Çocuklarda Sık Görülen Kırıklar, Çıkıklar ve Tedavileri

Kemikler kaldırabileceğinden daha yüksek bir basıyla karşı karşıya kaldıklarında kırılır. Düşme, bir cisme çarpma gibi durumlar bu basıya sebep olarak kemik kırığına yol açar.

Çocuklarda Sık Görülen Kırıklar Nelerdir?

Çocukluk çağındaki kırıklar önemli bir sorundur. Çocuklarda kırık cerrahisi, yatış gerektiren cerrahi işlemlerde ikinci sırada yer alır. 16 yaşına kadar erkek çocukların yaklaşık %50'si, kız çocukların yaklaşık %30'u en az bir kere kırık geçirmektedir. 

18 aylıktan küçük çocuklarda kırıklar nadiren görülmekle birlikte kız çocuklarda 11, erkek çocuklarda ise 14 yaş kırık sıklığının en çok arttığı yaşlardır.

Çıkıklar ise birbirine eklemle bağlı iki kemiğin birbirinden ayrılmasıdır. Genç adölesanlarda daha sık görülür.

Çocuklukta en sık görülen kırıklar; el bileği, parmak kırıkları, karpal kırıkları ve köprücük kırığıdır. Ayak bileği ve bacak kırıkları da yine bu çağda görülen kırıklar arasındadır.

Kemik Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Hasar alan uzuvda şişme veya ağrı, hasarlanan bölgede açıkça görülebilen şekil bozukluğu, hasarlı bölgedeki hareketlerin kısıtlanması yani normal şekilde yapılamaması, incinen bölgede ısı artışı, kızarıklık; kemik kırığında görülebilen belirtiler arasındadır. Çocuğunuzda böyle belirtilerin varlığını fark ettiğinizde en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.

Kemik Kırığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Çocuklarda kırılmalar en sık; spor aktivitelerine, yüksekten düşmeye, bisiklet ve araba kazalarına bağlı olarak görülür. Yetersiz beslenme, kalsiyum eksikliği ve obezite de kemik kırığı riskini artırır.

Çocuk ve Yetişkin Kemiği Arasındaki Farklar Nelerdir?

Çocukların kemikleri sürekli bir büyüme ve yenilenme içerisindedir. Bu özellik de kemiklere, kırıktan sonra kendini tamamıyla iyileştirme şansı tanır.

Çocukların kemikleri, yetişkinlere göre farklı şekillerde kırılır.

Çocukların kemikleri, yetişkinlerdeki kemiklere göre daha esnektir. Bu yüzden bir etkiyle karşılaştıklarında kırılmadan önce bükülürler. Örneğin kemiğin bir tarafı kırılır. Kırığın diğer tarafı bükülürse yeşil ağaç kırığı adı verilen kırık tipi görülür. Çocukluk çağına özgü bir kırıktır.

Kemiğin bir tarafı bükülerek, kemiğin normal bütünlüğünde hafif bir bozulmayla çıkıntı oluşturur. Bu tip kırıklara da torus kırığı denir.

Çocukların kemiklerinin iç kısımlarında kıkırdaktan oluşan ve kemiğin büyümesini sağlayan büyüme plakaları bulunur. Kırıklarda bu plakalarda sıklıkla etkilenir. Gelişimin herhangi bir anında zarar görebilmesiyle beraber en sık adölesan dönemde hasar alırlar.

Çocuklarda; kemiği saran periostium adı verilen zar, yetişkin kemiğindeki periostiuma göre daha kalındır. Periostium kemiğin kanlanmasını dolayısıyla beslenmesini sağlar. Çocuklarda kemik kırıldığında iyileşme için gerekli olan maddeler periostium aracılığı ile daha çabuk geldiğinden, kemik daha hızlı iyileşir.

Kemik Kırıklarının Farklı Tipleri Nelerdir?

Kemik birçok farklı şekilde kırılabilir. Kırığa neden olan kuvvetin şiddeti ve tipi kırığın nasıl gerçekleştiğini belirler.

Yer değiştirmemiş kırıklarda, kemikte kırık olmakla birlikte bu kırık kemiğin bütünlüğünü çok bozmamıştır. 

• Tekli yer değiştirmemiş kırıkta, kemik kırılmıştır ama tamamıyla yerindedir.
• Stres kırığında ise kemikte ufak bir çatlama vardır. Genellikle aynı kemik üzerinde tekrarlayan stres sonucu oluşur. Jimnastik ile uğraşan çocuklarda görülebilir.
• Torus kırığında ise kemiğin bir tarafına doğru bükülme ve çıkıntı oluşumu vardır. Basit bir düşme sonucu oluşabilir.

Yer değiştiren kırıklarda, kırık sonucu kırılan iki uç birbirinden ayrılır. Bu tip kırıklarda kemiğin iyileşebilmesi için öncelikle kırılan iki ucun bir araya getirilmesi gerekir. Bir araya getirme işlemine redüksiyon denir.

• Açılı kırıkta, kırığın iki ucu birbiriyle belli bir açı yapar.
• Kayan kırıkta, kırık iki uç kırılma bölgesinden birbiri üstüne kayar.
• Rotasyon kırığında, kırılan kemik uçları kendi etrafında döner.
• Yaş ağaç kırığında ise kemik bir tarafından kırılıp dışa doğru bükülürken, karşı taraf da içe doğru bükülür.
• Bazı kırıklar, cerrahi olmadan düzelmeyecek kadar ciddi olabilir. 
• Ufalanmış kırıkta, kemik parça parça olmuştur ve bütünlüğünü kaybetmiştir.
• Sıkıştırma kırığında, kemik basınç karşısında parçalanır. Bu kırığa eklem de dahil olduğunda daha ciddi sonuçları olur.

Büyüme plakası kırıkları, spor sırasında ya da oyun bahçesinde oynarken oluşan kazalar sırasında görülür. Kırığın şiddetine bağlı olarak bandaj ve alçıyla tedavi edilebileceği gibi cerrahi gerektirecek kadar ciddi kırıklar da oluşabilir. Nadiren de olsa büyüme plağında gerçekleşen kırık, kemiğin büyümesini etkileyebilir. Kemiğin kısa kalması ya da kemikte kalıcı deformite oluşumu gözlenebilir. Bu durumda cerrah, kemiği mümkün olan en iyi şekilde düzeltir.

Kapalı kırıkta, kemik kırılır ancak cilt bütünlüğü bozulmamıştır. Kırık vücut içindedir. Açık kırıkta ise kemik hem kırılmış hem de cilt bütünlüğü bozularak kırık kemik vücut dışına çıkmıştır. Bu durum kesinlikle cerrahi gerektirir.

Kemik Kırığı Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?

Kemik kırığı tanısında, hasta hikayesi ve muayenesi büyük önem taşır. Kırığın ne zaman, nerede, nasıl gerçekleştiği hem kırık hem de kırığa eşlik edebilecek diğer problemlerin tespit edilmesi açısından gereklidir. Fizik muayenede kemikte meydana gelen deformiteler incelenir. Tanıda kullanılan en önemli araçlar X- ray film, bilgisayarlı tomografi ve ultrasondur. Kırılan kemiğe ve kırış şiddetine bağlı olarak bu araçlardan bir ya da birkaçı kullanılabilir.

Tedavi, koyulan tanıya bağlı olarak değişir. Genel anlamda yer değiştirmeyen hafif kırıklarda bandaj ve alçı yeterli olurken yer değiştiren kırıklarda cerrahi gerekebilir. Büyüme plakası kırıkları ise ileride uzuv deformitelerine yol açmaması ve büyümeyi engellememesi için mutlaka tedavi edilmelidir. Açık kırıklarda ortopedik cerrahinin yanı sıra enfeksiyon ve yara bakımı açısından da dikkatli olunmalıdır. Cilt bütünlüğü bozulduğundan, kırık bölge enfeksiyona açık hale gelir. Enfeksiyon açısından antibiyotik tedavisi başlanabilir. Yara bakımı da özenli bir biçimde yapılmalıdır.

Kırık tedavisinde önemli bir nokta da kemiğin sabitlenmesi yani hareketinin kısıtlanmasıdır. Özellikle küçük çocuklarda hareket kısıtlanmasının sağlanması zor olabilir. Ancak kemiğin iyileşmesi için sabitlenme sağlanmalı, iyileşen kemiğe zarar verecek kuvvet uygulamalarından kaçınılmalıdır.

Çocuklarda Çıkık Neden Olur?

Çocuklarda çıkık, kemikleri birleştiren ekleme aşırı kuvvet uygulandığında olur. Spor yaparken, düşme ve çarpma gibi durumlarda görülebilir. 

Dışarıdan uygulanan aşırı kuvvet, eklemi ve kemikleri bir arada tutan ligamentlerde dönmeye yol açar. Ligamentler de bu hareket esnasında tutundukları kemikleri çekerek, yer değiştirmesine neden olur. En sık görülen çıkık, omuz çıkığıdır.

Çocuklarda Çıkık Belirtileri Nelerdir?

• Ağrı
• Şişlik
• Kızarıklık
• Güç kaybı
• Deformite
• Eklemi düzgün hareket ettirememe olarak sayılabilir.

Çıkık Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?

Çıkık tanısı için en önemli kısım hikaye ve fizik muayenedir. Bunların yanında ise X-ray film ve MR da ihtiyaç halinde kullanılabilecek diğer yöntemlerdir.

Çıkık tedavisi, çıkığın şiddeti ve hastanın yaşı gibi bazı faktörlere bağlı olarak değişir. 

Çıkıkta ilk uygulanacak tedavi çıkık olan bölgenin dinlendirilmesi, üzerine buz ile soğuk uygulanması ve çıkık bölgenin hafifçe yükseltilmesidir. Çıkık tedavisinde, çıkan kısmın yerine getirilmesi gerekir. Bu kendiliğinden olabileceği gibi bir uzman yardımı da gerekebilir. Çıkıkta bandaj, alçı yardımıyla kemik ve eklemin sabitlenmesi ve kullanımının kısıtlanması sağlanabilir. Çıkığın neden olduğu ağrının fazla olduğu durumlarda hastaya ağrı kesici verilebilir. Bazı ciddi çıkıklarda tedavi seçeneği olarak cerrahi gerekli olabilir.