Havale Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Havale, beynin normal elektriksel aktivitesinin aniden bozulması sonucu ortaya çıkan nörolojik bir olaydır. Genellikle kas kasılmaları ve bilinç kaybı ile karakterizedir. Havaleler birçok nedenle tetiklenebilir ve her yaş grubundaki insanı etkileyebilir. “Havale nedir?” ve “Havale neden olur?” soruları hakkında bilgi almak için yazıyı okuyabilirsiniz.

Havale Nedir ?

Havale geçirmek beyindeki normal elektriksel aktivitenin bozulması sonucu meydana gelir. Bu kompleks olay, genellikle birçok farklı nedenin bir araya gelmesiyle tetiklenir. İnsan vücudu nöron adı verilen beyin hücreleri tarafından kontrol edilir. Bu nöronlar, elektriksel sinyalleri iletişim kurmak için kullanır. Havale başladığında, bir veya birkaç nöron normalden çok daha fazla elektriksel aktivite üretmeye başlar. Bu anormal aktivite genellikle kas kasılmaları, bilinç kaybı ve bilinçsiz vücut hareketleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Havale tipleri şunlardır:

• Genelleşmiş Tonik-Klonik Havale: Bu tür havaleler, en bilinen havale türlerinden biridir. Başlangıçta, kişi bilinç kaybı yaşar ve düşebilir. Ardından vücut sertleşir (tonik faz), bu sırada solunum durabilir ve ağızdan köpük gelmesi yaygındır. Bu fazın ardından vücut titrer (klonik faz). Havale sona erdikten sonra kişi genellikle bilinçsizdir ve halsizlik yaşayabilir.
• Parsiyel (Fokal) Havale: Bu tür havaleler beyinde belirli bir bölgedeki anormal elektriksel aktivite nedeniyle oluşur. Kasılmalar genellikle sınırlı bir bölgede meydana gelir.
• Absans (Petit Mal) Havale: Absans havaleler kısa süreli bilinç kaybı ve hareketsizlikle karakterizedir. Kişi çevresel etkilere tepki vermez ve birkaç saniye içinde normal aktivitesine dönebilir.
• Kompleks Parsiyel Havale: Bu tür havaleler kişinin bilinç kaybı yaşadığı ve karmaşık davranışlar sergilediği durumlara neden olur. Kişi bu sırada otomatik ve tekrarlayan hareketler yapabilir.
• Febril Konvülsiyon (Ateşli Havale): Febril konvülsiyonlar, yüksek ateş sırasında özellikle bebekler ve küçük çocuklarda ortaya çıkabilen nöbetlerdir. Bu tür nöbetler, ateşli bir hastalığın bir belirtisi olarak gelişir ve genellikle 6 aylıktan 5 yaşa kadar olan çocuklarda görülür.

Havale Belirtileri

Havaleler beynin normal elektriksel aktivitesinin aniden bozulması sonucu ortaya çıkar ve birçok farklı belirtiye yol açabilir. Konvülsiyon olarak da adlandırılan havaleler genellikle aniden başlar. Kişinin bilinç kaybı yaşadığını ve kas kasılmalarının başladığı gözlemlenebilir. Bu kas kasılmaları vücudun birkaç bölgesini etkiler ve titreme veya sallanma hareketleri şeklinde kendini gösterebilir. Havale tanısını doğrulamak için kişinin vücut sıcaklığını da ölçmek önemlidir. Bu noktada “Kaç derece ateşte havale geçirilir?” sorusu sorulmaktadır. Sıcaklığın 39°C veya daha yüksek olduğunu gözlemlemek havale riskini artıran bir faktördür. Havale sonucu gelişen belirtiler şunlardır:Havale sonucu gelişen belirtiler şunlardır:

• Kas Kasılmaları: Havale sonucu ortaya çıkan kas kasılmaları, genellikle vücudun bir veya birden fazla bölgesinde görülür. Kaslar ani ve şiddetli bir şekilde kasılır ve kişi kontrol edemez. Bu kasılmalara tonik-klonik kasılmalar denir ve havale ataklarının en göze çarpan özelliğidir.
• Bilinç Kaybı: Havale sırasında kişi bilincini kaybedebilir. Bu durum kişinin çevresine tepki veremediği ve olayın farkında olmadığı anlamına gelir. Bilinç kaybı, havale sırasında ve hemen sonrasında ortaya çıkabilir.
• Göz Hareketleri: Bazı havale türlerinde kişinin gözleri rastgele ve hızla hareket edebilir.
• Ağızdan Köpürme: Havale sırasında ağızdan köpük gelmesi gözlemlenebilir. Bu durum tükürük salgısının artmasıyla ilgilidir.
• Ses ve Konuşma Değişiklikleri: Havale sırasında bazı kişiler garip sesler çıkarabilir veya konuşmaları anlaşılmaz hale gelebilir. Bu durum beynin normal dil işlevini geçici olarak kaybetmesi sonucu oluşur.
• Ses ve Konuşma Değişiklikleri: Havale sırasında bazı kişiler garip sesler çıkarabilir veya konuşmaları anlaşılmaz hale gelebilir. Bu durum beynin normal dil işlevini geçici olarak kaybetmesi sonucu oluşur.
• Diğer Belirtiler: Havaleler sırasında tükürük salgısının artması, idrar kaçırma, dilin ısırılması, dudakların mavimsi renk alması gibi fiziksel belirtiler yer alabilir.

Bebeklerde Havale Belirtileri

Bebeklerde ateşli havaleler genellikle kısa sürelidir ve kendiliğinden sona erer. Fakat nöbet sırasında bebeğin başını korumak ve düşmesini önlemek önemlidir. Havale geçiren bir bebek gözlem altında tutulmalı ve nöbetin ne kadar sürdüğü kaydedilmelidir. Nöbet sona erdiğinde bebek acil yardım için bir sağlık kurumuna götürülmelidir. Bebeklerde havale belirtileri şunlardır:

•  Ani Bilinç Kaybı: Bebek bir anda bilinç kaybı yaşar. Gözleri kayabilir ve çevresine tepki vermez.
• Kas Spazmları: Havale sırasında bebekte kas spazmları görülebilir. Bu spazmlar genellikle vücutta titremeler ve sarsılmalar şeklinde kendini gösterir.
• Solunum Sorunları: Nöbet sırasında bebek solunum sorunları yaşayabilir. Nefes alma düzensizleşebilir ya da soluk alma durabilir.
• Renk Değişikliği: Bebeklerin cilt rengi solabilir ve mavimsi hale gelebilir. Bu durum oksijen eksikliğinin bir belirtisidir.
• İdrar Kaçırma: Nöbet sırasında bebek idrar kaçırabilir. Bu durum kasların kontrolünün kaybedildiğinin bir işareti olabilir.
• Ağız Köpürmesi: Havale sırasında bebeklerin ağızlarında köpürme olabilir.
• Gözlerin Sabit Bakması: Bebekler nöbet sırasında gözlerini sabit bir noktada tutabilirler.

Havale Nedenleri

Havalelere yol açan nedenler karmaşık olabilir ve her havale vakası farklı tetikleyicilere bağlı gelişebilir. “Havale neden olur?” sorusuna yanıt olarak, havaleye neden olabilen faktörler şunlardır:

• Epilepsi: Epilepsi tekrarlayan havalelere yol açan kronik nörolojik bir bozukluktur. Beyin, normalden farklı elektriksel aktivite patlamalarına sahip olabilir. Bu patlamalar kas kasılmalarına, bilinç kaybına ve diğer havale belirtilerine yol açabilir. Epilepsi nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler, beyin yaralanmaları veya enfeksiyonlar gibi çeşitli etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
• Ateş: Ateş yükselmesi sonucu özellikle 6 aylık ile 5 yaş arasındaki çocuklarda olmak üzere havale görülebilir. Bu tür havaleler çocuğun vücudunun ateşin hızla yükselmesine verdiği tepki olarak ortaya çıkar.
• Baş Yaralanmaları: Ciddi bir baş yaralanması, beyin dokusuna zarar verebilir ve bu da havaleye neden olabilir. Başın darbeye maruz kalması, kafa içi basıncın artmasına ve beyinde elektriksel dengesizliklerine yol açabilir.
• Metabolik Sorunlar: Bazı metabolik bozukluklar, vücuttaki kimyasal dengesizlikler nedeniyle havalelere yol açabilir.
• İlaçlar ve Toksinler: Bazı ilaçlara ya da zehirli maddelere maruz kalmak beyindeki elektriksel aktiviteyi etkileyebilir ve havalelere yol açabilir. Özellikle aşırı doz ilaç kullanımı kullanımı durumlarında bu risk artabilir.
• Enfeksiyonlar: Beyni etkileyen enfeksiyonlar, özellikle ensefalit (beyin iltihabı) gibi durumlar, havalelere yol açabilir.
• Nörolojik Hastalıklar: Bazı nörolojik hastalıklar, doğrudan havalelere neden olabilir. Örneğin, beyin tümörleri, beyin enfeksiyonları ve multipl skleroz gibi hastalıklar nöbetlere yol açabilir.

Havale Tanısı Nasıl Konulur ?

Havale tanısı bir hastanın nöbetler yaşayıp yaşamadığını ve bu nöbetlerin nedenlerini belirlemek için çeşitli tıbbi prosedürler gerektirir. Havale tanısı için uygulanan prosedürler şunlardır:

• Klinik Değerlendirme: Havale tanısı öncelikle bir doktorun hastanın yaşadığı semptomları ve nöbetlerin ne sıklıkta meydana geldiğini anlaması ile başlar. Hastadan alınan ayrıntılı bir hastalık hikayesi tanı sürecinin önemli bir parçasıdır.
• Elektroensefalografi (EEG): EEG beynin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Bu test sırasında hasta kafasına elektrotlar takılır ve beyin aktivitesi kaydedilir. EEG sonuçları anormal elektriksel aktiviteyi gösterebilir ve havale tanısına yardımcı olabilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR görüntüleme beyin dokusunun ayrıntılı görüntülerini oluşturur. Bu görüntüler beyin tümörleri, yaralanmalar veya diğer yapısal sorunları ortaya çıkarabilir ve nöbetlerin nedenini belirlemede yardımcı olabilir.
• Kan Testleri: Kan testleri nöbetlere yol açabilecek metabolik bozuklukları veya enfeksiyonları tespit etmek için kullanılabilir.
•  İleri İzleme: Bazı vakalarda hastaların nöbetlerini kaydetmek ve özel tetikleyicileri tanımlamak için evde bir nöbet günlüğü tutmaları istenebilir.
• Nörolojik Muayene: Bir nörolog hastanın nörolojik işlevlerini değerlendirebilir ve potansiyel nöbet nedenlerini araştırır.
   

Havale Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Havaleler beynin normal elektriksel aktivitesinin anormal bir şekilde bozulduğu nörolojik olaylardır ve tedavi edilmezlerse ciddi sonuçlar doğurabilirler. Havale tedavisinin temel amacı nöbetlerin kontrol altına alınması ve tekrarlarının önlenmesidir. Havale tedavi yöntemleri şunlardır:

•  İlaç Tedavisi: Havalelerin çoğu antiepileptik ilaçlar olarak adlandırılan ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Bu ilaçlar beynin anormal elektriksel aktivitesini azaltarak nöbetleri engellemeye veya azaltmaya yardımcı olur.
• Diyet Tedavisi: Özellikle çocuklarda sık görülen bazı türlerde havaleleri kontrol altına almak için bazı özel diyetler kullanılır. Ketojenik diyet ve düşük glisemik indeksli diyetler bu kategoriye örnek olarak verilebilir.
  • Beyin Cerrahis
• Beyin Cerrahisi: İlaçlarla kontrol altına alınamayan veya nörolojik sorunlardan kaynaklanan havaleler, nadiren beyin cerrahisi gerektirebilir. Bu cerrahi prosedürler beyindeki anormal bölgeyi çıkarmayı veya düzeltmeyi amaçlar.
• Vagus Sinir Stimülasyonu (VNS): VNS implant edilmiş bir cihaz aracılığıyla vagus sinirine düzenli elektriksel uyarım sağlar. Bu tedavi nöbetlerin sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Nörolojik Rehabilitasyon: Nöbetler bazen fiziksel ve zihinsel işlevleri olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle nörolojik rehabilitasyon hastaların nöbetlerin yol açtığı olumsuz etkileri yönetmelerine yardımcı olabilir.

Havale Geçiren Bir Kişiye Nasıl Yardımcı Olunur ?

Havaleler tedavi ve önlemlerle yönetilebilirler. Fakat havale 5 dakikadan daha uzun sürerse veya tekrarlayıcı hale gelirse hemen acil tıbbi yardım almak gerekir. Havale geçiren bir kişiye yardımcı olmak için yapılabilecekler şunlardır:

• Kişiyi düşmekten korumak için etraftaki sert veya keskin nesneleri uzaklaştırmak.
• Eğer mümkünse, kişiyi düşmemesi için yumuşak bir yüzeyin üzerine yatırmak.
• Kişinin başını dilin solunum yolunu tıkamasını önlemek için yan yatırmak.
• Nöbetin ne kadar sürdüğünü not almak.
• Solunum durursa, hemen 112 arayarak profesyonel yardım çağırmak.
• Nöbet sona erdikten sonra, kişinin ateşini kontrol etmek.
• İlk ateşli havale sonrasında, kişiyi bir doktora götürmek.

Havale Geçirmenin Kalıcı Etkileri

Havaleler genellikle kısa süreli nöbetlerdir ve çoğu durumda kalıcı bir etkiye yol açmazlar. Fakat her durum farklıdır ve bazı nadir durumlarda havalelerin kalıcı etkilere yol açabileceği gözlemlenmiştir. Havale geçirmenin kalıcı etkileri şunlar olabilir:

• Nörolojik Hasar: Çok nadir durumlarda uzun süren ve çok şiddetli havaleler, nörolojik hasara yol açabilir. Bu hasar çocuğun beyninde kalıcı sorunlara neden olabilir.
• Epilepsi Gelişimi: Havaleler, bazı durumlarda ilerleyen yıllarda epilepsi (tekrarlayan nöbetler) gelişimine yol açabilir. Ancak bu durum da oldukça nadir görülür.
• Davranış Sorunları: Havale geçiren çocuklarda davranış sorunları riski artabilir.
• Öğrenme Sorunları: Havale geçiren çocukların bazıları, öğrenme sorunları yaşayabilir.

Küçükken havale geçirmenin uzun dönemde zararları nadir görülür. Bu etkilerin ortaya çıkma olasılığı çok düşüktür ve çoğu çocuk, ateşli havaleleri atlatırken uzun vadeli sorunlar yaşamaz. Herhangi bir endişeniz varsa bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçmek her zaman en iyisi olacaktır. Aynı zamanda çocuğunuzun ateşi yükseldiğinde onu yakından takip etmek ve doktorun önerilerini izlemek havale riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Havale durumunda en yakın sağlık kurumuna başvurarak destek almak önemlidir.