Çocuklarda Boy Uzaması ne Zaman Durur?

Ergenlik insan hayatında boy artış hızının en fazla olduğu ikinci dönemdir. Yeni doğan bebeklerin ortalama boyu 50 cm’dir. Bir yaşında boy yaklaşık 74 cm'ye kadar hızlı uzama gösterir. 1-2 yaş süt çocuğu ortalama 12 cm uzar. Daha sonra boy uzaması ergenliğe kadar yıllık ortalama 5-6 cm olarak devam eder. Ergenlikte kızlar 20-25, erkekler ise 25-30 cm uzar; bazı erkek çocuklarda boy uzaması 30 cm’i aşabilir. 

Boy Uzamasına Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Boy uzamasını etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörlerin bazıları doğuştan gelirken, bazıları ise yaşam tarzı ve çevresel koşullarla ilgilidir:

• Genetik Faktörler: Anne ve babanın boy uzunluğu, çocuğun potansiyel boy uzunluğunun yaklaşık %60-80'ini belirler. Araştırmalar, boy uzunluğunda genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığını göstermektedir.
• Hormonlar: Büyüme hormonu (GH), tiroid hormonu ve cinsiyet hormonları boy uzamasında kritik rol oynar. Özellikle hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu, kemik ve kas dokusunun gelişimini doğrudan etkiler.
• Beslenme Durumu: Protein, kalsiyum, D vitamini ve diğer mikrobesinlerin yeterli alımı, optimal boy uzaması için gereklidir. Dengeli ve yeterli beslenme, özellikle büyüme dönemlerinde çok önemlidir.
• Uyku Düzeni: Düzenli ve kaliteli uyku, büyüme hormonunun salgılanması için kritik öneme sahiptir. Büyüme hormonu özellikle derin uyku sırasında salgılanır.

Boy Uzamamasına Etki Eden Faktörler Nelerdir? 

Boy uzamamasına etki eden faktörler şunlardır:

• Hormonal Bozukluklar: Büyüme hormonu eksikliği, tiroid hormon bozuklukları veya erken ergenlik gibi durumlar boy uzamasını olumsuz etkiler. Bu durumların erken teşhisi ve tedavisi önemlidir.
• Kronik Hastalıklar: Astım, kalp hastalıkları, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklar büyümeyi yavaşlatabilir veya durdurabilir.
• Yetersiz Beslenme: Protein, vitamin ve mineral eksiklikleri boy uzamasını olumsuz etkiler. Özellikle çinko, D vitamini ve kalsiyum eksikliği boy gelişimini yavaşlatır.
• Stres ve Psikolojik Faktörler: Uzun süreli stres, büyüme hormonunun salgılanmasını etkileyerek boy uzamasını yavaşlatabilir.

Boy Uzaması Ne Zaman, Kaç Yaşında Durur?

Östrojen hormonunun büyüme kıkırdağını kapatma yani kemikleştirme etkisi testosterondan daha fazladır. Bu yüzden erkekler, kızlardan daha uzun süre uzarlar. Seks hormonları, önce hızlı boy artımına yol açarlar, daha sonra da büyüme kıkırdaklarında kapanmaya yol açtıkları için büyümenin durmasına neden olurlar. 

Seks hormonlarının boy arttırıcı etkilerini gösterebilmeleri için, ergende tiroid hormonu ve büyüme hormonunun da normal düzeylerde salgılanması gerekir. Ergenliğin ileri dönemlerinde kemik epifizlerinin (büyüme kıkırdağı) kemik uçlarıyla kaynaştığını gösteren radyolojik görüntü, yaş ne olursa olsun, artık daha fazla büyüme olmayacağını kanıtlar.

Erkekler Kaç Yaşına Kadar Uzar?

Erkeklerde boy uzaması genellikle 18-20 yaş civarında durur. Ancak bu süre kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bazı erkeklerde boy uzaması 21-22 yaşına kadar devam edebilir. Büyüme plaklarının kapanması ve testosteron hormonu seviyelerinin yükselmesi ile boy uzaması sonlanır.

Kadınlar Kaç Yaşına Kadar Uzar?

Kadınlarda boy uzaması genellikle 16-18 yaş aralığında durur. İlk adet görme döneminden sonra ortalama 2 yıl daha boy uzaması devam eder. Östrojen hormonu büyüme plaklarının daha erken kapanmasına neden olduğu için, kızlarda boy uzaması erkeklere göre daha erken durur.

Çocuklarda Boy Uzaması İçin Ne Yapılması Gerekir?

Çocuklarda sağlıklı boy uzaması için dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:

• Düzenli Sağlık Kontrolleri: Çocuğun büyüme ve gelişiminin düzenli takibi, olası sorunların erken tespiti için önemlidir. 6 ayda bir boy-kilo ölçümü yapılmalıdır.
• Dengeli Beslenme: Protein açısından zengin besinler, süt ürünleri, sebze ve meyveler düzenli tüketilmelidir. Özellikle kalsiyum ve D vitamini alımına dikkat edilmelidir.
• Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz ve açık havada aktivite, büyüme hormonunun salgılanmasını destekler. Günde en az 1 saat fiziksel aktivite önerilir.
• Uyku Düzeni: Yaşa uygun sürede ve kaliteli uyku, boy uzaması için kritiktir. 6-12 yaş arası çocuklar için 9-12 saat uyku önerilmektedir.

Ergenlik Çağındaki Çocuklarda Boy Uzaması İçin Ne Yapılmalıdır?

Ergenlik dönemi, boy uzaması açısından kritik bir süreçtir. Bu dönemde alınacak önlemler ve uygulanacak yaşam tarzı değişiklikleri, optimal boy uzamasını destekleyecektir.

• Basketbol: Sıçrama hareketleri ve uzanma egzersizleri içerdiği için boy uzamasını destekler.
• Yüzme: Tüm vücut kaslarını çalıştırarak büyüme hormonunun salgılanmasını artırır.
• Voleybol: Sıçrama ve uzanma hareketleriyle omurga esnekliğini artırır.
• Pilates ve Yoga: Duruş bozukluklarını düzeltir ve esnekliği artırır.

Haftada en az 3-4 gün, günde 45-60 dakika düzenli egzersiz yapılmalıdır. Ancak ağır kaldırma egzersizleri ve aşırı ağırlık çalışmaları büyüme plakalarına zarar verebileceği için kaçınılmalıdır.

• Düzenli meditasyon ve nefes egzersizleri yapılmalı.
• Hobiler edinilmeli ve sosyal aktivitelere katılım sağlanmalı.
• Gerektiğinde psikolojik destek alınmalı.
• Aile içi iletişim güçlendirilmeli.
• Okul ve ders kaygısı dengeli yönetilmeli.

• Her gece aynı saatte yatağa girilmeli.
• Uyku ortamı karanlık, sessiz ve 18-22°C sıcaklıkta olmalı.
• Yatmadan 2 saat önce ekran kullanımı sınırlandırılmalı.
• Kafein içeren içeceklerden kaçınılmalı.
• Hafta içi ve hafta sonu uyku düzeni arasında 1 saatten fazla fark olmamalı.

6. Postür ve Duruş

Doğru postür boy uzamasını destekler:

• Dik oturma ve yürüme alışkanlığı edinilmeli.
• Ergonomik çalışma masası ve sandalye kullanılmalı.
• Ağır çanta taşımaktan kaçınılmalı.
• Uzun süre aynı pozisyonda kalmaktan kaçınılmalı.
• Yatakta yüzüstü yatma pozisyonundan kaçınılmalı.

Bu önerilerin düzenli ve disiplinli bir şekilde uygulanması, ergenlik dönemindeki boy uzama potansiyelinin optimal düzeyde gerçekleşmesine katkı sağlayacaktır.