Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Romatoid artrit, halk arasında bilinen adıyla “iltihaplı romatizma”, bilinen kesin bir tedavisi olmayan kronik bir hastalıktır.

Romatoid Artrit(RA) (İltihaplı Romatizma) Nedir?

Birçok eklemi, organı ve vücudu bütün olarak etkileyebilen bir otoimmün bozukluktur. Hastalığın meydana getirdiği ağrılar günlük yaşamı olumsuz etkiler ve yaşam standardını düşürür. Hastalık bazen günlük rutin hareketlerin yapılmasına bile engel olabilir. Bu nedenle tanı ve tedavisinin en kısa sürede yapılması önemlidir. Uygulanan tedaviler bazı durumlarda olumlu sonuç vermeyebilir. Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar, hastalığın tedavisi için yeni ilaçların bulunmasını sağlamıştır. Romatoid artrit tedavisinin amacı, hastalığın neden olduğu ağrıları azaltarak bireyin daha kaliteli bir yaşam sürmesini sağlamaktır. 

İltihaplı romatizma (RA), eklemlerin hemen hemen hepsini etkileyebilen kronik bir inflamatuar bozukluktur. Bu hastalık eklemlerde şişme, ağrı ve sertliğe neden olur.

• Yoğun olarak elleri, ayakları ve bilekleri etkiler.
• Bazı hastalarda cilt, gözler, akciğerler, kalp ve kan damarları dahil olmak üzere çok çeşitli vücut sistemlerine zarar verir.

Hastalığın ortaya çıkmasının nedeni, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun dokularına saldırmasıdır. 

Romatoid artrit eklemlerin koruyucu astarını etkiler, astarın zayıflaması kemik erozyununa ve eklem deformitesine varabilecek ağrılı bir şişmeye neden olur. Bu şişliğe çoğunlukla yoğun bir iltihaplanma da eşlik eder. Oluşan bu iltihaplanma vücudun diğer kısımlarına da zarar verebilecek düzeye gelebilir. 

Yapılan araştırmalar kadınların erkeklere oranla daha fazla RA hastalığına yakalandığını göstermiştir. Ayrıca hastalık kadın erkek fark etmeksizin en yoğun orta yaşlarda ortaya çıkar. Ancak bu hastalığın yalnızca orta yaştaki bireylerde görüldüğü anlamına gelmez. Çünkü hastalığın her yaşta görülmesi olasıdır. Aile bireylerinde RA görülmesi, bireylerde RA hastalığının ortaya çıkmasını tetikler. Yani genetik olarak bir yatkınlık söz konusudur. 

Hastalığın başlarında ağrılar genel olarak el ile ayak eklemlerinde yoğunlaşır. Buna yine aynı eklemlerdeki şişlikler eşlik eder ve zamanla hastanın hareketlerinde kısıtlanmalar görülür. Hareket etmek, eklemleri rahatlatarak ağrının azalmasını sağlar. Ancak uzun süreli dinlenmeler sonucunda ağrılar tekrardan geri gelir. Sabahları uyandıktan sonra bazen bir saatten daha uzun sürebilen tutulmalar olabilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde ise eklemlerde şekil bozuklukları görülür. Ortaya çıkan bu şekil bozukluklarının geri döndürülmesi mümkün değildir. 

Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Belirtileri Nelerdir?

Romatoid artritin erken aşamalarında eklemlerde kızarıklık veya şişlik görülmeyebilir ancak eklemlerde hassasiyet ve ağrı görülebilir. 

• Altı hafta veya daha uzun süren eklem ağrısı, hassasiyet, şişme veya sertlik,
• 30 dakikadan 1 saate kadar sürebilen sabah ağrıları ve eklem sertliği,
• Birden fazla eklemde ortaya çıkan ağrılar,
• Küçük eklemlerde (Bilekler, el ve ayaklardaki bazı eklemler) ağrılar,
• Hastalığın ilerleyen dönemlerinde eklemlerdeki şekil bozuklukları,
• Her hastada görülmese de iştahsızlık ve kansızlık,
• Cildin altında oluşan yumrular, en yaygın belirtiler arasındadır.

İltihaplı romatizması olan hastalar eklemlerindeki bozukluklardan dolayı daha çabuk yorulurlar ve hareket etmekte güçlük çekerler. Bazen bütün belirtilere düşük dereceli ateş de eşlik eder. Bu ateşe sebebiyet veren eklemlerdeki iltihaplanmadır. RA belirtileri zaman zaman ortadan kalkabilir ancak tedavi edilmediği sürece mutlaka tekrar eder. Ayrıca yine çok fazla hastada görülmese de kilo kaybı belirtiler arasındadır.

Romatoid Artrit (RA) Nedenleri Nelerdir?

Sağlıklı bir insanın bağışıklık sistemi, sürekli olarak bakteriler ve virüslerden vücudu korumak için çalışır. Ancak RA gibi otoimmün hastalıklarda vücudun bağışıklık sistemi, kendi hücrelerini bakteri veya virüs gibi tehlikeli olarak görür ve sinovyuma saldırır. Sinovyum, eklemin düzgün hareket etmesine yardımcı olmak için sıvı üreten, eklemlerin etrafındaki dokudur. 

İltihaplı sinovyum kalınlaşır ve eklem bölgesini ağrılı ve hassas hissettirir. Bu bölge kızarır ve şişer, eklemi hareket ettirmek giderek zorlaşır. Hastalığın tedavi edilmemesi halinde eklem yavaş yavaş şeklini ve yapısını kaybeder, eklemin tamamen yok olma ihtimali ortaya çıkar. 

RA ile ilgili olarak neden bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırdığına ilişkin kesin bir teori yoktur. Birkaç görüş olsa da bunların hiçbiri kanıtlanmamıştır. İlerleyen yaşlardaki insanların ve kadınların RA olma ihtimali daha yüksektir. Kadınların bu hastalığa yatkın olmasının sebebinin östrojen hormonundan kaynaklandığına ilişkin görüşler vardır. 

• Sigara içen insanlar da risk grubu içerisindedir. Ayrıca sigara bağımlılığının hastalığın şiddetini arttırdığı da bilinmektedir. 
• Aşırı kilolu veya obez insanların eklemlerine daha fazla yük biner. Bu nedenle obezite hastalığın riskini arttırır. 
• Çok hareketsiz insanların da RA geliştirme riskinin yüksek olduğu bazı uzmanlar tarafından öne sürülmüştür. 
• Halk arasında RA gibi eklem hastalıklarının çocuklarda gelişmediği yönünde bir bilgi olsa da bu yanlış bir bilgidir. Gençlerde ve çocuklarda da RA görülme olasılığı vardır. Ayrıca ailesinde RA görülen gençlerde ve çocuklarda hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir. Hareketsiz yaşam tarzı, yaş faktörü gözetilmeksizin hastalığa yakalanma riskini arttıran faktörlerden biridir. 

İltihaplı Romatizma (RA) Tanısı Nasıl Konulur?

Romatoid artritin etkili bir şekilde tedavi edilebilmesinin ilk adımı, mümkün olan en kısa sürede doğru bir teşhis koyabilmektir. Artrit tedavisinde uzmanlaşmış eğitime sahip bir doktor tıbbi öykü, fiziki muayene ve laboratuvar testlerini kullanarak doğru tanı koymak için en etkili kişidir.  Doktor belirtilerin ne zaman başladığını, ne kadar süredir devam ettiğini, ne kadar şiddetli olduğunu, hangi hareketlerin hastayı daha iyi veya daha kötü hissettirdiğini ve aile bireylerinde RA olup olmadığını sorarak tıbbi geçmiş ile muayeneye başlar. 

Hastadaki eklem hassasiyeti ve şişme olup olmadığı, eklemlerde yanma, ateş ve şişlikler ise fiziki muayene yöntemleridir. Çoğunlukla tıbbi öykü ve fiziki muayene sonrasında Romatoid artritin tanısı koymak mümkündür. Ancak RA'ya bağlı inflamasyon ve kan proteinlerinin (antikorlarının) tespiti için kan testleri yapılabilir. Ayrıca kandaki yüksek CRP ve eritrosit sedimantasyon hızı (ESH) diğer ipuçlarıyla birlikte tanının koyulmasında yardımcıdır.  RA'nın eklemlerde oluşturabileceği aşınmaların ve diğer etkilerin görüntülenebilmesi için tomografi, ultrason veya MRI taraması yapılabilir. Ancak hastalığın başlangıç evrelerinde görüntüleme yöntemleri bir işe yaramaz. Çünkü hastalık henüz eklemlere zarar vermemiştir. Ayrıca tıbbi görüntüleme yöntemleri hastalığın tedavisinin işe yarayıp yaramadığı konusunda da doktora fikir verebilir. 

• Tedavinin ne olacağı ve hangi yönde ilerleyeceği RA'nın şiddetine göre belirlenir. Tedavinin esas amacı hastanın ağrılarının hafifletilerek, oluşabilecek eklem hasarlarının önüne geçilmesidir. 
• Hastanın tedavisinin başlamasından sonra düzenli olarak laboratuvar ve klinik bulgular dikkate alınarak tedavinin sonuçları takip edilir. 
• Hastada iltihap olması durumunda antibiyotik tedavisi uygulanır. Antibiyotik tedavisi çoğunlukla iltihabın azalması veya ortadan kalmasının ardından sonlandırılır. 
• Ağrıların şiddetine göre çeşitli ağrı kesicilerden faydalanılır. Hastalığın ilerleyişine göre ilaç tedavisinde düzenlemeler yapılır. 
• Tedavi süresince doktorun önerileri dışında ilaçlar kullanmak ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle doktor önerisi dışında ilaçlar başlanmamalıdır. 
• RA'da uygulanan ilaç tedavileri çoğunlukla fizik tedavi ile desteklenir. Fizik tedavi kasların rahatlayarak ağrıların azalmasına yardımcı olur. Fizik tedavi bireysel olarak fizyoterapist tarafından düzenlenir. Hastaların eklemlerinde ciddi düzeyde deformite olması halinde cerrahi müdahale gerekebilir. Bu cerrahi tedavilerin amacı iltihaplı eklem astarını çıkarmak, hastalıktan dolayı yırtılan tendonları tedavi etmek, düzeni bozulan ve hizası kayan eklemleri olması gereken hizaya getirmek ve eklemlerin hasarlı olan kısımlarını çıkararak yerine protez yerleştirmektir. Hastanın durumuna uygun olan cerrahi tedavi uzman cerrahlar tarafından gerçekleştirilir.