Kola, çoğu kişi tarafından sevilen, tek başına, tatlı ya da tuzlu birçok yiyeceğin yanında sıklıkla tüketilen bir gazlı içecektir. Karamel ile renklendirilen kola, kendine özgü bir tat ve kokuya sahiptir. Kola basit bir anlatımla şeker ile tatlandırılmış, aromalı ve gazlı bir meşrubat olarak tanımlanabilir. Önemli miktarda kafein içermesinin yanında aynı zamanda sofra şekeri veya yüksek fruktozlu mısır şurubu ile tatlandırılır. Kökeni 1886 yılına dayanan kola ilk kez üretildiği andan itibaren hızla popülerleşmiş ve çok sayıda marka tarafından üretilmeye başlanmıştır. Günümüzde halen en fazla tercih edilen meşrubat türlerinin başında gelmekle birlikte her gün yediden yetmişe birçok kişi tarafından tüketilmektedir.
Kolanın Zararları Nelerdir?
İçerik olarak bakıldığında kola yalnızca su, çeşitli aroma vericiler, kafein, karbondioksit gazı ve şeker ile çeşitli koruyuculardan oluşur. Bu kadar az bileşen barındırmasına rağmen özellikle de çok sık olarak tüketildiğinde kola, pek çok sağlık sorununa zemin hazırlayabilir. Soğuk ve gazlı olması, kolanın içimi esnasında içerdiği şekerin çok fazla algılanmamasına neden olsa da aslında bir bardak kolanın içerisinde yaklaşık olarak 28 gram şeker yer alır. Bu miktarda şeker 7 adet küp şekere denk gelir. Birden fazla bardak kola içildiğinde bu miktar katlanarak oldukça sağlıksız boyutta bir basit şeker alımına neden olur. Bunun haricinde asidik yapısı ve içerdiği yapay tatlandırıcılardan kaynaklı olarak da vücuda çeşitli yönlerden zarar verebilir. Kolanın içmenin zararları arasında şunlara yer verilebilir:
Diş Çürümelerine Zemin HazırlarYüksek oranda şeker içeren, aynı zamanda da asidik bir yapısı olan kola, ağızda tam da bakterilerin ihtiyaç duyduğu gelişme ortamını oluşturur. Bunun yanında yine asidik yapısından dolayı diş minesine de zarar verdiğinden dişlerde çürümeye neden olur.
Obezite Görülme Olasılığını Artırır
Besin değeri olmamasına karşın yüksek miktarda şeker, dolayısıyla da kalori içeren kola, obezite görülme olasılığını artırır. Bir bardağı dahi vücuda yaklaşık 122 kilokalorilik enerji sağladığından günde birkaç bardak kola tüketmek kilo artışını kaçınılmaz hale getirir.
Uyku Sorunlarını Beraberinde Getirebilir
Kahve kadar olmasa da hatırı sayılır miktarda kafein içeriği olan kola, vücutta uyarıcı etkilere neden olarak uykusuzluk sorunu yaratabilir. Özellikle gece saatlerinde birkaç bardak kola içtiğinizde çarpıntı, enerji yüksekliği gibi belirtiler hissedebilir ve uykusuzluk problemi yaşayabilirsiniz.
Kafein Alımı Bağımlılık Yaratabilir
Yapılan araştırmalar sürekli kafein alımının uyarıcı etkilerinden kaynaklı olarak alışkanlık yapabildiğini göstermiştir. Koladaki kafein içeriği, kahve ile karşılaştırıldığında daha düşük olsa da çok fazla miktarda kola içme alışkanlığı bulunan kişilerde hafif bir bağımlılık durumu gelişebilir. Bu durum kola bağımlılığı olarak tanımlanabilir ve kola tüketiminin olmadığı günlerde gerginlik ve baş ağrısı sorunlarının yaşanmasına yol açabilir.
Böbrek Fonksiyonlarını Olumsuz Etkileyebilir
Kolanın zararlarının birçoğunun sorumlusu şeker olduğundan şekersiz kolanın zararsız olduğu düşünülür. Ancak diyet ya da şekersiz etiketiyle satılan kolalar yapay tatlandırıcılar ile tatlandırılır ve bunlar sürekli olarak vücuda alındığında böbrekler üzerinde ciddi bir yük oluşturur. Dolayısıyla böbrek hastalıklarına yakalanma olasılığınız artabilir.
Dehidrasyona Neden Olabilir
Özellikle yaz aylarında kola içmek su içmekten çok daha ferahlatıcı olabilir. Susuzluk hissini de büyük ölçüde gidermesi nedeniyle çok fazla kola içtiğinizde su tüketiminiz ister istemez azalır. Hatta bazı insanlar yaz aylarında su yerine kola içmeyi dahi alışkanlık haline getirmiş olabilir. Ancak kola, vücudun sıvı ihtiyacını karşılayamayacağı gibi içeriğindeki kafeinden kaynaklı olarak idrar söktürücü etki gösterir. Bu etki sıvı ihtiyacınızın daha da artması anlamına gelir. Dolayısıyla çok fazla kola tüketimi, bir o kadar da su içiyor olmamanız halinde dehidrasyon olarak da adlandırılan sıvı kaybı sorununa neden olabilir.
Yüksek Tansiyona ve Kardiyovasküler Hastalıklara Yol Açabilir
Kolanın içindeki zararlı maddeler yalnızca şeker ve koruyucularla sınırlı değildir. Aynı zamanda kola, sodyum içeriği de oldukça yüksek olan bir içecektir. Bu miktardaki sodyum tıpkı sofra tuzunun fazla kullanımında olduğu gibi vücutta su tutulumuna, böbreklerde yüke ve tansiyonda yükselmeye neden olur. Özellikle de tansiyon hastaları için kola tüketimi oldukça sakıncalı olabilir. Ayrıca sürekli kola içtiğinizde bu etkilere bağlı olarak kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riskiniz artabilir.
Hamilelikte Kolanın Zararları
Hamilelikte ara sıra bir bardak kola tüketmenin sağlık üzerinde büyük çaplı bir etki oluşturma olasılığı çok düşüktür. Ancak çok kola içmenin zararları, tüm bireylerde olduğu gibi hamile kadınlar için de geçerlidir.
Genel olumsuz etkilerinin yanı sıra hamilelerde fazla kola içmenin zararları arasında sayılabilecek bazı olumsuzluklar şunlardır:- Sodyum içeriği yüksek olan kola, hamilelerde zaten artmış olan böbrek yükünün daha da yükselmesine neden olur. Bununla birlikte yapay tatlandırıcılar içeren diyet ve şekersiz kolaların uzun süreli tüketimi de böbrek sağlığını bozabilir.
- Şeker ve katkı maddelerini bolca içeren kolanın hamile kadınlar tarafından tüketilmesi hormon dengesine ve ruh haline olumsuz etkilerde bulunabilir; ayrıca hamilelikle ilgili komplikasyon risklerini artırabilir.
- Kola ve diğer birçok gazlı içecek türünde yer alan kafein, hamile kadınlarda sınırlandırılması gereken bir maddedir. Kan dolaşımına doğrudan katılarak plasenta yolu ile bebeğin kanına da geçen kafein bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Hatta aşırı kola içimine bağlı aşırı kafein alımı düşüklere dahi sebep olabilir. Bu miktarın aşılması için çok fazla miktarda kola içilmesi gerekse de dışarıdan kafeinin alımının bebekte henüz tespit edilmemiş istenmeyen etkilere yol açabileceği düşünülerek mümkün olduğunca tüketimi azaltılmalıdır.
- Besin değeri sıfır olan boş bir enerji kaynağı niteliğindeki kola, vücuda herhangi bir fayda sağlamadan yalnızca kalori alımını artırır. Bundan dolayı hamileyken kola içmek aşırı kilo artışına neden olabilir. Sağlıklı olmayan kilo alımına bağlı olarak bebek beklenenden daha iri olabilir. Bunun sonucunda zor doğum veya sezaryen doğum ihtiyacı söz konusu olabilir; ayrıca bebekte bazı sağlık sorunlarının görülme olasılığı artabilir.
Kolanın Faydaları Nelerdir?
Kola yukarıda da pek çok yönden belirtildiği gibi sağlık üzerindeki zararlı etkileri ile bilinen yapay bir besindir. Bu nedenle kesinlikle faydaları da olan bir içecek olarak kabul edilmemelidir. Özellikle sürekli olarak fazla miktarda tüketimi alışkanlık haline getirildiğinde bu zararların kişiyi etkilemesi kaçınılmazdır. Bununla birlikte ara sıra bir bardak kola içen kişilerde o gün için hissedilebilecek bazı olumlu etkilerden söz edilebilir. Örneğin kafein içermesi nedeniyle kola, tıpkı kahvede olduğu gibi uyarıcı etkilere neden olur. Bu etkisi nedeniyle ders çalışmanız veya işinize odaklanmanız gereken bazı günlerde uyanık kalmanıza yardımcı olabilir. Fakat böyle durumlar için şeker ve koruyucu katkı maddeleri içermeyen, hatta süt ile besin değeri olan bir içeceğe dönüştürülebilen kolayı tercih etmeniz daha sağlıklı bir alternatif olabilir. Çok kola içmenin faydaları diye bir durum olmasa da bir besin olarak tüketilmediği bazı farklı durumlarda kolanın faydaları olabileceği söylenebilir. Örneğin böcek sokmalarında bölgeye kola sürmek ağrıyı dindirebilir, yağlı ve paslı yüzeylerde yapacağınız temizliklerde kola kullanmanız işinizi kolaylaştırabilir. Ancak bir besin olarak değerlendirildiğinde kolanın yararları diye bir durumdan söz etmek mümkün değildir. Kola zararlı mı sorusunun yanıtı evettir ve kola kesinlikle faydalı bir içecek olarak tanımlanmamalıdır.
Eğer siz de çok sık kola içme alışkanlığına sahipseniz bugünden itibaren kola tüketiminizi azaltmaya başlayarak sonunda kolayı tamamen hayatınızdan çıkarabilir veya ara sıra bir bardak ile sınırlandıracak şekilde tüketmeyi tercih edebilirsiniz. Bunun yerine süt, ayran, taze sıkılmış meyve suları veya evde yapılmış soğuk çay ve kahvelere yönelerek hem sağlığınızı koruyabilir hem de yaz aylarındaki serinlik ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz.