Kortizon Nedir? Kortizon Tedavisi

Kortizon ilaçları çok sayıda hastalığın tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir ilaç grubudur. Toplumda adı sıklıkla duyulan kortizon ilaçlar için merak edilen konular bu yazıda açıklanmıştır.

Kortizon Nedir?

Kortizon, vücutta böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Bu hormonun bağışıklık sistemini baskılayıcı, iltihaplanmayı yani inflamasyonu azaltıcı etkisi bulunur. Kortizon ilaçları da kortizon hormonuna benzer kimyasal özellikler gösteren ilaçlardır. Bu ilaçların etkileri, hormon olan kortizon etkileri ile oldukça benzerdir. Kortizon ilaçları, başta vücuttaki inflamasyonu azaltmak olmak üzere pek çok farklı nedenle kullanabilir. Vücudun karşılaştığı bu tür durumlara stres denilmekte ve kortizon stres hormonu olarakta isimlendirilmektedir ve vücudun bu durumları aşması için yardımcı olmaktadır. 

Kortizon Ne İçin Kullanılır?

Kortizon ilaçları farklı formlarda olabilir. Farklı hastalıkların tedavisi için kortizon iğnesi ve kortizon hapı gibi farklı seçenekler bulunur.  

Kortizon ilaçları genel olarak iltihaplanmayı azaltmak ve bağışıklık sistemi cevabını baskılamak için kullanılır. Ayrıca kortizon ilaçları, bazı hormonların yetersizliğinde hastalara replasman tedavisi olarak da verilebilir. 

• Adrenal Yetmezlik: Adrenal bezler ya da diğer adıyla böbrek üstü bezleri; kortizol, aldosteron ve androjen hormonlarını sentezlemekle görevlidir. Adrenal yetmezlikte bu hormonlar yeterince üretilemez. Addison hastalığı, adrenal yetmezlik yapan durumlara bir örnektir. Adrenal yetmezlik hastalarında yorgunluk, iştah kaybı, cilt renginin koyulaşması (hiperpigmentasyon), düşük tansiyon ve kan şekerinde düşüş gibi çok sayıda semptom görülebilir. Kortizon bu hastalara hormon replasman tedavisi olarak yani yeterince üretilemeyen hormonların yerini tutması amacıyla verilir. 
• Artrit (Eklem İltihabı): Artrit; eklemlerde şişme, kızarıklık, ağrı ve eklem hareketlerinde kısıtlılık gibi problemlere yol açar. Osteoartrit olarak bilinen eklem iltihabı türü halk arasında ‘kireçlenme’ olarak bilinir ve genellikle yaşlanmaya bağlı ortaya çıkar. Romatoid artrit ise bağışıklık sisteminin aşırı aktive olarak eklemler üzerinde hasar oluşturduğu bir durumdur. Eklemlerde oluşan iltihabı azaltmak ve hastalığın ilerleyişini durdurmak için artrit hastalarına kortizon tedavisi başlanabilir. 
• Alerjik Rahatsızlıklar: Polen, ev tozu alerjisi gibi rahatsızlıklarda bağışıklık sistemi alerjik olunan maddeye karşı aşırı derecede duyarlıdır. Alerjik maddenin solunum yoluyla veya başka yollarla vücuda girmesi sonucu vücutta inflamasyon yanıtı oluşur. Bu yanıt burun akıntısı, gözlerde sulanma gibi alerjik hastalıkların herkesçe bilinen belirtilerini ortaya çıkarır. Alerjik hastalıkların tedavisinde kortizon kullanılarak vücuttaki inflamasyon azaltılabilir.
• Astım: Astım, bazı alerjik veya irritan tetikleyici maddelere maruz kalınması sonucu solunum güçlüğüne neden olan ataklarla ilerleyen bir hastalıktır. Astım tedavisinde kortizon, solunum yollarında daralmaya yol açan aşırı mukus oluşumunu baskılar ve hastanın daha rahat nefes alıp vermesine yardımcı olur. Kortizon astımın uzun süreli tedavisinde sık tercih edilen bir ilaçtır.
• Ülseratif Kolit: Ülseratif kolit; kanlı ishal, karın ağrısı gibi semptomlara neden olan bir iltihabi bağırsak hastalığıdır. Bu hastalığın tedavisinde kortizon bağırsaktaki inflamasyonun azaltılması amacıyla kullanılır. 
• Anemi: Nadir görülen bazı anemi (kansızlık) türlerinin tedavisinde kortizon tercih edilebilir. 
• Lupus: Lupus, kişinin bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına atak yaptığı otoimmün bir hastalıktır. Lupusta hemen hemen her organda bağışıklık sistemi nedeniyle oluşan hasar görülebilir. Bu hastalıkta vücutta oluşan inflamasyonu azaltmak için kortizon kullanılabilir. Beyin ve böbrek hasarının görüldüğü lupus hastalarında uzun dönem yüksek doz kortizon tedavisi uygulanabilir.
• Bazı Cilt Hastalıkları: Sedef hastalığı, bağışıklık sisteminin cildin daha hızlı rejenere olmasının yol açtığı bir deri rahatsızlığıdır. Sedef hastalığında ciltte kırmızı, kaşıntılı pul pul lezyonlar görülebilir. Hastalığın tedavisinde kortizon kullanılabilir. 

Kortizonlu iğne, vücudun spesifik bir bölümündeki inflamasyonu azaltmayı sağlar. Örneğin iltihabın olduğu diz eklemine uygulanan kortizon iğnesi; eklemdeki şişliği indirir, ağrıyı geçirir ve eklem hareketinin düzelmesini sağlar. Kortizon iğnesinin içerisinde düşük dozda lokal anestezik (bölgesel uyuşturucu) madde de olabilir. Bu sayede iğne yapılan bölgedeki rahatlama daha fazla olur.Kortizon iğnesi; sırt ağrısı, gut hastalığı, tendinit ve pek çok artrit türünün tedavisinde kullanılabilir. 

Kortizonun Yan Etkileri Nelerdir?

Kortizonun çok sayıda yan etkisi vardır. Bu yan etkilerden bazıları hafifken bazıları ise ciddi problemlere neden olabilir. Tedavide kullanılan kortizon dozu arttıkça ve tedavi süresi uzadıkça hastada yan etki görülme riski artar. 

• Yerinde duramama, coşkululuk
• Baş ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Mide bulantısı, kusma
• Ciltte incelme, kızarıklık, akne oluşumu
• Artmış terleme
• Kilo alma
• Uykuya dalmada zorluk olarak sıralanabilir.

• Alerjik reaksiyon: Ciltte döküntü, kaşıntı ve yüz, dudak, dilde şişme gibi semptomlar alerjik reaksiyona bağlı gelişebilir.
• Sıvı ve elektrolit dengesizlikleri: Vücutta sıvı tutulması ve ödem görülebilir. Kalp yetmezliği gelişebilir. Nefes darlığı, kol ve bacaklarda şişme, artmış nabız kalp yetmezliği belirtileri arasındadır. Kortizon yüksek tansiyona da yol açabilir.
• Kas ve Kemik Problemleri: Kortizon, kas güçsüzlüğüne ve tendon yırtığına neden olabilir. Kemik erimesi ve omurga kemiklerinde kırık da kortizonun ciddi yan etkileri arasındadır.
• Mide Rahatsızlıkları: Kortizon kullanan hastalarda peptik ülser oluşumuna bağlı karın ağrısı ve siyah renkli gaita (dışkı) görülebilir.
• Göz ile İlgili Sorunlar: Kortizon, göz içi basıncı artırabilir. Bulanık veya çift görme gibi problemlere yol açabilir.
• Çocuklarda Büyüme Geriliği: Kortizonun çocukluk döneminde kullanımı büyüme ve gelişmeyi baskılayabilir. 
• Konvülsiyon (Kasılma): Kortizona bağlı olarak görülebilen ciddi bir yan etkidir. 

Kortizon Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

• Kortizon ilaçları, diğer ilaçlarla birlikte kullanıldığında bazı ilaç etkileşimleri görülebilir. Bu durumdan kaçınmak için kortizona ek olarak başka ilaç kullanılacaksa mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Kortizon kullanırken doktora danışmadan yeni ilaçlara başlanmamalıdır.
• Kortizon tedavisi alan kişiler canlı aşı yaptırmamalıdır. Bu aşılarda, vücuttaki bağışıklık yanıtını tetiklemesi için hastalığa neden olan mikroorganizma zayıflatılmış ancak canlı olarak aşı içerisine konulur. Canlı aşılara örnek olarak BCG (tüberküloz), su çiçeği, KKK (Kızamık- Kızamıkçık-Kabakulak) ve oral polio aşısı verilebilir. Kortizon tedavisi alan kişilerde bağışıklık sistemi baskılanır. Dolayısıyla canlı aşılar bu kişilerde enfeksiyona neden olabilir. 
• Kortizon kan basıncını yükselteceğinden, tansiyon hastaları bu ilacı kullanırken dikkatli olmalıdır.
• Kortizon kan şekerini yükseltici etkiye sahiptir. Diyabet hastaları bu ilacı kullanırken dikkatli olmalı ve gün içerisinde kan şekerini daha sık aralıklarla kontrol etmelidir.
• Kortizon kullanımı, göz enfeksiyonu riskini artırır. Halihazırda göz ile ilgili sağlık sorunları yaşayan kişiler kortizon tedavisine başlamadan önce mutlaka doktoruna danışmalıdır. 
• Karaciğer ve böbrek hastaları, psikiyatrik hastalar, nöbet geçiren kişiler de doktor bilgisi olmadan kortizon kullanmamalıdır. 
• Gebe ve emziren kadınlarda kortizon kullanımına, hastanın yararı ve olası yan etkiler birlikte düşünülerek karar verilir. Doktor, kortizon tedavisinin yararının olası risklere göre daha önemli olduğuna karar verirse ilacı reçete edebilir. 
• Kortizon tedavisi sırasında beslenme de dikkat edilmesi gereken bir konudur. Kortizon, vücutta su ve tuz tutulumu yapabileceğinden kişinin aldığı tuz miktarını kısıtlaması gerekebilir. Kortizonun kilo aldırıcı etkisi de vardır. Bu nedenle kortizon ilacı kullananların günlük ihtiyaç duyduğu kalori miktarını aşmaması faydalı olur. 
• Kortizon pek çok farklı hastalığın tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Kortizon ilaçlarının yan etkileri olsa da sağladıkları yarar kişinin sağlığı için kritiktir. Kortizon tedavisi sırasında doktorunuzla sürekli iletişim halinde olmanız, kullanmanız gereken dozları dikkatli takip etmeniz ve vücudunuzda ilaca bağlı oluşan yan etkilerle ilgili doktorunuzu bilgilendirmeniz yararlı olur. 

Kortizon ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.