Dang Humması Nedir? Dang Hummasının Belirtileri Nelerdir?

Dang humması, Karayipler, Orta ve Güney Amerika, Asya gibi pek çok tropikal ülkede yaygın olarak görülen viral bir enfeksiyondur. Bölgenin yerel halkında sıklıkla rastlanan bu endemik hastalık, riskli bölgelere seyahat eden kişileri de tehdit ederek hastalığa yakalan kişilerin sayının artmasına neden olabilmektedir. Hastalığın genellikle hafif seyretmesi ve bir hafta içerisinde kişilerin sağlıklarına kavuştuğu görülse de şiddetli belirtilerle seyreden vakalarda şok, iç kanama ve ölüm riski de yüksektir.

Dang Humması Nedir?

Dang humması, dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerinde yaygın olarak görülen viral bir hastalıktır. Bu hastalık Aedes türü bir sivrisinek ısırığı ile insana bulaşır. Aedes türü sivrisinekler tarafından yayılan 4 farklı dang virüsü (DEN-1, DEN-2, DEN-3 ve DEN-4) bulunmaktadır. Bir kişi bu 4 farklı dang humması türüne de yakalanabilir. İkinci kez dang hummasına yakalanan kişilerde hastalık belirtilerin ilk seferden daha şiddetli görülme olasılığı yüksektir. Dang humması, bazı hastalarda kırık bir kemik ağrısı kadar şiddetli ağrılara neden olduğundan kemik kırılması ateşi olarak da adlandırılabilir.

Dang Humması Hangi Ülkelerde Var?

Dang humması, 1960’lı yıllardan beri özellikle Karayipler, Orta ve Güney Amerika, Güneydoğu Asya ve Pasifik adalarında bulunan birçok ülkede yaygın olarak görülmektedir. Ayrıca Hırvatistan, Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz ve Malta gibi Avrupa ülkeleri de dang hummasının görüldüğü diğer ülkelerdir. Dünya nüfusunun neredeyse yarısı dang humması riski taşıyan bölgelerde yaşamaktadır. Oldukça turistik olan bu bölgelere yapılan seyahatler nedeniyle dang humması sayısında artış görülmektedir. Türkiye’ye komşu Ortadoğu ülkelerinde dang virüsünün farklı türleri görülmüştür. Bu ülkelere seyahat edecek yolcular için de risk mevcuttur.

• Nüfus yoğunluğu
• İnsan hareketliliği
• Güvenilir su kaynaklarına erişim sorunu
• Kanalizasyon suları
• Su taşkınları

Dang Humması Nasıl Geçer?

Dang humması, grip gibi doğrudan bir kişiden diğerine bulaşmaz. Nadiren kan nakli, organ nakli veya enfekte kişiden alınan enjeksiyon ya da yaralanmaları ile bulaş görülebilir. 

• Sivrisinek Isırığı ile Bulaşma Riski: Viral bir hastalık olan dang hummasının en yaygın bulaşma yolu Aedes türü sivrisineklerdir. Virüs sivrisineğin tükürük bezlerinden orta bağırsağına geçerek burada çoğalır. Virüs konakçıya geçene kadar yaklaşık 8-12 gün boyunca sivrisineğin bağırsağında kuluçkadadır. Özellikle Aedes aegypti, Aedes scutellaris ve Aedes katherinensis cinsi sivrisinekler ısırık yolu ile bu virüsü hayatları boyunca insanlara aktarabilirler.
• İnsandan Sivrisineğe Bulaşma Riski: Dang hummasına yakalanan kişiler yaklaşık 4-5 gün viremiktir. Bu süre hastalığın şiddetine ve virüs yüküne göre 12 güne kadar uzayabilir. Virüs ile enfekte olan hastalarda belirtilerin görülmesinden 2 gün öncesi ve ateşin geçmesinden 2 gün sonrası viral yük fazladır. Bu zaman diliminde enfekte hastayı ısıran bir sivrisineğe dang virüsü geçme riski yüksektir.
• Anneden Bulaşma: Risk taşıyan bölgelerde sivrisinek ısırığı ile enfekte olan annelerin bebeklerine de hastalığı geçirdikleri görülmüştür. Hastalığın şiddetli seyri gebeliği tehlikeye atacağından bazı hamileliklerin sonlanmasına neden olabilmektedir.

Dang Humması Ölümcül Müdür?

Genellikle hafif belirtilerle seyreden dang humması şiddetli belirtileri olan veya farklı hastalıkların eşlik ettiği vakalarda ölümcül olabilmektedir. Her yıl yaklaşık 400 milyon insanın dang hummasına yakalandığı bilinmektedir. Hastalığa yakalanan yaklaşık 100 milyon kişide ciddi hastalık belirtileri görülürken, 40.000 insan dang humması nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

Dang Humması Belirtileri Nelerdir?

Dang humması, semptomatik ve asemptomatik olabilir. Grip ile sıklıkla karıştırılabilen belirtiler enfekte olan kişilerde ilk 1 ile 4 gün arasında görülmeye başlanır. Dang humması enfeksiyonlarının çoğu asemptomatiktir. Hastalık belirtileri küçük çocuklarda daha hafif seyreder ancak yetişkinlerde bazen orta ve şiddetli belirtiler olabilir.

Dang hummasının yaygın belirtileri şunları içerir:

• Yüksek ateş (41°C’ ye kadar)
• Şiddetli baş ağrısı
• Lenf bezlerinde şişlik
• Şiddetli eklem ağrıları
• Lekeli Deri döküntüsü
• Gözlerde kızarıklık ve ağrı

• Karın ağrısı
• Aşırı kusma
• Burun kanaması
• Diş eti kanaması
• Dışkıda ve idrarda kan
• Kan kusma
• Yorgunluk halsizlik
• Sinirlilik
• Hızlı ve zor nefes alma
• Deride oluşan ani morarmalar
• Aşırı susamak
• Soluk ve soğuk cilt
• Bilinç bulanıklığı

Dang hummasında ortaya çıkan hafif belirtiler 2 ile 7 gün sürer. Çoğunlukla kendiliğinden ortadan kalkar. Şiddetli belirtilerle seyreden dang humması hastalarında şok, iç kanama ve hatta ölüm riski bulunabilir. ateş düştükten 24-48 saat sonrasında başlayan şiddetli semptomlar varsa hasta vakit kaybetmeden tıbbi yardım almalıdır.

Dagn Hummasının Teşhisi Nasıl Konulur?

Dang humması teşhisi için özel bir test yöntemi yoktur. Dang hummasında virüs enfekte olduktan sonra 5 güne kadar kandan izole edilebilir. Hekimler, hastalığın teşhisinde serolojik ve virolojik testlerden yararlanır. Virolojik testler de alınan kan örneklerinde virüs varlığı aranırken, serolojik testlerde enfeksiyonu doğrulamak için kandaki antikorlar değerlendirilir.

Dang Hummasının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Dang hummasına özel bir tedavi yöntemi yoktur. Hafif vakalarda eklem ve baş ağrılarını önleme için ağrı kesiciler kullanılabilir. Kusma ishal belirtileri görülen hastalar için bol bol sıvı alınması tavsiye edilir. Sıvı kaybının fazla olduğu hastalara intravenöz sıvı ve elektrolitler verilerek vücut homeostazinin bozulması engellenir. Dang hummasında kanama riskini arttırabilecek aspirin türevi kan sulandırıcı ilaçlar veya ibuprofen içeren ağrı kesiciler kullanılmamalıdır. Hastalığın belirtileri yüksek ateşten sonra ortaya çıkmaktadır. Geçmeyen, şiddetlenen belirtilerde hasta en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Dang Hummasından Nasıl Korunur?

Dang humması, sivrisinek ısırığından bulaşmaktadır. Aedes türü sivrisinekler dang humması dışında chikungunya ve zika virüslerinin de yayılmasına neden olurlar. Dang hummasını önlemenin en kolay ve etkili yolu sivrisinek ısırıklarına karşı koruyucu önlemler almaktır.

• Sivrisinek kovucu kullanın. Sivrisineklere karşı etkili aktif madde (DEET, Picaridin, IR3535, Limon okaliptüs yağı (OLE), Para-mentan-diol (PMD), 2-undekanon) içeren, onaylı ve güvenli sinek koruyucularını tercih edin.
• Riskli bölgelere seyahat planlıyorsanız yanınıza cildinizi kapatacak kıyafetler alın (çizme, pantolon, çorap, uzun kollu üstler).
• Giysilerinize veya yatak takımınıza sivrisinekleri öldüren veya uzaklaştıran bir böcek ilacı olan permetrin gibi bir ürün uygulayın.
• Pencere ve kapılardan sivrisineklerin gelmesini önlemek için teller kullanın. Sivrisinekleri dışarıda tutmak için telleri sık sık kontrol edin hasarları onarın.
• Seyahat planlamasında kapı ve pencerelerde sineklik olan otelleri tercih edin. Odanızda mümkünse sürekli klima çalıştırın. Sineklik ve klima olmaması durumunda kaliteli yatağınızı tamamen kapatacak bir cibinlikte kullanabilirsiniz.
• Sivrisineklerin kolay üreyebileceği kuş banyoları, evcil hayvan yemekleri ve çiçek saksılarını sık sık kontrol edin, değiştirin veya boşaltın.
   

Dang Humması Aşısı

Herkes tarafından kullanılmasına izin verilmezse de dang humması açısından risk taşıyan bölgelerde onaylı bir aşı bulunmaktadır. Bu aşı 9-16 yaş grubu için uygulanmaktadır. Dang humması ile enfekte olduğunuzda farklı bir dang humması virüsü ile karşılaşırsanız hastalığı şiddetli geçirme ihtimaliniz artar. Bu nedenle daha önce dang humması geçirmeyen kişilere dang humması aşısı önerilmez.