Hipertermi olarak tanımlanan yüksek ateş, vücut sıcaklığının normalin üzerine çıktığı durumları ifade eder. Yüksek ateş hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyebilen bir durumdur. Kısa süreli olarak meydana gelen ateş yükselmesi vücudun çeşitli rahatsızlıklarla mücadelesi sırasında oluşur. Ancak sürekli yüksek ateş, bazı önemli rahatsızlıkların bir belirtisi olabileceği için bilinçli olunmalıdır. Ateşim çok yüksek ne yapmalıyım, yüksek ateş sonrası nelere dikkat edilmeli ve düşmeyen yüksek ateş için tedavi yöntemleri nelerdir gibi sorularınızın yanıtlarını yazının devamında bulabilirsiniz.
Yüksek Ateş Nedir?
Yüksek ateş bir kişinin vücut sıcaklığının normal kabul edilen 36-37 derecenin üzerine çıkmasıdır. Bu durum genellikle altta yatan bir enfeksiyon rahatsızlığından kaynaklanır. Ateşin yüksek olması ile birlikte kişi kendini giderek üşümüş hissedebilir. Üşüme, titreme hissi genellikle ateş düşmeye başlayana kadar devam eder. Öğünlerden ve fiziksel aktivitelerden sonra, uyku sırasında vücut sıcaklığı değişkenlik gösterebilir. Enfeksiyon geliştiğinde ise bağışıklık sisteminin etken mikroorganizma ile mücadelesine bağlı olarak ateş yüksekliği ortaya çıkar. Yüksek ateş bu mücadelenin doğal bir sonucudur. Yüksek ateş olguları genellikle kendiliğinden gerileme gösterir. Ancak bazı kişilerde ateşin yükselmesi ciddi bir enfeksiyon hastalığının belirtisi olabileceği için dikkatli olunmalıdır.
Ateş Kaç Olunca Yüksek Olur?
Yüksek ateş yetişkinler için vücut sıcaklığının 37,2-37,5 derecenin üzerinde olması olarak tanımlanır. Ateş yükselmesi rahatsız edici bir durum olabilir ve özellikle 39,4 ve üzeri değerlerde çeşitli komplikasyonlar meydana gelebileceği için tedbirli olunmalıdır.
Yüksek Ateş Belirtileri Nelerdir?
Yüksek ateşin tespit edilmesi ancak doğru şekilde ölçülmesi ile mümkündür. Normal vücut sıcaklığı ortalama olarak 36-37 derece civarındadır. Ancak normal değer, herkes için farklılık gösterebilir. Vücut sıcaklığının gün içerisinde dalgalanması gayet doğal bir durumdur. Gündüzleri düşük olma eğiliminde olan vücut sıcaklığı, öğleden sonra ve akşama doğru giderek yükselmeye devam eder. Aynı zamanda adet dönemi, aşırı egzersiz gibi durumlar da ateşin yükselmesine neden olabilir.Ağızdan ateş ölçerken termometrenin dilin altında en az 3 dakika süreyle tutulmasına özen gösterilmelidir. Termometre aynı zamanda koltuk altı ölçümlerinde de kullanılabilir. Bu yöntemde ateş ölçümü, termometrenin koltuk altına yerleştirilip kolun kapatılması ile gerçekleştirilir. Bu şekilde ölçüm yapılırken değere bakmadan önce termometrenin 5 dakika süreyle koltuk altında tutulması önerilir.Ateş yüksekliğinin ölçümle tespit edilmesine ek olarak diğer çeşitli şikayetlerin de yüksek ateşe eşlik edebileceği unutulmamalıdır
Eşlik edebilecek bu belirtiler kısaca şu şekilde özetlenebilir:- Çevredeki diğer kişiler hissetmezse de kişide üşüme, titreme ortaya çıkması,
- Terleme
- İştah azlığı
- Sıvı kaybına dair belirtiler
- Ağrılı uyaranlara karşı aşırı hassasiyet oluşması
- Enerji eksikliği ve uykulu hissetme
- Konsantrasyon güçlüğü
Yüksek Ateş Neden Olur?
Yüksek ateş sebepleri oldukça çeşitlidir. Yüksek ateş, hastalıklarla mücadele sırasında oluşan vücudun doğal bir tepkisidir. Grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları, ateş şikayetini meydana getiren en sık etkenler arasında yer alır. Grip şikayeti dışında ilaç kullanımı, inflamasyon (iltihaplanma), aşı sonrası veya diğer çeşitli faktörler de yüksek ateş nedenleri arasında yer alır. Ateşin yükselmesi genellikle tehlikeli bir durum değildir ancak uzun süreli devam eden ve geçmeyen yüksek ateş varlığında altta yatan nedenin araştırılması ve nedene yönelik tedavi planlanması gerekir.Ateş yüksekliği, virüs ve bakteriler gibi hastalık oluşturma potansiyeline sahip patojenler ile mücadele sırasında vücudun aldığı bir önlemdir. Vücut sıcaklığının artması bu patojenlerin bölünme hızını yavaşlatıcı etki gösterir. Bağışıklık sisteminin herhangi bir patojeni yabancı olarak algılaması sonucunda pirojen olarak isimlendirilen çeşitli kimyasalların üretimine başlar. Pirojenler beyinde özel yapılara ulaşır ve bu bölgeden prostaglandin adı verilen özel kimyasal habercilerin sentezini tetikler. Üretilen prostaglandinler beynin bir diğer bölgesi olan hipotalamusa ulaşır ve buradaki vücut sıcaklığını kontrol eden merkezi uyararak ateşin yükselmesine neden olur.Aşılar sonrasında da orta düzeyde bir ateş gelişimi meydana gelebilir. Bu durumun nedeni aşıların içerisinde de ölü ya da zayıflatılmış da olsa bir miktar patojenlerin var olmasından kaynaklanır. Aşı sonrası ateşin yüksek olması uygulanan aşılamanın vücutta bağışıklık sistemini tetiklediğine işaret eder.İnflamasyon (iltihabi durumlar), bağışıklık sistemi tarafından vücuttaki iyileşme süreçlerinin önemli bir parçası olarak ortaya çıkar. İnflamasyon sürecinde de enfeksiyon durumlarında olduğu gibi pirojen kimyasalların sentezi olur ve bu durum vücut ısısının yükselmesini tetikleyici özellik gösterir. Bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına karşı mücadele ettiği otoimmün hastalıklarda ve diğer inflamatuar rahatsızlıklarda oluşan ateş, alevlenme dönemlerinde artarken diğer zaman dilimlerinde hafifleme gösterebilir. Romatoid artrit, lupus, multiple skleroz ve ailevi akdeniz ateşi gibi durumlar bu şekilde uzun süreli yüksek ateş gelişimine neden olabilecek hastalıklar arasındadır.Bazen yüksek ateş çeşitli kanser türlerinin de bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Lenfoma ve lösemi gibi kan kanserleri, yüksek ateş ile seyreden kanser türleri arasında yer alır. Bu hastalıklarda ateşin yükselmesine neden olan mekanizma tam olarak aydınlatılamamış olsa da bu konuda çeşitli teoriler mevcuttur. Kanserin diğer rahatsızlıklar gibi vücutta inflamasyonu uyarıyor olması veya direkt olarak kanser hücrelerinin pirojen madde sentezleme özelliği kazanması, bu hastalıklar sırasında neden yüksek ateş oluştuğuna dair mevcut teoriler arasında yer alır.Tüm bunlara ek olarak karaciğer hastalıkları, ateroskleroz, pıhtı gelişimi ve obezite yüksek ateş gelişimine neden olabilecek diğer durumlar arasındadır.
Yüksek Ateş Nasıl Düşürülür?
Yüksek ateşi düşürmek için çeşitli uygulamalara başvurulabilir. Yüksek ateş şikayetinin enfeksiyon durumlarından kaynaklanması ve kendiliğinden gerilememesi halinde rahatsızlığın oluşumunda rol oynayan patojene yönelik olarak tedavi planlanabilir. Hekimler sağlık kuruluşlarına yüksek ateş şikayeti ile başvuru sonrasında hangi etkenin bu hastalığına neden olduğunu aydınlatmak amacıyla çeşitli tetkiklere başvurabilirler. Yapılan testler sonucunda etken patojenin bakteri olarak tespit edildiği olgularda antibiyotik ilaçlar, virüslere bağlı hastalıklarda antiviraller, mantarlara bağlı oluşan hastalıklarda ise antifungal ilaçların reçetelendirilebilir. Ateş şikayetinin virüslere bağlı olduğu durumlarda antibiyotik ilaçların etkisiz kalacağı unutulmamalı ve gereksiz ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. Enfeksiyon hastalıkları dışında romatizmal hastalıklarda oluşan ateş şikayetine yönelik olarak çeşitli anti inflamatuar ilaçlar fayda sağlayabilir.