Şeker hastalığı (diyabet) genellikle erişkinlerin hastalığı olarak bilinse de çocuklarda da hatta bebeklerde de görülebilmektedir. Çocuklarda sıklıkla tip 1 şeker hastalığı görülür.Genellikle ergenlik döneminde başlasa da daha küçük yaş grupların da da diyabet görülebilir.
Küçük Yaşta Şeker Hastalığı Neden Olur?
Çocuklarda görülen Tip 1 diyabet, kan şekerini düzenleyen insülin hormonunun kalıcı eksikliğine bağlı olarak gelişiyor ve kan şekerinde yükselme ile seyreder. İnsülin vücudumuzda pankreas bezinden salgılanır. Kan şekerinin vücut hücreleri tarafından kullanılmasını sağlar. Besinlerle aldığımız özellikle karbonhidratlar bağırsaklarda basit şekerlere dönüştürülerek emilir ve kana karışır. Beslenme sonrası kan şekeri yükselmeye başladığında insulin salınarak şekerin vücut hücreleri tarafından kullanılması ya da depo edilmesi sağlanır.Tip 1 diyabet hastalarında ise bu işlem vücudun savunma sistemi tarafından pankreastaki insülin üreten hücreler tahrip edilmesi sonucu yapılamaz, kan şekeri yüksek kalır. Şekeri kullanamayan hücreler aç kalır ve enerji sağlamak için yağları ve proteinleri parçalar. Bunun sonucunda çocukta kilo kaybı meydana gelir.Yağların yakılması sonucu KETON adı verilen asit yapıda maddeler açığa çıkar. Ve ASİDOZ denilen klinik tablo olur bu; mide bulantısı, kusmaya neden olur ayrıca ketonları atabilmek için hızlı nefes alıp verme başlar. Gerekli tedavi başlanmaz ise çocuk diyabet ketoasidozu denilen ağır tabloya girebilir ve koma gelişebilir. Tip 1 diyabet insüline bağımlı bir diyabet türüdür.
Çocuklarda Şeker Hastalığı Belirtileri
Çocuklarda şeker hastalığı nasıl anlaşılır? sorusunun cevabı sıklıkla aileler tarafından merak edilir. Kişiden kişiye değişebilen bu belirtiler şu şekilde özetlenebilir:
- Çok su içme ve sürekli susuzluk hissi: İlk belirtilerden biridir. Çocuk yanında sürekli su şişesi taşımaya başlar. Şeker hastası bir çocuk yeteri kadar su içmediğinde bulantı, baş dönmesi, dehidratasyon, baş ağrısı, halsizlik ve bayılma görülebilir artan kan şekeri düzeyi olunca belli bir süre sonra glikoz ( şeker ) idrarla atılır. Henüz tanı konmamış şeker hastası acil ve ciddi bir tablo olan diyabetik ketoasidoz denilen koma gelişebilir.
- Çok yemek yeme: İnsülin hormonu şekerin hücrelere ve dokulara girmesi için gereklidir. İnsülin yoksunluğunda dokular açlık hisseder ve bu durum kişinin çabuk acıkmasına ve çok yemek yemesine neden olur. Tip 1 şeker hastası çocuklar çok yedikleri halde zayıflarlar. Erişkinlerden farklı olarak çocuklarda şeker hastalığı sıklıkla beslenme şekli ve yaşam tarzı ile ilgili değildir. Fakat Çocuklarda daha nadir olatak görülen tip 2 diyabet hastalığı obezite ile ilişkilidir. Bu çocuklar çok yer ve kilo alırlar.
- Çok idrara çıkma: Çocuğun idrara çıkma sıklığının artması aileler için uyarıcı olmalıdır. Bu çocuklar okulda dersten çıkarak tuvalete giderler ve gece idrar yapmak için uyanırlar. Yatak ıslatma görülebilir. Çok idrar yapmaya poliüri denir.
- Nefeste aseton veya meyve kokusu: Kanda şeker çok yükseldiğinde ortaya çıkar.
- Ek olarak; Yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, sinirlilik, huzursuzluk
Bu belirtiler görülmeye başladıktan haftalar sonra çocuk bulantı, kusma, karın ağrısı ve koma ile de acil servise başvurabileceği için bu konuda farkındalık oluşması çok önemlidir.
Çocuklarda Şeker Hastalığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Çocuklarda diyabet gelişimi ile ilişkili olabilecek çeşitli risk faktörleri mevcuttur:
- Aile öyküsü: Çocuklarda tip 1 şeker hastalığının genetik olarak ortaya çıkmadığı düşünülse de ailesinde bu hastalık görülenlerde hastalığa yakalanma sıklığı biraz daha fazladır.
- Genetik: Bazı genlerle tip 1 şeker hastalığı arasında ilişki olduğu düşünülmektedir.
- Irk: Bazı ırklarda tip 1 diyabet daha sık görülmektedir.
- Virüsler: Bazı virüsler pankreastaki insülin üreten hücrelere zarar vererek hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Çocuklarda Diyabetin Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Çocuğunuzu rutin sağlık kontrollerine götürmüş olmanız büyüme gelişiminin düzenli takip edilmesi ve hekiminizin gerekli gördüğü dönemlerde yapılan aralıklı kan testleri bu konuda da farkındalığınız , oldukça değerlidir. Gerekli görülen aralıklarda yapılan kan şekeri düzeyi, tam idrar tahlili, şüpheli durumlarda yapılan ileri tetkikler şeker hastalığı konusunda çocuğunuz sağlık kontrolleri oluşturur.
Şeker hastalığının belirtilerini gösteren çocuk mutlaka acilen çocuk doktoruna gitmelidir. Diyabet hastalığında dikkat edilmesi gerekenler ve önerilen tedavi ilkelerine uyulmadığı durumlarda kan şekerinin yüksek seviyelerde seyretmesi, başta nöropati (sinir harabiyeti), nefropati (böbreklerde hasar oluşumu) ve retinopati (göz retinasında hasar oluşumu) olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açar. Bu yüzden düzenli doktor kontrolleri tedavi planı ve düzeni çok önemlidir. Tedavide dinamik değişiklikler ancak düzenli takipler ile sağlanır.
Çocuklarda Şeker Hastalığı Tedavisi Nasıldır?
Çocuklarda tip 1 diyabet insüline bağlı bir hastalıktır. Bu çocukların vücutlarında yeteri kadar insülin olmadığından kısa ve uzun etkili insülin enjeksiyonu ile kan şekeri düzeyini düzenleyebilirler. Kan şekerlerini düzenli olarak ölçmeleri gereklidir. Tip 1 diyabetli çocuğun hastalığı hakkında eğitimi çok önemlidir. Bu eğitimin amacı çocuğun hastalığı yönetmesini ve onunla yaşamasını öğrenmesidir. Bu amaçla bir diyabet hemşiresi, diyetisyen ve hekim görev alır. Diyabetli çocuğun eğitiminde onun psikolojisi ve motivasyonuçok önemlidir.
Diyabetli çocuk hasta hastaneden ayrılmadan insülin uygulama şekli, hipogliseminin belirtileri ve tedavisi hakkında bilgilendirme, egzersiz sonrası kan şekerini yönetme, kan şekeri düzeyini takip ederek insülin dozunu ayarlama ve beslenme düzeni hakkında çocuk ve aileye eğitim verilir. Çocuk insülin ve kan şekeri günlüğü tutabilir. İnsülin genellikle başlangıçta aileler tarafından, daha sonra ise çocuğun kendisi tarafından uygulanır. Çocuğa kendi kendine kan şekeri ölçümü öğretilir. İnsülin mutlaka enjeksiyon şeklinde uygulanır. Mide asidi insülini parçaladığı için ağızdan uygulanamaz. Tip 1 şeker hastası çocuklar kan şekerlerini ölçmelidir. Ağır egzersiz sonrası, sınavlar, doğum günü partileri gibi durumlarda daha sık ölçüm gerekebilir.
Çocuklarda tip 2 diyabet hastalığında başlangıçta insülin tedavisi uygulanmaz. Bunlarda diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri çok önemlidir. Çocuğun kilo vermesini ve egzersiz yapmasını sağlamak esastır. Ancak çocuklar bu tedavi yöntemlerine yetişkinler kadar kolay uyum gösteremezler. Hekim, diyetisyen, diyabet hemşiresi ve gerekirse psikolog yardımı gerekebilir. Ailenin desteği çok önemlidir. Her iki tip diyabet durumundada önemli olan Çocuğunuzun ve siz ebeveynlerin bu duruma tedavi planına uyumu ve desteği Beslenme planının oluşturulması Yaşa uygun egzersiz planının oluşturularak aktivitelerin düzenlenmesi çok önmelidir. Çocuklarımız hepimizin en değerlileri bu bakımdan onların sağlığı için en önemli olan rutin sağlık kontrollerinin düzenli yapılması ve olası bir durumda siz de çocuğunuzda yukarıda sıraladığımız belirtileri gözlemliyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız tedavisi olan bir durum olan diyabet hastalığının kontrolu için gereklidir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım