Çocuklarda İshal ve Kusmaya Dikkat!

Akut ishal çoğunlukla 0-5 yaş grubundaki çocuklarda rastlanan en sık enfeksiyon hastalığıdır. Mide ve bağırsakların iltihabıdır. Özellikle virüs kaynaklı olanlar kendi kendine düzelir. İshal, neden olan etken ile bulaşmış yiyeceklerin yenmesi, suyun içilmesi, kirli ellerin ağza götürülmesi ile bulaşır.

İshal Nedir?

İshal, dışkılama sayısının artması, niteliğinin değişmesi, daha sulu ve akışkan hal almasıdır.
İnce bağırsak kaynaklı ishallerde dışkının miktarı ve sıvı içeriği fazla iken, kalın bağırsak kaynaklı ishallerde sıvı miktarı daha azdır.
Çocuklarda ishale genellikle kusma eşlik eder.

İshal çoğunlukla 0-5 yaş grubundaki çocuklarda rastlanan ve genellikle enfeksiyona bağlı bir hastalık bulgusudur. İshal ve kusması olan çocukta enfeksiyona yol açan bakteri, parazit veya virüse bağlı olarak mide ve bağırsakların iç yüzeyini döşeyen mukozada iltihap vardır. Özellikle virüs kaynaklı olan ishaller kendi kendine düzelir.

İshal Neden Olur?

İshal, neden olan etken ile bulaşmış yiyeceklerin yenmesi, suyun içilmesi ve kirli ellerin ağza götürülmesi ile bulaşır. 

İshal etkeni olan mikroplar doğada insan ve hayvan dışkılarıyla kirlenmiş sularda yaşar.
 

İshale Eşlik Eden Bulgular Nelerdir?

• Bulantı, 
• Kusma, 
• Karın ağrısı, 
• Ateş yüksekliği,
• İştahsızlık,
• Halsizliktir.

Kalın bağırsak hastalığıyla giden ishallerde dışkı iltihaplı, sümüksü ve kanlı olabilir. Bu tabloya dizanteri denir. Özellikle bebeklerde emmede, hareketlerde azalma, sürekli uyuklama hali görülebilir.

Çocuklarda Kaç Tür İshal Görülür?

Akut gastroenterit: 14 günden kısa sürer. Genellikle bir virüs, bakteri, parazitler tarafından oluşturulur. Virüslere bağlı ishal ani başlangıçlı, kramp şeklinde karın ağrısının ve iştahsızlığın eşlik ettiği tablo ile karşımıza çıkar. İshal ile birlikte kusma ve hafif ateş görülür. Bu tür ishaller 3-6 gün içinde kendiliğinden düzelirler.

Persistan ishal: 14 günden fazla sürer.

Kronik İshal: Ortalama bir aydan daha fazla sürer.

İshal Tedavisi Nasıl Yapılır?

İshal tedavisinde ana amaç sıvı ve mineral kaybının yerine konmasıdır.

Sıvı ve tuz kaybının fazla olmadığı ishallerde, ağızdan ishale bağlı gelişen sıvı ve tuz kaybı yerine konur. Bu vakaların hastaneye yatmasına, damar yolu açılmasına gerek yoktur.

Evde hazırlanacak 5 su bardağı kaynatılmış soğutulmuş suya 2 çorba kaşığı şeker, 1 çay kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat karışımı çocuğa içebildiği kadar, sık aralarla içirilir. 

•  Dudak ve ağız kuruluğu, 
• Uykuya meyil,
• Göz kürelerinde çöküş, 
• Nabızda hızlanma,
• İdrar miktarında azalma şeklinde kendini gösterir.

Tedavide sıvı yerine konarken, çocuğun diyetine de dikkat edilir. İshal geçinceye kadar çocuk yağsız ve posasız gıdalarla beslenir.

Ağızdan sıvı ve tuz kaybının yerine konamadığı ağır ishal vakalarında damardan sıvı ve elektrolit tedavisi için hastaneye yatış yapılır.
Anne Sütü İshalden Korur
Anne sütünün içinde bulunan maddeler, anne sütü ile beslenen bebekleri ishale yol açabilecek enfeksiyonlardan korur. Anne sütü ile beslenme durumunda ishal gelişirse, bebek anne sütüne devam etmeli hatta daha sık emzirilmelidir. 

Bebek mamayla besleniyorsa mama hazırlama suyu kaynatılmalı, biberon ve emzikler sterilize edilmelidir.

İshalli Çocuk İçin Bakım Önerileri

Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde ishal sırasında bakım çok önemlidir. Küçük çocuk ve bebekler sıvı ihtiyaçlarını kendileri yeterince karşılayamayacakları ve sıvı-elektrolit eksikliği hızla bilinç kaybına dönüşeceği için yakından izlenmeli ve beslenmelidir.

• Süt çocuklarına (< 2 yaş) her ishal şeklindeki dışkılamadan sonra 50-100 ml (yarım-1 çay bardağı)
• > 2 yaş çocuklara 100-200 ml (yarım-1 su bardağı) su verilmelidir.
• Eğer çocukta eş zamanlı kusma varsa, sıvı alımının kusmayı şiddetlendirebileceği akılda tutulmalıdır.
• İshal ve kusma şikayeti olan çocuk veya bebeklerde sıvının yerine konması birkaç dakikada bir 1 kaşık veya yudum şeklinde yapılmalıdır.
• İshal ve kusması olan çocuk ve bebeklerin beslenmesi kesilmemelidir. Öğünde alınacak besin miktarı azaltılıp gün içindeki öğün sayısı arttırılmalıdır. Böylelikle toplam besin miktarı aynı miktarda tutulmuş olur.
• İshal için yoğurt, ayran, ızgara balık, iyi pişirilmiş et ve et ürünleri, patates, muz ve taze hazırlanmış meyve suları önerilir. 
• İshal hızı yavaşlasa da öğünlerdeki besin miktarı arttırılmamalıdır. Bağırsak içinde besin emiliminde rol oynayan parmaksı çıkıntılar (villüsler) ishal ile dökülür. Bu yapıların yeniden toparlanması ve işlevsel hale gelebilmesi için 2 hafta kadar süre tanınmalı daha sonra eski beslenme sıklığı ve öğün miktarına dönülmelidir.
• Hekim önermedikçe ishal ve/veya kusma için ilaç kullanılmamalıdır.