Cushing Sendromu Nedir? Tedavisi Nasıl Olur?

Hormonal bir durum olan Cushing sendromu, kişinin kortizol hormonu seviyesinin normalin çok üzerine çıkması ile oluşan bir rahatsızlıktır. Cushing sendromu olan kişilerde yüksek kortizol hormonu, vücudu birçok farklı açıdan olumsuz yönde etkileyebilir. Cushing sendromunun ortaya çıkışında genellikle çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların kan kortizol düzeyini yükseltmesi rol oynar. Ancak ilaçlar dışında iyi ya da kötü huylu tümörler de Cushing sendromuna neden olabileceği için bilinçli olunmalıdır. Cushing sendromu ne demek ve cushing sendromu sebepleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını merak ediyorsanız yazının devamını inceleyebilirsiniz.

Cushing Sendromu Nedir?

Kortizol hormonu, stres durumlarında salgılanan bir hormondur. Kan dolaşımındaki düzeyin normalin çok üzerinde olması hiperkortizolizm veya Cushing sendromu olarak isimlendirilir. Kortikosteroid türevi ilaçların uzun süreli kullanımı Cushing sendromunun oluşumunda etkili olabileceği gibi çeşitli nedenlerle vücudun fazla miktarda kortizol üretimini tetikleyebilecek sağlık problemleri de Cushing gelişiminde rol oynayabilir. Kortizol hormonunun aşırı yükselmesi bu hastalığa özgü çeşitli belirtilerin oluşmasına neden olabilir. Bufalo kamburu adı verilen omuzların arasındaki yağ yapıda şişkinlik gelişmesi, yüzün yuvarlak bir hal alması ve vücutta pembe veya mor renkli çizgilerin (Stria) oluşması, Cushing sendromunun belirtileri arasında yer alır. Cushing sendromunda bu belirtilere ek olarak yüksek kan basıncı (Hipertansiyon), kemik dokuda kayıplar veya tip-2 şeker hastalığı gibi durumlar da ortaya çıkabilir.

Cushing Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Cushing sendromunda ortaya çıkan belirtiler, yaşa, cinsiyete ve kortizol hormonu seviyesine göre değişiklik gösterebilir.

• Kilo alınması
• Vücudun orta bölgesinde, yüzde ve omuzların orta kısmında yağ dokusu birikimi
• Göğüs, kol, karın ve uyluk bölgesinde mor renkli çatlakların oluşması
• Derinin incelmesi ve morluk gelişiminin kolaylaşması
• Ciltte meydana gelen yaralanmalarda iyileşmenin yavaş olması
• Akne
• Halsizlik
• Kas güçsüzlüğü

Bu belirtiler dışında yüksek kan şekeri, aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, osteoporoz (kemik erimesi), hipertansiyon, baş ağrısı, duygulanım değişiklikleri, anksiyete (kaygı), huzursuzluk, depresyon ve enfeksiyon hastalıklarına karşı yatkınlık gibi durumlar da Cushing sendromu hastalarında sık karşılaşılan bulgular arasında yer alır.

Yetişkinler dışında çocuklarda da Cushing sendromu tespit edilebilir. Ancak yetişkinlere göre görülme sıklığı daha düşüktür. Cushing sendromu olan çocuklarda obezite, büyüme geriliği ve yüksek kan basıncı gibi durumlar tespit edilebilir.

Kadınlarda Cushing sendromunun görülme sıklığı erkeklere göre daha fazladır. Yapılan çeşitli araştırmalara göre kadın cinsiyette bu rahatsızlığın görülme oranı erkeklere göre 3 kat yüksektir. Cushing sendromlu kadınlarda ortak belirtilere ek olarak vücudun çeşitli bölgelerinde aşırı kıllanma şikayeti de ortaya çıkabilir. Bu kıllanma durumu özellikle yüz, boyun, göğüs, karın ve uyluk bölgesini etkileme eğilimindedir. Aşırı kıllanmaya ek olarak Cushing sendromu olan kadınlarda adet düzensizliği de ortaya çıkabilir. Bazı Cushing sendromu olan kadın vakalarda menstrüasyon düzensizliği görülebilir. Doğru şekilde müdahale edilmemiş olgularda infertilite problemi çıkabileceği için dikkatli olunmalıdır.

Kadın ve çocuklara ek olarak Cushing sendromunun erkek bireylerde oluşturduğu bazı özel belirtiler mevcuttur. Erektil disfonksiyon (sertleşme problemleri) ve libido kaybı gibi durumlar erkeklerde Cushing sendromu tedavi edilmezse oluşabilecek diğer belirtiler arasındadır.

Cushing Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Cushing sendromunun temel sebebi vücutta kortizol hormonu seviyelerinin normalin çok üzerine çıkmasıdır. Böbrek üstü bezleri tarafından üretilen bu hormon, vücudun birçok işlevinde rol oynar. Kan basıncının düzenlenmesi, iltihabi durumların kontrolü ve kardiyovasküler sistemin çeşitli fonksiyonlarının düzenlenmesi, kortizol hormonunun vücuttaki etkilerinden bazılarını oluşturur. Kortizol hormonun üretimi, vücudun strese verdiği bir yanıttan kaynaklanır. Kortizol hormonu, vücutta karbonhidrat, yağ ve protein gibi makro besin maddelerinin metabolizmasında düzenleyici görevine ek olarak insülinin etkilerini de dengeleyici özellik de gösterir.

Cushing sendromu nedenleri temel olarak vücut içi ve vücut dışı sebepler olmak üzere ikiye ayrılır. Dış sebeplerin başında uzun süreli kortikosteroid ilaçların kullanımı gelir. Yüksek dozlarda uzun süreli olarak kullanılan kortikosteroidler romatoid artrit, lupus ve astım gibi rahatsızlıkların kontrolünde önemli rol oynarlar. Aynı zamanda nakil hastalarında ret gelişiminin önlenmesinde de başvurulan ilaçlar arasında kortikosteroidler yer alır. Bu ve benzeri durumlar nedeniyle kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanımlarında Cushing sendromu gelişebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Cushing Hastalığı ve Sendromu Farkı

Cushing sendromu ilaç kullanımı dışında vücudun aşırı miktarda kortizol üretmesine neden olan durumlar nedeniyle de meydana gelebilir. Kortizol hormonunun ekstra üretimine ek olarak bu hormonun sentezinde düzenleyici rol oynayan adrenokortikotropik hormonun (ACTH) aşırı düzeyde üretilmesi de kortizol düzeyinin yükselmesini tetikleyici özellik gösterebilir. Hipofiz bezinde üretilen ACTH, bu bezde gelişen tümörler nedeniyle kan dolaşımına aşırı miktarda geçiş yapabilir. Bu geçiş sonucunda ise böbrek üstü bezlerinde sürekli olarak kortizol hormonu üretimi meydana gelir.

Hipofiz bezinde gelişen tümörler nedeniyle oluşan Cushing rahatsızlığı sendrom olarak değil Cushing hastalığı olarak ifade edilir. Kadınlarda daha çok görülen bu durum, vücut içi kaynaklı Cushing sendromu nedenleri arasında ilk sıradadır. Hipofiz bezi dışında normal şartlarda ACTH hormonu salgılamayan bazı organlarda gelişen çeşitli kanser türleri, anormal şekilde bu hormonu sentezleyebilme yeteneği kazanabilirler. Akciğer, pankreas, tiroit ve timus organlarında gelişen kanserler, bu mekanizma ile Cushing sendromuna neden olabilecek kanser türleri arasındadır.

Böbrek üstü bezlerinin çeşitli rahatsızlıklarında da kortizol üretimi çok yüksek düzeylere ulaşabilir. Adrenal adenom adı verilen böbrek üstünün korteks bölümünden kaynaklanan tümörler, bu durumun ortaya çıkışında baş roldedir. Adrenal adenom, kötü huylu bir tümöral oluşum değildir ve böbrek üstü bezinde kanser gelişimi nadir görülen bir durumdur. Ancak böbrek üstü bezinin iyi huylu tümörlerinde olduğu gibi kanseröz oluşumlarında da Cushing sendromu meydana gelebilir.

Bu hastalıklara ek olarak nadir de olsa bazı kişilerde ailesel geçişli endokrin tümörler kaynaklı Cushing sendromu da ortaya çıkabilir.

Cushing Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Cushing sendromu tanısı hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayan hormon düzeyi değişikliklerinin biyokimyasal olarak tespit edilmesi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik tetkikler ile sendromun nedeni olan kitlenin görüntülenmesi ile gerçekleştirilebilir.

Cushing Sendromu Tedavisi Nasıldır?

Cushing sendromu tedavisinde temel amaç vücuttaki kortizol hormonu seviyesinin düşürülmesidir. Bu hedef doğrultusunda uygulanabilecek çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Bu yöntemlerden hangisinin uygulanacağı sendromun ortaya çıkmasındaki asıl nedene bağlı olarak değişiklik gösterir.

Cushing sendromu tanısı olan bireylerde reçetelendirilen çeşitli ilaçlar, böbrek üstü bezleri veya hipofiz bezi kaynaklı hormon üretiminin düşürülmesini sağlar. Bazı ilaçlar ise kortizol hormonunun dokular üzerindeki aktivitesini engelleyici özellik gösterebilir.

Kortikosteroid kullanımı kaynaklı Cushing sendromu olgularında bu ilacın değiştirilmesine veya dozunun düzenlenmesine başvurulabilir. Bu değişiklikler hekimlerinizin bilgisi ve reçetelendirmesi dışında bireysel olarak asla yapılmamalıdır.

Tümör kaynaklı Cushing sendromunda ise bu oluşumların cerrahi olarak çıkarılması gündeme gelebilir. Gerekli durumlarda ise radyoterapi (ışın tedavisi) veya kemoterapi gibi diğer kanser tedavilerine de başvurulabilir. Hipofiz bezi tümörleri genellikle beyin ve sinir cerrahisi uzmanı hekimleri tarafından cerrahi olarak çıkarılır. Böbrek üstü bezi, pankreas veya akciğerlerde bulunan tümörlerde ise cerrahlar çeşitli operasyon teknikleri ile bu kanserlerin tedavisini gerçekleştirirler.

Cushing Sendromu için Hangi Doktora Gidilmeli?

Cushing sendromu tedavisi ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi sonuçların alındığı bir rahatsızlıktır. Ancak bu sonuçlar altta yatan Cushing sendromu nedenine ve hastanın kişisel özelliklerine göre değişkenlik gösterebileceği unutulmamalıdır. Cushing sendromuna dair belirtileri kendinizde veya çevrenizde gözlemlemeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak endokrinoloji veya dahiliye uzmanı hekimlerden destek almanız önerilir.