Nabız, halk arasında kalp atışı olarak da bilinir. Nabız sayısının belirlenmesi hem oldukça kolay bir işlemdir hem de kişinin sağlık durumuyla ilgili çok önemli bilgi sağlayabilir.
Nabız Nedir
Nabız ile birlikte vücut sıcaklığı, solunum sayısı ve kan basıncı; kişinin anlık durumunu gösteren en temel yaşamsal bulgulardır. Nabzın da dahil olduğu bu gruptaki bulgularda meydana gelen değişimler, kişinin genel durumu hakkında faydalı bilgiler verir.
Nabız, kalbin her atışıyla birlikte pompaladığı kanın damarlar üzerinde oluşturduğu basınçtır.
Yaşamın devamlılığın sağlanmasında kalbin düzgün bir şekilde çalışıyor olması oldukça önemlidir. Kalp; vücudun ihtiyaç duyduğu oksijen ve çeşitli maddeleri taşıyan kanı, düzenli atışlar ile tüm vücuda pompalar. Kanın, en küçük damarlara kadar ulaşabilmesi için kalbin kanı belirli bir basınçta pompalaması gerekir. Bu basınç; atışın hemen sonrasında vücudun en büyük atardamarı olan aorta, daha sonra ise tüm damarlara yayılır. Basınç, esnek damar duvarlarında bir dalgalanmaya sebep olur. Bu dalgalanmalar; el bileği, boyun gibi bölgelerde el yardımıyla hissedilerek bir dakika boyunca sayılırsa kalbin dakikalık atış sayısı tespit edilmiş olur.
Nabız değeri, pek çok farklı etkene bağlı olarak değişiklik gösterir. Nabız değerini etkileyen faktörler:
- Yaş
- Kondisyon durumu
- Sigara kullanıcısı olmak
- Yüksek kolesterol ya da diyabet gibi kalp damar hastalıklarına yol açabilecek rahatsızlıklara sahip olmak
- Hava sıcaklığı
- Vücut pozisyonu
- Duygusal durum
- Vücut ölçüleri
- Kullanılan ilaçlar olarak sayılabilir
Nabzı en çok etkileyen faktörlerden birisi de yaştır. Örneğin 3 yaşındaki bir bebek için nabzın 110 olması normalken, 50 yaşındaki bir yetişkin için bu durum nabız yüksekliği durumunu gösterir. Yaşa göre normal nabız değerleri şöyledir:
- Yenidoğan : 100-160
- 0-5 Aylık : 90-150
- 6-12 Aylık : 80-140
- 1-3 Yaş : 80-130
- 3-5 Yaş : 80-120
- 6-10 Yaş : 70-110
- 11-14 Yaş : 60-105
- 15 Yaş ve Üstü : 60-100 şeklindedir.
Görüldüğü gibi yetişkinlerde dakikadaki kalp atım sayısının 60-100 aralığında olması normal kabul edilir. Bu değerler, dinlenim durumunda ölçülmesi durumunda kullanılabilir. Spor yapan bir yetişkinin nabzının 100’ün üzerinde olması beklenen ve normal bir durumdur. Yetişkinlerde dinlenim durumunda ölçülen nabız değerleri içi 60-100 aralığı normal kabul edilse de, düzenli antrenman yapan bir atletin nabzının 40-60 aralığında ölçülmesi normaldir. Bu kişilerde kalp kasının kanı pompalama kapasitesi arttığından vücudun ihtiyaç duyduğu kanın dağıtılmasında daha az atım yeterli olabilir.
Nabız genellikle el bileğindeki radyal arterden ya da boyundaki karotis arterden ölçülür. Kişi kendi nabzını rahatlıkla tek başına ölçebilir. Nabız ölçülmeden önce kişinin birkaç dakika boyunca dinlenmesi daha doğru sonuç almayı sağlar. Belirli bir zaman aralığında nabız takibi yapmak gerekiyorsa nabzı, her gün aynı saatte ve gün içerisinde birkaç farklı vakitte ölçmek faydalı olacaktır. El bileğinden nabız ölçmek için; işaret ve orta parmak, el bileğinin baş parmak tarafına yakın kısmına konmalı ve nabız dalgası aranmalıdır. Nabız dalgası hissedildikten sonra ilgili bölgeye çok fazla bastırmadan 60 saniye boyunca atımlar sayılmalıdır. Bu yöntem ile nabız belirlenir. Ölçülen sonucun normal değerlerin altında ya da üstünde çıkması, altta yatan bir duruma bağlı olabilir. Bu nedenle ideal nabız aralığında bir değere sahip olmayan kişilerin en yakın sağlık merkezine başvurması faydalı olacaktır.
Nabız Basıncı Nedir ?
Nabız basıncı, büyük ve küçük tansiyon arasındaki farktır. Büyük tansiyon ya da tıp literatüründeki adı ile sistolik kan basıncı, kalbin atım sırasında ulaştığı maksimum basınçtır.
Küçük tansiyon ya da tıp dilindeki adı ile diyastolik kan basıncı, kalbin ya da arterlerin atım sonrası dinlenim durumundaki en düşük basınçtır.
Nabız basıncı, bu iki değer arasındaki farktan oluşur. Örneğin tansiyonu 120/80 olan birinin nabız basıncı 120-80=40 mm Hg’dir. Yetişkinlerde nabız basıncının 40-60 aralığında olması normal kabul edilir. Özellikle 50 yaştan itibaren nabız basıncı artma eğilimindedir. Bu durumun nedeni, kan basıncındaki artış veya yaşlanmaya bağlı damar duvarlarında meydana gelen sertliktir. Nabız basıncının 60 ve üzerinde olması ise kalp damar hastalıkları açısından risk oluşturur. Nabız basıncının artmasına yol açan hipertansiyon gibi hastalıkların tedavi edilmesi gerekir. Bu hastalıkların tedavi edilmesi, ileride ortaya çıkabilecek kalp damar hastalığı riskinin azaltılmasına yardımcı olur.
Nabız Yüksekliği Nedir ?
‘Yüksek nabız nedir, neden olur?’ sorusu pek çok kişi tarafından sorulan bir sorudur. Yüksek nabız, yetişkinlerde nabzın 100 ve üzerinde olmasıdır. Bu değer kişinin sağlık durumuna, yaşına göre değişiklik gösterebilmekle birlikte genel olarak kullanılan sınır bu şekildedir. Yüksek nabız, kalpte fazla atımın görüldüğü bölgeye göre çeşitli sınıflara ayrılır. Yüksek nabız ya da taşikardi; egzersiz, ateşli hastalık, kafein tüketimi gibi nedenlere bağlı olarak geçici bir şekilde görülebilir. Bazı durumlarda da altta yatan ciddi bir rahatsızlık nedeniyle meydana gelmiş olabilir. Taşikardinin sık görülen sebepleri:
- Stres, anksiyete
- Yorgunluk
- Yoğun kafein tüketimi
- Yoğun alkol tüketimi
- Elektrolit dengesizlikleri
- Ateş
- Aşırı fiziksel aktivite
- İlaca bağlı yan etki
- Sigara içmek
- Altta yatan hastalık olarak sayılabilir
Yüksek nabız problemi yaşayanların vakit kaybetmeden bir doktora başvurması tavsiye edilir. Nabız yüksekliği, tedavi edilmeden uzun süre devam ettiğinde ciddi problemlere neden olabilir. Uzun süreli kontrol altına alınmamış taşikardi; kalp yetmezliği, inme, kalp krizi gibi durumlara yol açabilir.Yüksek nabız tedavisindeki temel amaçlar; altta yatan sebebin düzeltilmesi, kalp hızının yavaşlatılması, ilerleyen dönemde yüksek nabız oluşmasının önlenmesi ve oluşacak komplikasyonların azaltılmasıdır. Doktor tarafından, hastanın durumuna en uygun tedavi yöntemi belirlenir ve uygulanır.
Nabız Düşüklüğü Nedir ?
‘yüksek nedir, neden olur?’ sorusu, doktorların sık karşılaştıkları sorular arasındadır. Düşük nabız ya da bradikardi, nabzın 60 ve altında olması durumudur. Atletler ve düzenli olarak egzersiz yapan kişilerde nabzın 60’ın altında görülmesi sağlıklı ve normal bir durumdur. Ancak normal kişilerde düşük nabız nedenleri:
- Yaşlanmaya bağlı kalp dokusunda zayıflama
- Elektrolit dengesizlikleri
- Doğuştan gelen bir kalp anomalisi
- Kalp hastalığına ya da kalp krizine bağlı oluşan hasar
- Hipotiroidizm (tiroit bezinin az çalışması)
- İlaç yan etkisi olarak sıralanabilir
Düşük nabzı olduğunu fark eden kişilerin, bu durumu önemsemesi ve en yakın zamanda bir doktora başvurması tavsiye edilir. Düşük nabız tedavi edilmediğinde; sürekli düşme ve bayılmalara, kalp yetmezliğine, ani kalp durmasına yol açabilir. Bu durumların hepsi yüksek risk taşıyan durumlardır ve kişinin yaşamını kaybetmesine neden olabilir.
Düşük nabız tedavisinde temel amaç, bu duruma neden olan rahatsızlığın giderilmesidir. Altta yatan sebebin tedavi edilmemesi, düşük nabız probleminin ortadan kalkmasını engeller. Örneğin ilaç yan etkisine bağlı olarak düşük nabız problemi yaşayan birinin ilaçlarının değiştirilmesi faydalı olacaktır.
Nabız yüksekliği ve düşüklüğü, çeşitli problemlere bağlı olarak ortaya çıkar ve uzun süre tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar doğurabilir. Kişinin ideal bir nabız değerine sahip olsa dahi kalp ya da herhangi bir organla ilgili rahatsızlığı olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle düzenli olarak sağlık kontrolü yaptırmak, kişide mevcut olabilecek problemlerin erken tanı ve tedavisi için oldukça önemlidir.
Nabız ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım