Çocuklarda Bağırsak Düğümlenmesi

Bebek ve çocuklarda bağırsak düğümlenmesi şiddetli karın ağrılarına yol açan nadir bir sağlık sorunudur. İnvajinasyon, volvulus ve bağırsak tıkanıklığı gibi farklı şekillerde adlandırılan bu durum, besinlerin sindirim sistemindeki ilerleyişini engellediğinden ciddi komplikasyonları beraberinde getirebilir. İnce veya kalın bağırsağın kendi etrafında, birbiri etrafında veya bağırsakları tutan çevre dokuların etrafında dönerek bükülmesi, bu tıkanıklıkların büyük bir kısmının nedenini oluşturur. Bazı durumlarda ameliyat gerektirebilen bağırsak tıkanıklığında bir an önce tedavinin gerçekleştirilmesi komplikasyonların önlenebilmesi için çok önemlidir. Bu nedenle ani başlangıçlı karın ağrısı ve mide bulantısı gibi semptomlar gösteren bebek ve çocuklar mutlaka sağlık kuruluşlarına götürülerek muayeneden geçirilmelidir.

Bağırsak Düğümlenmesi Nedir?

Bağırsak düğümlenmesi, tıbbi adı invajinasyon olan ve halk arasında bağırsak tıkanıklığı olarak da bilinen bir sağlık problemidir. Özellikle 1 yaşın altındaki bebeklerde daha yaygın görülen bu hastalık bağırsağın bir bölümünün diğer bir bölümünün içine girerek sıkışması, sonuç olarak bölgede bir tıkanıklığın gelişmesi ile ortaya çıkar. Yenidoğanlarda ve yaşamın ilk dört aylık döneminde çok nadir görülürken 6-12 ay aralığındaki bebekler, bağırsak düğümlenmesi olgularının yaklaşık %70’lik kısmını oluşturur. Bununla birlikte hastalık yetişkinlerde de görülebilir. Özellikle karın içi operasyon geçirenlerde oluşan doku yapışıklıkları bağırsak düğümlenmesine zemin hazırlayabilir. Normal şartlarda bağırsaklar birbirleri içerisinden sürekli olarak geçer ve geri çıkar. Herhangi bir nedenle bağırsağın geçtiği yerden geri çıkamaması halinde düğümlenme gerçekleşir ve sindirim sürecindeki besinler geçiş yapamamaya başlar. Hızlı teşhis ve tedavi ile bebeklerde bağırsak düğümlenmesi genellikle başarılı bir şekilde tedavi edilir ve bağırsak sağlığı olumsuz etkilenmez. Teşhis ve tedavinin gecikmesi durumunda ise tıkanıklığın bulunduğu kısımdaki bağırsak dokularında doku ölümü gerçekleşmeye başlayabilir ve bağırsakta kalıcı hasar kalma olasılığı gündeme gelebilir.

Çocuklarda Bağırsak Düğümlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Süt çocukluğu döneminde görülebilen bir hastalık olması nedeniyle karın ağrısı sorunu yaşayan bebeklerin ebeveynleri tarafından bebeklerde bağırsak düğümlenmesi nasıl anlaşılır, bebeklerde bağırsak tıkanıklığı belirtileri nelerdir gibi sorular sıklıkla sorulur. 

• İştahsızlık
• Aralıklı olarak kramp şeklinde gelen, bebeklerde ayakları karına çekme hareketine yol açan karın ağrıları (kolik tarzı ağrı)
• Kabızlık
• Kusma
• Karında şişlik (distansiyon)
• Bağırsak hareketlerinde azalma
• Gaz sancısı ve gaz çıkarmakta güçlük çekme
• Makattan kan gelmesi (çilek jölesi şeklinde)

Çocuklarda bağırsak düğümlenmesi şikayetleri genellikle kusma ile başlar. Bebeğin veya çocuğun tükettiği besinleri içeren kusma, zamanla sarı ve yeşil renkli bir görünüm alır. Bağırsak tıkanıklığının ilk belirgin semptomu bu sarı-yeşil kusma olarak kabul edilebilir. Tıkanıklık zamanla bağırsakların geriye doğru şişkinleşmesine yol açar ve bu durumun beraberinde karın şişliğini getirir. Bağırsak duvarlarının ödem yapması ile birlikte bu bölgelerden kanama başladığında makattan jöle kıvamına yakın kırmızı veya pembe renkli kanama meydana gelir. Bağırsak düğümlenmesinin ikinci belirgin semptomu da bu kanamadır.

Bebeklerde Bağırsak Düğümlenmesi Neden Olur?

Bağırsak düğümlenmesi bebeklik döneminde ve en sık 6-10 ay arasında gözlenir. Bu aydaki bebeklerde bağırsak tıkanıklığı genellikle ince bağırsağın son kısmının kalın bağırsağın ilk bölümünün içerisine sıkışması ile gerçekleşir. Bağırsak hareketlerinin artması nedeniyle ishal, bağırsak düğümlenmesi için bir risk faktörü oluşturur. Son kısmı lenf dokuları yönünden zengin olan ince bağırsak, bebeklik döneminde geçirilen herhangi bir enfeksiyon hastalığına bağlı olarak şişip kalınlaşır. Bu durum bağırsakların geçiş yaptığı bölgeden geri çıkmasına engel olarak bağırsak düğümlenmesine yol açabilir. Bunların yanı sıra bağırsak içerisindeki polipler, bağırsaktan köken alan kanserler, fıtıklar, ameliyat sonrası oluşan yapışıklıklar, divertikülit ve Crohn hastalığı gibi kronik inflamatuar hastalıklar da bebeklerde bağırsak düğümlenmesi nedenleri arasında yer alır.

Çocuklarda Bağırsak Düğümlenmesi Tedavisi Nasıldır?

Bağırsak düğümlenmesi semptomları ile sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda ilk muayenede genellikle karında ele gelen bir kitlenin olup olmadığı araştırılır. Ardından yapılacak bir karın ultrasonografisi yardımıyla bağırsakta tıkanıklık olup olmadığı tespit edilebilir. Bağırsak invajinasyonunda tedavi ve takip işlemleri çocuk cerrahisi birimlerince yürütülür. Bağırsak tıkanıklığı teşhisi alan bebekler hastaneye yatırılır ve genellikle antibiyotik tedavisine başlatılır. Damar yoluyla antibiyotik tedavisi devam ederken gerekli kan tetkikleri yapılır. Tıkanıklığın durumuna göre ameliyatlı veya ameliyatsız tedavi seçeneklerinden uygun olanı tercih edilir. Ameliyatsız tedavi seçeneklerinden bir tanesi olan sigmoidoskopi, tıkanıklığın kalın bağırsağın son kısmı olan sigmoid kolonda olması durumunda denenebilecek bir tedavi uygulamasıdır. Bu işlem için rektumdan kalın bağırsağın içerisine esnek bir tüp (sigmoidoskop) yerleştirilir. Kolonun açılması için tüpten bir miktar hava pompalanır.

Söz konusu işlem genellikle tıkanıklığın açılması için yeterlidir. Ancak aynı noktada yeniden bükülme oluşması ihtimali yüksek olduğundan hekim tarafından ameliyat önerisi yapılabilir. Buna benzer bir diğer prosedür de kolonoskopidir. Bu işlemde de kolonun başlangıç kısmındaki tıkanıklıkların açılması denenebilir. Ameliyatsız redüksiyon uygulamalarının anestezi almayı gerektirmemesi, karın içi yapışıklık riskinin olması gibi bazı avantajları vardır. Fakat çoğu vakada işlem sonrasında tam bir iyileşme sağlanamadığından ameliyata ihtiyaç duyulur. Hava kontrastlı ve sıvı kontrastlı redüksiyon olarak bilinen bu gibi ameliyatsız yöntemlerde nüks olasılığı yüksektir ve nükslerin büyük bir kısmı ilk üç gün içerisinde gerçekleşir. Hastanın sağlık durumuna ve tıkanıklığın şiddetine bakılarak ameliyatsız tedavilerin ardından gelecek olan tedavi planı belirlenecektir. Bu işlemlerle tedavi edilemeyen veya nüks gözlenen hastalarda ameliyat planlaması yapılır.

Çocuklarda Bağırsak Tıkanıklığı Ameliyatı

Bağırsak düğümlenmesi durumunda tedavi hedefi tıkanıklığın bir an önce ortadan kaldırılarak bağırsak fonksiyonlarının yeniden sağlıklı bir şekilde devam etmesinin sağlanmasıdır. Bu nedenle hava redüksiyonu gibi ameliyatsız uygulamalarla tedavi edilemeyen bağırsak tıkanıklıklarında cerrahi operasyon planlaması yapılarak tedavi gerçekleştirilmelidir. Teşhis ve tedavisi gecikmiş, ilerlemiş olan bağırsak düğümlenmesinde ise diğer yöntemler denenmeksizin doğrudan cerrahi müdahale ile tedavi gerçekleştirilmelidir. Bebeklerde bağırsak tıkanıklığı ameliyatı açık ameliyat veya kapalı (laparoskopik) ameliyat yöntemleriyle gerçekleştirilebilir. Hangi yöntemin tercih edileceği hastanın durumuna ve tıkanıklığın derecesi ile gelişen komplikasyonlara bağlı olarak değişir. Operasyonda tıkanıklığın geliştiği problemli bağırsak kısmı çıkarılarak bağırsağın iki sağlıklı ucu bir araya getirilir. Ameliyat pediatrik anestezi uzmanı eşliğinde genel anestezi altında gerçekleştirilir. Kapalı operasyonda karnın birkaç farklı bölgesinden ve göbek deliğine yakın bir bölgeden 0,5-1 cm boyutunda kesilerin açılması yeterlidir. Göbek deliğine yakın bölgeden kamera yerleştirilerek karın içi görüntülenirken diğer kesilerden yerleştirilen özel laparoskopi çubukları yardımıyla ameliyat gerçekleştirilir. Açık operasyonda ise tek ve bir miktar daha büyük bir kesi açılarak operasyon geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilir. Her iki operasyonda da bağırsaktaki invajinasyonun giderilebilmesi için gerekli müdahaleler yapılır. Farklı bir şekilde giderilemeyen tıkanıklıklarda ise bağırsağın ilgili kısmı çıkarılır. Ardından kesilere dikiş atılır ve operasyon sonlandırılır. Ameliyatın yöntemine göre değişmekle birlikte bir veya birkaç gün hastanede kontrol altında tutulan hastalar hekim tarafından uygun görülmesi halinde taburcu edilir.

Eğer siz de bebeğinizde mide bulantısı, kolik tarzı karın ağrıları ve anüsten kan gelmesi gibi belirtiler gözlemliyorsanız bir an önce bir sağlık kuruluşuna başvurarak gerekli muayene ve tetkikleri yaptırınız. Bağırsak düğümlenmesinin erken teşhis ve tedavi edilmesini sağlayarak çocuğunuzda kalıcı sağlık sorunlarının gelişmesini önleyebilirsiniz.

Tedavi sonrası nelere dikkat etmeliyiz?

%10 hastada tedavi sonrası ilk 24 saatte hastalığın tekrarladığı görülmüştür bu nedenle ilk 24 saat yakın takip yapılmalıdır. 

Doktorunuzun önerisi ile beslenmeye başladıktan sonra, bağırsaklara ağır ve yabancı gelmeyecek besin grupları (lifli gıdalar, kırmızı et ve balık, tam tahıllı gıdalar, yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı meyveler) ile 3 haftalık bir diyet (fast-food, çikolata, asitli içeceklerden uzak) ve bağışıklığı güçlendirecek besin ve vitamin grupları desteği yapılmalıdır. Çocuğun kabız veya ishal olmamasına dikkat edilmelidir.
Eğer siz de çocuğunuzda mide bulantısı, kolik tarzı karın ağrıları ve anüsten kan gelmesi gibi belirtiler gözlemliyorsanız bir an önce bir sağlık kuruluşuna başvurarak gerekli muayene ve tetkikleri yaptırınız. Bağırsak düğümlenmesinin erken teşhis ve tedavi edilmesini sağlayarak çocuğunuzda kalıcı sağlık sorunlarının gelişmesini önleyebilirsiniz.