): Bu yöntem genelde kalp kusuru olan bebekler için kullanılsa da pulmoner hipertansiyon tedavisinde de kullanılabilir.

Bu tedavilerle birlikte düzenli bir diyet ve hayat tarzı değişiklikleri de hastalıkla baş etmeyi kolaylaştırabilir. Pulmoner hipertansiyon hastasıyım diyen bir birey bu konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için doktoruna başvurabilir.