Bebeklerde Katılma Nöbeti Nedir? Belirtileri ve Nedenleri

Bebeklerde katılma nöbeti, bazen yüksek bir ses bazen bebeğin elinden oyuncağının hızla alınması sonucunda tepki olarak oluşan, nefes tutma, morarma ve bayılma şeklinde görülen bir durumdur.

Bebeklerde Katılma Nöbeti Nedir?

Katılma nöbeti nedir? Bu soru pek çok ailenin zihnini kurcalıyor. Bebeklerde katılma nöbeti, bazen yüksek bir ses bazen bebeğin elinden oyuncağının hızla alınması sonucunda tepki olarak oluşan, nefes tutma, morarma ve bayılma şeklinde görülen bir durumdur. Çocuğun ağlarken nefessiz kalması aileleri her zaman çok korkutur. Genellikle 6 ay-2 yaş arasında görülen bu durum aslında zararsızdır. Çocuğun ağlarken nefessiz kalması bazen soluklaşma ile sonuçlanabilir. Katılma nöbeti Hipokrat zamanından beri bilinmektedir.

Bebeklerde ağlarken katılma yüzde 5 oranında görülür. Her iki cinste de görülse de erkeklerde biraz daha fazladır. Ailede katılma nöbeti öyküsü varsa ortaya çıkma ihtimali artar. Katılma nöbetleri bazen 4-6 yaşına kadar devam edebilir. Nadiren yenidoğanlarda da bildirilmiştir.

Bebeklerde Katılma Nöbeti Belirtileri Nelerdir?

Bebeğin ağlarken nefessiz kalması genellikle şu şekilde gerçekleşir:

• Bebek önce ağlar sonra nefesi kesilir.
• Ağlayacak gibi ağzı açıktır ancak ses çıkmaz.
• Bebeğin cilt rengi maviye veya griye döner.
• Bebek bu esnada kendini salabilir ve gevşek bir hal alabilir. Tam tersi vücudu kasılabilir ve kasılmalar olabilir.
• Arkasından 1-2 dakikalık baygınlık gelebilir.
• Katılma nöbetinden sonra bebek bir süre bilinci bulanık ve uykulu olabilir.
• Katılma nöbeti 1-2 dakika sürer. Bu süreden sonra bebek kendine gelir.
• Katılma nöbetleri epilepsi nöbeti değildir.
• Katılma nöbetleri tamamen zararsızdır. Bebeklerde uzun vadede bir hasara neden olmazlar.
• Bebeklerin bunu kasıtlı yapmadıkları ve kendilerini kontrol edemedikleri bilinmelidir.
• Katılma nöbeti gün içinde birkaç kez tekrar edebilir.

Bebeklerde Katılma Nöbeti Nedenleri Nelerdir?

Peki katılma nöbeti sebepleri nelerdir? Katılma nöbetine neyin neden olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Otonom sinir sistemi düzensizliğinin bir neden olabileceği düşünülmektedir. Morarma ile giden nefes tutma nöbetleri öfke ve hayal kırıklığı durumlarında ortaya çıkmaktadır.Bebek aniden korktuğunda, canını acıtan bir ağrı hissettiğinde, travmatik bir olay yaşadığında ve hayal kırıklığı yaşadığında (oyuncağının elinden sertçe alınması gibi) katılma nöbeti başlayabilir.Katılma nöbeti aşağıdaki durumlarda daha sık görülür:

• Demir eksikliğine bağlı kansızlık
• Ailesinde katılma nöbeti olanların var olması
• Riley-Day sendromu, Rett sendromu gibi genetik durumların olması

Demir eksikliği ile katılma nöbetleri arasındaki ilişki uzun zamandır bilinmektedir. Demir eksikliği anemisi düzeltilen vakalarda katılma nöbetleri tamamen düzelmekte veya hafiflemektedir.Demir merkezi sinir sisteminin işleyişinde önemli bir role sahiptir. Bu nedenle eksikliğinde sinir sisteminin işleyişinde düzensizlikler olabilir. Demir eksikliği anemisi olan çocukların daha sinirli ve kışkırtılabilir olduğu gösterilmiştir. Bu durumda daha sıklıkla katılma nöbeti ortaya çıkmaktadır.Ayrıca demir eksikliği anemisi olan çocukların oksijen taşıma kapasitesi düşüktür. Bu durum katılma nöbetinin şiddetini artırmaktadır. Katılma nöbeti olan çocukların % 7.5-69 unda demir eksikliği anemisi olduğu gösterilmiştir.

Yapılan çalışmalarda katılma nöbeti olan çocuklarda uzun QT sendromuna daha sık rastlanmıştır. Uzun QT kalpte görülen bir ritim bozukluğudur. Bu iddianın doğrulanması için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Pek çok hekim katılma nöbeti olan bebeklerde EKG çekilmesini önermektedir.Bazı araştırmacılar katılma nöbetlerinde bozulmuş ebeveyn- çocuk ilişkisinin olduğunu düşünmektedir. Bu ailelerin aşırı koruyucu oldukları gözlemlenmiştir. Bu tür ebeveynler çocuklarına bağlanmasında ve onları anlamakta genel olarak stres ve kaygı yaşarlar.

Yapılan bazı araştırmalarda katılma nöbeti olan çocukların mizaç özellikleri incelenmiş ve bu çocukların duygusal olarak yanıt verme eşiğinin diğer çocuklara göre daha düşük olduğu, daha yoğun duygusal tepki verdikleri, daha çabuk hayal kırıklığına uğradıkları gözlenmiştir. Ayrıca bu grup çocukta dikkat dağınıklığına daha sık rastlanmıştır.Katılma nöbeti ile hekime başvuran bir bebekte ayrıntılı öykü almak çok önemlidir. Olayın başlangıcının korku, öfke ve ağrıya bağlı olması en önemli noktadır. Tetikleyici faktörü daha sonra şiddetli ağlama, nefes tutma, morarma, vücutta gevşeklik veya katılık, arkasından bilinç kaybı ve düzelme izlemektedir. Olayın gerçekleşme sırasını öğrenmek hekimler için tanı koydurucu olmaktadır. Daha sonra hekimler dikkatli bir muayene yaparak çocukta başka bir problem olup olmadığına bakarlar. Anemi belirtilerine bakılır ve kalp dikkatlice muayene edilir.Katılma nöbetinin epilepsi nöbetinden ayırt edilmesi gereksiz epilepsi ilacı kullanmanın önüne geçer.

Katılma nöbetini başlatan korku, öfke ve ağrı epilepsi nöbetlerinde yoktur. Katılma nöbetleri genellikle 6-18 ay arasında başlarken epilepsi nöbetleri herhangi bir yaşta başlayabilir. Katılma nöbetleri uykuda asla olmaz ancak epilepsi nöbeti uykuda gerçekleşebilir. Katılma nöbetlerinde başlangıçta ağlama mevcutken epilepside ağlama ile başlangıç görülmez. Katılma nöbetinde nefes tutma bir dakikadan az iken epilepside bir dakikadan uzun sürebilir. Epilepside dil ısırma ve idrar kaçırma gözlenirken katılma nöbetlerinde bu görülmez. Katılma nöbetlerinde nabız düşer, epilepside ise artar. Nöbetlerin video kaydını yaparak hekime başvurmak fayda sağlayabilir.Genel olarak katılma nöbetleri ile ayırıcı tanısının yapılması gereken durumlar şunlardır:

• Epilepsi
• Uyku sırasında nefes tutma ( uyku apnesi, gastroözefagial reflü ve frontal lop epilepsisinde olabilir)
• Sepsis ( kana mikrop karışması, yaygın enfeksiyon): Bu durumda apne denilen solunum durmaları olabilir. Ancak ağlama ile ilişkisi yoktur.
• Sert bebek sendromu
• Konjenital laringeal stridor (larenks kaslarının tam gelişmemesine bağlı olarak sert ve gürültülü hırıltı olur.)
• Laringospazm ( larinks kasının ani kasılması, nefes kesilmesi ile sonuçlanabilir.)
• Boğmaca

Katılma nöbetleri olan bebeklerde hekim gerekli görürse tam kan sayımı, ferritin ve kalp hastalıklarını dışlamak için EKG istenebilir. Katılma nöbeti nedenleri ile ilgili çalışmalar devam ediyor.
Komplikasyonlar
Katılma nöbetleri aileleri çok korkutur ve endişelendirir ve yaşam kalitelerini bozabilir. Ancak çocuk için uzun vadede bir risk taşımaz. Sık ve şiddetli katılma nöbeti olan çocukların annelerinde anksiyete, depresyon ve psikososyal problemler görülebilir. Katılma nöbeti olan çocuklar normal nörolojik bulgulara ve zeka düzeyine sahiptir.

Bebeklerde Katılma Nöbeti Tedavisi Nasıldır?

Ana prensip aileye bu durumun masum ve geçici olduğunun açıklanmasıdır. Aileler bağırsak ve mesane eğitimi için aceleci davranmamalı, bebeğe zorla yemek yedirilmemeli ve bebekle çatışmaya girmemelidir. Bebeği eğitirken hoşgörülü ve tutarlı olmak gerekir.Katılma nöbeti olan bebeklerde demir eksikliği anemisi varsa demir takviyesi faydalı olmaktadır. Demir tedavisi ile nöbetlerin sıklığı ve süresi azalmaktadır. Altta yatan bir kalp hastalığı tespit edilirse uygun şekilde tedavi edilir.

Bebekler Ağlarken Nefes Kesilmesi Durumunda Ne Yapılmalı?

Katılma nöbeti sırasında ne yapılmalı? Bu sorunun cevabı aileler tarafından sıklıkla merak ediliyor:

• Sakin olun, bağırmayın, atak bir dakika içinde geçecektir.
• Çocuğu yan yatırın.
• Atak geçinceye kadar yanında kalın.
• Kafasını, kollarını ve bacaklarını bir yere vurmalarına engel olun.
• Sakin bir sesle bebeğinizi rahatlatın ve katılma nöbeti sonrası dinlenmesini sağlayın.
• Katılma nöbeti olan bebeğinizi kızdıracak ani hareketler yapmayın.
• Katılma nöbeti esnasında bebeğinizi sarsmayın ve üzerine su dökmeyin.
• Bebeğin ağzına parmaklarınızı sokmaya çalışmayın.
• Moraran bebeğinize suni teneffüs yapmaya kalkmayın. Katılma nöbeti 1-2 dakika içinde kendiliğinden düzelecektir.
• Çocuk bunu bilinçli yapmadığından ona kızıp bağırmayın.

Katılma nöbeti çeşitli çocuklarda görülebilen bir durumdur. Bu durum hakkında daha detaylı bilgi almak için sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek alabilirsiniz.