Kemik İliği Nakli Süreci

Kemik iliği, kemiklerin iç kısmında bulunan, süngersi yapıda ve hayati öneme sahip olan bir dokudur. Kemik iliğinin içerisinde kan yapıcı (hematopoetik) kök hücreler yer almaktadır. Kemik iliğinin içerisinde bulunan kök hücreler, gerekli durumlarda çoğalarak kan hücrelerinin oluşumunu sağlamaktadırlar.

Kemik İliğinde Yapılan Hücreler Nelerdir?

Akyuvarlar: Diğer adı lökosit olan akyuvarlar, vücudu mikroplara karşı korumakla görevlidir. Mikropların yanı sıra, tümörlere karşı da savaşan akyuvarların sayılarında ya da işlevlerinde meydana gelebilecek bir bozukluk, birçok hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilir.

Alyuvarlar: Kana kırmızı rengini veren alyuvarlar, eritrosit olarak da bilinirler. Bu hücreler dokulara oksijen taşımakla görevlidir.

Trombositler: Kan pulcukları olarak da bilinen trombositler, kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerdir. Bu hücrelerin sayısındaki anormal bir artış ya da azalış hayati sorunlara yol açabilir.

Kemik İliği Nakli (Kök Hücre Nakli) Nedir?

Kök hücreler tarafından oluşturulan kan hücrelerinin herhangi birinde meydana gelen sayısal ya da işlevsel bozukluk durumunda kemik iliği nakli uygulaması gerçekleştirilir. Bu uygulamanın bir diğer adı da kök hücre transplantasyonudur. Zarar görmüş kemik iliği kök hücrelerinin yerine hastanın kendisinden ya da gönüllü vericiden alınan kök hücrelerin nakledilmesi ile kemik iliği nakli gerçekleştirilir.

Kemik İliği Nakli İçin Uygun Donörler Kimlerdir?

Kemik iliği nakli için 3 farklı nakil grubu vardır:

Otolog Nakil: Hastanın kendisinden alınan kök hücrelerlerle gerçekleştirilen kemik iliği naklidir. Bu nakil işlemi öncesinde, hastanın kendi kök hücreleri alınıp dondurulur ve hastaya yapılan kemoterapi işleminden sonra hastaya geri verilir. Bu işlemde kök hücrelerin dışarı alınmasının amacı, kemoterapi işleminden zarar görmelerini engellemektir.

Allojenik Nakil: Hasta ile tam olarak uyuma sahip bir aile bireyi ya da başka bir vericiden gerçekleştirilen ilik naklidir.

Haploidentikal Nakil: Yarı uyumlu olan; anne, baba, kardeş ya da evlattan gerçekleştirilen ilik naklidir.

Kemik İliği Nakil Süreci Nasıl Olur?

Kemik İliği Nakil Ünitesine Yatış: Hasta kemik iliği nakli için hazır olduğunda, kemik iliği nakil ünitesine yatış işlemi gerçekleştirilir. Hastaların enfeksiyonlara karşı aşırı hassas olmalarından dolayı, kemik iliği nakil ünitesi HEPA filtre içeren özel bir havalandırma sistemine sahiptir.

Kateter Yerleştirilmesi: Hastanın vücudundan kan almak ya da damar yoluyla beslenmesini sağlamak amacıyla birçok kere damar yolu açmak yerine, kalbe giden ana damarlardan birine kateter denilen bir tüp yerleştirilir. Bu işlem girişimsel radyologlar tarafından ve görüntüleme yapılarak gerçekleştirilir.

Hazırlık Rejimi: Hastaya yapılacak olan kök hücre transplantasyonu öncesinde, kanserli olan kemik iliği ve kan hücrelerini temizlemek amacıyla yüksek dozda radyoterapi ve/veya kemoterapi uygulamaları gerçekleştirilir. Bu işlemin amacı, nakli gerçekleştirilecek olan kök hücrelerin tamamen sağlıklı bir ortamda görevlerine başlamalarını sağlamaktır. Bu işlem 7 ila 10 gün arasında sürmektedir.

Nakil Günü: Hazırlık rejimi bittikten bir ya da iki gün sonra nakil işlemi gerçekleştirilir. Kök hücreler daha önceden yerleştirilmiş kateter ya da yeni açılan bir damar yoluyla hastaya enjekte edilir. Bu işlem birkaç saat sürer ve işlem süresince hastanın başında kontrol amaçlı bir hemşire bulundurulur.

Nakil Sonrası: Kök hücre transplantasyonu sonrasında, kök hücrelerin tekrar kan hücresi üretmeye başlaması 10-15 günlük bir süre alır. Bu süre içerisinde hastaya dışarıdan kan hücresi takviyesi yapılır. Bu dönemde bağışıklık sistemi çok zayıf olacağından, enfeksiyona duyarlılık artmakta; halsizlik, ağız içinde acıma, ishal ve karın ağrısı gibi şikayetler ortaya çıkabilmektedir.

Taburcu: Nakil işleminden sonra tüm süreçler sorunsuz bir şekilde tamamlandığında, hasta taburcu olmaya hazır demektir. Bu süreç genelde 2-3 hafta sürmektedir. Taburcu işleminden sonra, hastanın durumunun bir süre daha takip edilmesi gerekmektedir. Bu süre başta haftada 1-2 gün olurken, birinci yılın sonunda kontrol sayısı birkaç ayda bir kereye kadar düşmektedir.

Kemik İliği Nakli ile Hangi Hastalıklar Tedavi Edilebilmektedir?

• Akut Miyeloblastik Lösemi
• Multipl Miyelom
• Aplastik Anemi
• Primer Amiloidoz
• Akut lösemi
• Kronik lösemi
• Kemik iliği yetmezliği