Öksürüğe Ne İyi Gelir?

Öksürük Nedir?

Öksürük, günlük hayatta hemen herkesin yaşadığı, en sık karşılaşılan ve solunum sistemini koruyucu rol oynayan bir reflekstir. Solunum yolları ve boğazı temizlemek için aşırı miktardaki salgının atılmasına yardımcıdır. Öksürük refleksi çocuklarda yaklaşık 5 yaş civarında olgunlaşır. Erişkinler, hava yolu sekresyonlarını kolayca çıkarırken, 5 yaşın altındaki çocuklar kolaylıkla çıkaramaz.

Öksürük Nasıl Oluşur ve Tipleri Neledir?

Öksürüğün pek çok nedeni olabilir. Çocuklarda görülen öksürük, nedenleri, öksürük süresi, karakteri yönünden, erişkinlerden farklıdır. Öksürük iki kategoride incelenir.

Normal veya beklenen öksürük: Normal, sağlıklı çocuklarda gün boyunca ortalama 10 kez öksürük rapor edilmiştir. Ayrıca 1 yaşın altında, anne ve babası sigara içen çocukların %50’sinde, okul öncesi çocukların %22’inde soğuk algınlığı olmaksızın öksürük görülmektedir.

Anormal öksürük: Çocuklarda görülen anormal öksürük, süreye göre (akut / subakut / kronik), öksürük karakteri ve kalitesine göre (kuru / yaş), zamanına göre (gece / gündüz), yaş grubuna göre (bebeklik / çocukluk çağı / adolesan) sebebine göre (spesifik / nonspesifik) sınıflandırılır. Ek olarak balgam çıkartılmasına göre balgamlı ve balgamsız olarak da ikiye ayrılır.

Çocuklarda öksürük, görülme süresine göre, akut öksürük (2 haftadan daha az süren), subakut öksürük (2-4 hafta süren), kronik öksürük (4 haftadan fazla süren) olarak tanımlanır.

Balgamlı-Balgamsız öksürük: Sekresyon yani salgı durumuna göre, yaş veya kuru olarak da nitelendirilen balgamlı veya balgamsız öksürük meydana gelmektedir. Balgam içermeyen kuru öksürükler genel olarak üst solunum yollarındaki enfeksiyonlardan dolayı meydana gelir. Genelde nezle ve soğuk algınlığı kuru öksürüğe neden olur. Balgamlı öksürük ise genellikle alt solunum yolları enfeksiyonundan kaynaklanmaktadır. En sık sebep olan hastalıklar pnömoni, bronşit, bronşektazi ve akciğer apsesisidir. Balgamlı öksürüğe tanı koymada öksürüğün süresi göz önünde bulundurulur.

Akut-Kronik öksürük: Öksürüğün süresine göre akut veya kronik öksürüklerden söz edilir. 4 haftaya kadar süren öksürükler akut öksürüklerdir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında, özellikle soğuk algınlığında sıklıkla görülür. Eğer öksürük 4 haftadan uzun sürüyorsa, bu öksürükler kronik öksürük olarak adlandırılır. Bu durumlarda öncelikli olarak kişinin sigara kullanımı veya sigara dumanına maruz kalması, meslek ve hobi durumu sorgulanır.

Akut Öksürüğün Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Üst solunum yolu enfeksiyonları, özellikle soğuk algınlığı, akut öksürüğün en sık sebebidir. Hava kirliliği, nem, solunum yolunu tahriş eden gazlar, sigara dumanına maruz kalmak gibi çevresel faktörler de çocuklarda akut öksürüğe yol açabilir. Başlıca belirtileri, öksürük, burun akıntısı, geniz akıntısı ve burun tıkanıklığıdır. Tipik olarak çoğu kendiliğinden düzelir. Üst solunum yolu enfeksiyonuyla ilişkili öksürük, çocukların %50’sinde 10 gün içinde, bazılarında 25 gün içinde düzelir.

Üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme sıklığı, 4 yaşın altındaki çocuklarda, yılda 5 - 7 defa, 10-14 yaş arasında, yılda 2 - 5 defa olabilir.

Subakut Öksürüğün Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Subakut öksürük, sıklıkla enfeksiyon sonrası gelişen öksürüktür. Viral bir enfeksiyondan sonra 2-3 haftalık dönemde öksürük refleks duyarlılığı artar. Öksürük, koku, aerosol, ısı değişiklikleri gibi zararsız uyaranlarla kolaylıkla oluşabilir. Astım, sinüzit, devam eden alerjen maruziyeti de diğer sık görülen nedenlerdendir.

4 haftadan daha kısa süren, üst solunum yolu enfeksiyonuyla başlayan, muayene bulguları normal olan, başka bir belirtinin eşlik etmediği hastalarda ileri araştırma yapmaya gerek yoktur. Bu çocuklarda, öksürüğün bir hastalık değil, bir belirti olduğunu hatırlamak önemlidir. Ancak, yenidoğan döneminde başlayan öksürük, beslenme ile ilişkili öksürük, ani başlayan öksürük, balgamlı öksürük, terleme ve kilo kaybının varlığı, öksürüğün 4 haftayı geçmesi önemlidir. Bu durumda mutlaka uzman bir hekime danışılmalıdır.

Öksürüğün Hangi Hastalık İle İlgili Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Öksürük başka bir hastalığın da habercisi ya da belirtisi olabilir. Bu nedenle öksürük tedavisi başlamadan önce öksürük belirtileri çok iyi analiz edilmelidir.

Kuru öksürük ve COVID-19 31 Aralık 2019 tarihinde Çinde Wuhan kentinde görülen ve 11 Mart 2020 tarihinde küresel salgın olarak açıklanan COVID-19 veya daha yaygın kullanımı ile yeni koronavirüs enfeksiyonunda kuru öksürük ilk tanımlanan belirtiler arasında yer almıştır. COVID-19 ile enfekte kişilerde sıklıkla nezle, grip belirtileri olan kuru öksürük tarif etmiştir. Klinik seyirde bu hastaların daha sonra yüksek ateş ile birlikte solunum sıkıntısı geliştirdikleri ve tıbbi desteğe ihtiyaç duydukları görülmüştür.

Koronavirüs hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız. Bronşit ve bronş kanseri Bronşitin neden olduğu öksürük alt solunum yolları ve akciğerde bulunan enfeksiyondan dolayı ortaya çıkar ve genellikle balgamlıdır. Öksürük yoğun ve şiddetli olur. Daha çok soğuk algınlığının sebep olduğu bu tarz öksürük için iltihaplanmanın tedavi edilmesi gerekir fakat iltihap tedavi edilse de kuru öksürük bir süre daha devam edebilir.

Bronşitte balgam genellikle şeffaf veya sarı renklidir. Fakat bazı durumlarda sarı, sarımsı, gri veya yeşil renkli balgam zatürre veya akciğer apsesi habercisi olabilir. Bu yönde şikayetleri olanlar öksürüğe ne iyi gelir sorusunun cevabını Göğüs Hastalıkları Bölümü doktorları yanıtlayabilir. Sigara içen bir kişinin sabah erken saatlerinde sıklıkla balgamsız öksürüğü varsa bu durum ciddiye alınmalıdır. Böyle durumlarda bronşit ve bronş kanseri riski göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer ciddi bir rahatsızlık durumu yok ise bu tarz bir öksürük sigarayı bırakmak ile düzelebilir. Mide hastalıkları Yemeklerden sonra göğüs kemiği altında, mideden boğaza doğru yükselen bir yanma hissi ile birlikte öksürük ortaya çıkıyorsa, gastroözefageal reflü (GER) nedenli olabilir. Mide rahatsızlığı olan kişilerde öksürük ayrıca sırt üstü yatar pozisyonda artar. Astım Astım, öksürüğü genellikle gece sabaha karşı kronik ve inatçı bir öksürük olarak kendini göstermektedir ve yaş olmasına rağmen genellikle balgam çıkarmak zordur. Astım rahatsızlığı olanlarda öksürük ile beraber nefes darlığı ve göğüs tıkanıklığı görülmektedir. Kalp Hastalıkları Öksürük genellikle yatınca ortaya çıkıyor, ayakta ve otururken hafifliyorsa gizli kalp yetmezliğine işaret edebilir. Özellikle uyurken başlar ve öksürük ile birlikte nefes darlığı da görülür. Bazı durumlarda bu öksürük ile hafif kanlı balgam da görülebilir. Kalp yetmezliğinde ilaç tedavisi genellikle öksürüğe ne iyi gelir sorusuna yanıt olur. Alerji Alerjik durumlar hapşırma, akıntı, göz sulanması ve kaşıntının yanı sıra rahatsız edici öksürüğü de sebep olabilir. Alerjik öksürük genellikle boğazın arkasına akan balgamdan kaynaklanır. Alerjiye yol açan alerjeni bilmek için alerji testleri yaptırılmalıdır. Alerjinin sebebi bulunduktan sonra alerjen özelliklerine göre tedavi planlanır. Eğer polen alerjisi mevsimsel olarak tekrarlayan bir alerjidir ve sakınmak için polenlerin yoğun olduğu dönemlerde dışarıya çıkmamaya özen gösterilmelidir. Sigara, güçlü koku ve dumanlardan uzak durulması önerilir. Evdeki alerjenlerin azaltılması, sıklıkla halılarınızı süpürülmesi ve evde toz olmamasına dikkat edilmesi alerji kontrolüne yardımcıdır.

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)

KOAH, akciğerdeki hava yollarının daralmasından kaynaklanan kronik bir hastalıktır. Sigara içen çoğu kişi, öksürük ve balgam şikayetlerini sigaraya bağlayıp geçiştirdikleri için, ilerleyen seviyelerde ölümcül olabilen KOAH hastalığı tanısında geç kalınabilmektedir. KOAH hastalığı beraberinde uyku apnesi, diyabet, koroner kalp hastalıkları gibi birçok hastalığın da gelişmesine sebep olmaktadır. Erken tanı ile ortadan kaldırılabilen bu hastalığın teşhisinde 40 yaşın üstündeki kişilerin her yıl soluk testi yaptırmasında fayda vardır.

KOAH’nın en büyük sebeplerinden olan sigaranın mutlaka bırakılması gerekir. Aynı şekilde hava kirliliği ve egzoz dumanları da çok etkilidir. KOAH hastalığında tedavi olmadan öksürüğün kesilmesi ise çok sakıncalıdır.

Çocuklar ve Bebeklerde Öksürük Ne Zaman Tehlikelidir?

Çocuklarda ve bebeklerde öksürük genelde basit bir sorundan kaynaklanabilirken, ciddi hastalıklara da işaret edebilir. Bu sebeple çocuklarda öksürük asla ihmal edilmemelidir.

Hekime başvurulması gereken durumlar:

Öksürük 2 veya 3 haftadan uzun sürdüyse ve gün geçtikçe artıyorsa,
Ateşle birlikte öksürük geliyorsa ve öksürükten sonra kusma varsa,
Günlük aktivitelerini ve gece uykusunu etkiliyorsa,
Öksürükle birlikte morarma oluyorsa,
Balgamlı öksürükte kan gözlemleniyorsa.

Çocuklarda öksürük asla gelişigüzel öksürük ilaçları ile tedavi edilmemelidir. Önemli olan öksürüğü bastırmak değil, sebebini ortaya çıkarıp hastalığı tedavi etmektir. Özellikle balgam söktürücü gibi öksürük şurupları, öksürüğü bastırırken aynı zamanda balgamı da arttırır. Bu durum ise solunum yollarında sıkıntıya yol açabileceği gibi, solunum kasları tam gelişmeyen 6 aydan küçük bebeklerde ise ciddi sıkıntılara yol açabilir.

Doktorunuzun verdiği tedavi yanında aşağıdaki pratik çözümler uygulanabilir:

Çocuğun odasını her gün havalandırılmalı ve kaloriferinin üzerine bir kap su konmalıdır.
Odanın nemi ayarlanmalıdır. Bunun için buhar makinaları kullanabilir, fakat bu cihazlar kolay enfeksiyon barındırabileceği için cihazın ve kullanılan suyun temiz olmasına dikkat edilmelidir.
Burun sık sık tuzlu suyla temizlenmelidir.
Yatarken yastık biraz yükseltilmelidir.
Çocuğun öksürüğü eğer alerjik öksürük ise evdeki halı, yorgan, yastık, kazak gibi yün eşyalar kullanılmamalıdır.
Balgamın kolay sökülmesi için bol su tüketilmelidir.

Doğal Yollar İle Öksürük Nasıl Geçer?

Öksürüğe iyi gelebilecek birkaç bitki çayı şöyle sıralanabilir:

Zencefil Çayı: Soğuk algınlığı ve nezlede öksürüğe ne iyi gelir sorusuna cevabı doğal yollarda arayanlar için en etkili çözüm zencefil çayıdır. Ayrıca iltihap giderici özelliği olan zencefili dilerseniz bal ve ağrı giderici özelliğinden dolayı karanfil ile karıştırarak kür halinde de tüketilebilir.
Ihlamur Çayı: Kış aylarında en çok tercih edilen bitki çaylarından ıhlamur ise ağrı ve iltihap gidericidir. Günde 2 bardak ıhlamur çayını şekersiz içmeye özen gösterilmelidir. Şeker çaydaki bileşenler ile tepkimeye girerek, yararlı yanlarını azaltabilmektedir.
Adaçayı: Adaçayı hem boğazı yumuşatır hem de ağrısını azaltır. Bitki çayı olarak tüketilen adaçayını aynı zamanda gargara olarak da kullanabilir.
Nane Çayı: Soğuk algınlığında sıkça tercih edilen nane çayını bir dilim limon ve 1 çay kaşığı bal ile karıştırarak tükettiğinizde soğuk algınlığı etkilerini azaltacaktır.
Ekinezya Çayı: Bu çay öksürüğe ne iyi gelir sorusuna birebir cevap olmasının yanında aynı zamanda bağışıklık sistemini desteklemesi ile bilinmektedir. Enfeksiyon ve soğuk algınlığına birebir olan bu çayı tek olarak veya diğer yaptığınız çayların içerisine ekleyerek tüketebilir.
Ayva Çayı: Boğaz yumuşatan ve öksürüğü azaltan diğer bir çay ise ayva çayını, sıcak su içerisinde ayva tohumlarını 10 dakika bekleterek soğuk olarak tüketebilir.