Çocuk ürolojisi, 18 yaşına kadar olan çocuk yaş grubunda böbrek, üreter, mesane, üretra ve dış genital bölge (üriner sistem) hastalıkları ile ilgilenen bir uzmanlık alanıdır.
Pelvik Taban Fonksiyon Bozukluğu Nedir?
İdrara kaçırma problemi 5 yaş civarındaki çocukların %15-20’sinde; 12 yaş civarındaki çocukların ise yaklaşık %3’ünde görülür. Gündüz idrar kaçırma, kız çocuklarında erkek çocuklara oranla iki kat daha yaygın olmakla birlikte, 5 - 12 yaş aralığındaki çocukların yaklaşık % 8-10’unu etkiler. Gece idrar kaçırma şikayeti ise erkek çocuklarda daha fazla görülmektedir.
Pelvik Taban Nedir?
Pelvik taban kasları, leğen kemiğimizin tabanında olan yatay bir şekilde bulunan kas grubudur. Pelvik taban kaslarının içerisinden idrar yolu ve anüs geçmektedir. Bu kaslar kasılarak çiş ve kakayı tutabilmeyi sağlarken, gevşeyerek sağlıklı bir şekilde işemeyi ve dışkılamayı sağlamaktadırlar. Bunun dışında yürüme, koşma, ağırlık taşıma, merdiven çıkma-inme gibi günlük yaşam aktivitelerinde belirli miktarda pelvik taban kasları aktif olarak çalışmaktadır.
Leğen kemiğinin (pelvis) iç kısmını örten ve leğen kemiği içinde bulunan idrar torbası (mesane), rahim, yumurtalık ve kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun normal görevlerini yapabilmesi için destek oluşturan kas tabakasına pelvik taban denir. Bu kas grubu leğen kemiğinin ön kısmı ile omurga kemiğinin alt kısmı arasında bir hamak gibi asılı durur.
Çocuklarda Pelvik Taban Disfonksiyonu (Fonksiyon Bozukluğu) Nelere Yol Açar?
Pelvik taban fonksiyon bozukluğu, pelvik taban kaslarındaki zayıflık veya gerginliğe bağlı ortaya çıkar. Çocuklar bu kas grubunu birbiri ile koordineli olarak kasamaz veya yeterince kontrol edemez.
Çocuklarda idrar-kaka kaçırma 4-5 yaşına kadar normal olabilir, ancak daha sonraki yaşlarda hem gündüz hem de gece kuru olmaları gerekir. 5 yaşından sonra bu problemleri yaşayan çocukların çok geçmeden tedavi edilmesi gerekir.
- gündüz idrar kaçırma
- gece idrar kaçırma (Enürezis - Yatak ıslatma)
- kabızlık
- kaka kaçırma
- sık idrara gitme – sık sık sıkışma belirtileri
- vezikoüreteral reflü (İdrarın böbreğe geri akışı)
- tekrarlı idrar yolu enfeksiyonu
- pelvik ağrı
- aşırı aktif mesane
- az aktif (tembel) mesane
- giggle (Kıkırdama) inkontinansı
- nörojen mesane
- anorektal malformasyonlar sayılabilir
- büyümeyle ilgili ve gelişimsel anormallikler,
- genetik faktörler (bağ doku hastalıkları),
- kabızlık-konstipasyon,
- kasları uyaran sinirlerde zayıflama,
- sedanter yaşam gibi pek çok neden pelvik taban kaslarında zayıflık meydana gelmesine neden olmaktadır.
Pelvik Taban Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Bilimsel araştırmalar idrar kaçırmanın sadece %10’unun psikolojik nedenlerden kaynaklandığını, geriye kalan %90’lık kısmının fizyolojik problemlerden kaynaklandığını ortaya koymuştur. Bu nedenle tanıda çocuğun detaylı ve tam olarak değerlendirilmesi önemlidir.
- Klinik öykü ve fizik muayene,
- İdrar tetkiki ve kültürü,
- Böbrek ve mesane ultrasonu,
- Omurganın manyetik rezonans görüntülemesi (MRG),
- EMG ile birlikte üroflowmetre,
- Ürodinamik çalışmalar,
- İdrar ve bağırsak hareketleri günlüğü,
- İdrar hacmi (maksimum işeme hacminin tespiti için),
- Bristol dışkı şeması,
-
Disfonksiyonel İşeme Skorlama Sistemi (DVSS).
Pelvik Taban Kasları Tedavisi Nasıl Yapılır?
Belli nedenlere bağlı olarak gelişen pelvik taban bozuklukları ürolojik problemlerin temelini oluşturmaktadır. Çok basit gibi görülen bu ürolojik problemler; tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına, mesanede idrar kalmasına, kalan idrarın böbreklere geri kaçmasına ve böbreklerin kalıcı hasar görmesine neden olabilir. Daha da önemlisi böbrekteki bu kalıcı hasarlar bir süre sonra böbrek yetmezliğine kadar gidebilir.
Çeşitli ürolojik testlerle belirlenen altta yatan patolojik bir durum olmadığında üroterapi yaklaşımı ile tedavi edilir. Pelvik taban hastalıkları tedavisinde
- hasta bilgilendirmesi,
- mesane günlükleri,
- manuel terapi (ellerin kullanılmasıyla yapılan terapi şekli)
- postür ve solunum eğitimi
- torakolumbal (gövde-bel bölgesi) egzersizler
- pelvik taban egzersizleri
- işemeyi ve dışkılamayı kolaylaştırma teknikleri
- gevşeme teknikleri
- davranışsal tedavi
- EMG-biofeedback gibi yöntemleri uygulanmaktadır.
Pelvik Taban Egzersizleri Nedir?
Pelvik taban egzersizleri, diğer adıyla Kegel egzersizleri, zayıf kas grubunu güçlendirmek amacıyla uygulanır. Pelvisteki kas grubu belli sayıda ve aralıklarla kasılıp gevşetilir.
Bu egzersizlerin amaçları:- Tek bir kasılmada kastan elde edilecek gücü arttırmak,
- Tek bir kasılmanın daha uzun süre devam ettirilebilmesini sağlamak veya arka arkaya kasılmalar yaratabilmek,
- Pelvis tabanındaki koordinasyonu yeniden sağlamaktır.
Pelvik Taban Kas Egzersizleri Nasıl Yapılır?
Doğru kasların bulunması: İlk etapta çalıştırılacak pelvik taban kaslarının doğru bir şekilde saptanması gerekir. Bunun için de tuvalette otururken gaz çıkarmayı engellemekte kullanılan kaslar ve idrar yaparken birden idrar yapmanızı durduran kaslar saptanır. Sonrasında tespit edilen kaslar kasılıp gevşetilerek Kegel egzersizleri yapılır.
Tekniğin geliştirilmesi: Doğru kasları saptandıktan sonra mesanenizi boşaltılır ve sırt üstü yatılır. Pelvik taban kasları 3 saniye süresince kasılı tutulur ve sonra 3 saniye boyunca gevşetilir. Bu hareket yapılırken pelvik taban kaslarının yukarı çekildiği” ve kaslar bırakıldığında “gevşediği” hissedilmelidir. Sıkma işleminin en fazla 8 saniye uygulanması yeterlidir. Bu sıkma-gevşeme aşamaları bir egzersiz setini oluşturur. Yatarak doğru yapılmaya başlanan Kegel egzersizler zamanla gün içinde otururken, ayaktayken ve yürürken tekrarlanabilir.
Konsantrasyon: En iyi sonucu almak için, sadece pelvik taban kaslarının sıkılmasına yoğunlaşılmalıdır. Egzersizler karın, uyluk veya kalça kasları kullanılmadan yapılmalıdır. Nefes tutulmamalı, rahat nefes alıp verme devam ettirilmelidir.
Günde içinde tekrar gereklidir: Amaç 3 set halinde günde 10 defa tekrarlanmaktır. Egzersizler için mutlaka özel vakit ayırmaya gerek yoktur. Doğru kaslarınızı kullanarak yapmayı öğrenildikten sonra pelvik taban egzersizleri günlük işler sırasında bile uygulanabilir.
Erkekler için pelvik taban egzersizlerinin uygulanması aynı prensipleri ve aşamaları içerir. Erişkin ve çocuklarda, kadın ve erkeklerde Kegel egzersizlerinin olumlu sonuçlarını almak için öncelikle düzenli yapılması ve doğru kas gruplarının çalıştırılması gereklidir. Bu şartlar sağlandığında birkaç hafta ile birkaç ay içerisinde olumlu etkileri hissedilir.
Kadınlarda idrar kaçırma problemi ve tedavi yaklaşımları için detaylı bilgiye İdrar Kaçırma adresinden ulaşabilirsiniz.
Çocuklarda pelvik taban bozuklukları ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.