Kleptomani(Hırsızlık Hastalığı) Nedir? Nedenleri ve Tedavisi

Aslında çalma hastalığının adı olan kleptomani, pek çok kişi tarafından duyulmuştur. Bir şeyler çalma hastalığı veya hırsızlık yapma hastalığı olarak da bilinen kleptomani, psikolojik hastalıklar sınıfına girer. Nüfusun yaklaşık olarak %0,3 ila %0,6’sında görülen nadir bir hastalıktır. Kişinin bu hastalığı utandığı için saklama isteği duyması ve ancak yasal bir problemle karşılaştığı zaman açığa çıkması nedeniyle bu oranlar tam olarak gerçeği yansıtmayabilir.

Kleptomani Nedir?

Yunanca’da hırsız anlamına gelen kleptes sözcüğü aslında bu hastalığın isminin kökenini oluşturmaktadır. Kleptomani ne demek sorusuna kısa bir cevap vermek gerekirse aslında bu durum, bir şeyler çalma hastalığı olarak tanımlanabilir. Kleptomani yani hırsızlık hastalığı bir dürtü kontrol bozukluğudur ve nöbetler halinde oluşur. Kişisel kullanım veya maddi değer açısından kişinin ihtiyacı bulunmasa bile çalmaya yönelik oluşan dürtülere karşı koyamaması olarak da açıklanabilir. Farklı bir deyişle kleptomani hastalığı, kişinin hiçbir şekilde gerek duymadığı nesneleri çalma isteği duyması ve bu isteğe tekrarlayan ve kontrol edilemeyen bir şekilde kayıtsız kalamamasıdır. Çalma eylemi, sonrasında ise kişi çaldığı nesneyi genellikle ya birine verir ya yerine gizlice geri koyar ya da çöpe atar. Bu kişilerde oluşan çalma dürtüleri genellikle bir anda ve plansız ve yardım almaksızın gerçekleşir.

Kleptoman olarak adlandırılan bu kişiler, çalma eylemini genellikle marketler alışveriş merkezleri ve mağazalar gibi halka açık alanlarda gerçekleştirir. Ayrıca kişi, ailesinin veya arkadaşlarının eşyalarını da çalabilir. Yapılan araştırmalarda kadınlardaki kleptomani hastalığının görülme sıklığının erkeklere oranla daha fazla olduğu belirlenmiştir. Tanısı konulan kleptomaniye sahip olan kişilerin %77’sinin kadın olduğu görülmüştür.

Bu psikolojik bozukluk genellikle ergenlik dönemine, yani ortalama 20 yaş civarında başlar ve geç erișkinliğe kadar devam eder. Ancak bazı durumlarda bu rahatsızlık ömür boyu sürebilir. Araştırmalar, kleptomani hastalarının %64 ila %87'sinin hırsızlık yaparken yakalanma öyküsü olduğunu göstermiştir. Başka bir çalışma ise hastaların yaşam boyu ortalama nöbet sayısının hasta başına yaklaşık üç olduğunu belirtmiştir. Çocuklarda kleptomani sık görülen bir durum değildir.

Kleptomani hastalığı ile birlikte bazı komorbid durumlar da kişide bulunabilir. Bu durumlara örnek olarak duygudurum bozuklukları, sevilen bir kişinin kaybedilmesi, yaşam kalitesindeki ani ve / veya büyük düşüşler verilebilir. Bu bozukluğa sahip olan kişilerde daha çok komorbid durumlar için tedaviye yönlendirilir. Bu hastalık genellikle hasta ve hasta yakınları tarafından gizli tutulur. Kleptomani tedavisi kararı ancak kişi yasal bir sorunla karşılaştığında alınır.

Kleptomani ile diğer hastalıklar arasındaki ilişki durumu incelendiğinde ise çok farklı hastalıklar ile bağlantı içinde olduğu görülebilir. Bu hastalıklara örnek olarak anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluklar, cinsel işlev bozuklukları, madde kullanımı ve kişilik bozuklukları verilebilir.

Kleptomani Belirtileri Nelerdir?

Kleptomani hastalığı utanılacak bir durum olarak değerlendirildiği için genellikle gizli tutulur ve tedavi için bir uzmana başvurulmaz. Ancak pek çok hastalık türünde olduğu gibi kleptomanide de erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir. Kişi tedavi olmadığı takdirde ilerleyen süreçte yasal sorunlarla karşılaşabilir.

• İhtiyaç duyulmayan, maddi açıdan değerli olmayan, hatta satın alabilecek duruma sahip olunmasına rağmen bir nesneyi çalmak için güçlü şekilde istek duymak ve bu isteği kontrol altına almakta zorlanmak,
• Kişinin çalma isteği geldiği anda gerginlik ve endişe hissetmesi,
• Çalma işlemi sonrasında gerginlik ve endişe duygularının yerini sakinliğe, rahatlamaya ve tatmin duygusuna bırakması,
• Çalma isteğinin düzenli olarak tekrar etmesi ve bu isteğe kişinin karşı koyamaması.

Kleptomani Neden Olur?

Kleptomani nedenleri henüz tam olarak anlaşılamasa da bu durumun fiziksel ve / veya psikolojik  bazı hastalıklar ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir.Kleptomaninin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Beyindeki sinir hücreleri arasında iletişimi nörotransmitter olarak adlandırılan bazı kimyasallar sağlar. Bu kimyasallarda oluşan bazı bozukluklar kleptomaniye neden olabilir.
• Serotonin de bir tür nörotransmitterdir. Kleptomani tanısı koyulmuş olan kişilerde veya dürtü kontrol bozukluğuna yatkın olan kişilerde serotonin düzeylerinin oldukça düşük olduğu gözlenmiştir.
• Çalma işlemi sonrasında kişide ödül ve motivasyon gibi duygular uyandıran dopamin adlı bir kimyasal salgılanır. Kleptomani hastaları bu hissi tekrar yaşamak ister ve bu durum kişide bağımlılık oluşturabilir. Bu durumun temelinde ise kişinin çocukluk döneminde ailesinden yeterli sevgiyi ve ilgiyi alamaması olduğu düşünülmektedir.
• Kişide beyin travması geçirilmesi sonrası da kleptomani görülme olasılığı bulunur.
• Unutkanlık, epilepsi gibi bazı hastalıklar da kleptomani hastalığı görülme riskini artırabilir.
• Ailesinde kleptomani öyküsü varlığı, obsesif kompulsif bozukluğu bulunan bir kişinin yakın çevresinde bulunması, alkol veya bir maddeye karşı bağımlılığı olan bir kişiyle yakın olmak da kleptomani riskini artırabilir.
• Bazı psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerde kleptomani görülme riski, sağlıklı bireylere kıyasla daha fazladır.

Kleptomani Nasıl Tedavi Edilir?

Kleptomani tedavi edilmediği takdirde hem kişinin kendisine hem de yakın çevresindekiler için gerek özel hayatta gerekse iş hayatında büyük sorunlar oluşturabilir. Utanç duygusu ve psikolojik destek alma korkusu kişileri, hastalığı gizleme yoluna itse de uzman hekim tarafından yardım almak ve tedavi görmek son derece önemlidir. Tedavi edilmeyen vakalarda kleptomani ömür boyu devam edebilir.

Tedavideki en önemli basamak her hastalıkta olduğu gibi doğru tanının erken dönemde konmasıdır. Erken ve doğru tanı için de kişinin bunun bir hastalık olduğunun farkına varması ve utanmadan açık şekilde hekime yaşadıklarını anlatması gereklidir.

Kleptomani nedenleri henüz tam olarak açığa kavuşturulmuş değildir. Bu nedenle çalma hastalığı tedavisi de kesin ve standart bir yönteme sahip değildir ancak bu konudaki çalışmalar hala devam etmektedir. Dünya çapında kleptomani tedavisi için tavsiye edilen tek bir ilaç türü bulunmamaktadır. Bu nedenle de tedavi için uygulanan yöntemler kişiye özel olarak farklılaşabilir. Tedavi temel olarak, farmakoterapi ve psikoterapi uygulamaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu iki tedavi türü birlikte de uygulanabilir. Uzman hekimin kararı burada önemlidir.
Kleptomani hastalarında genellikle tedaviye karşı bir direnişte bulunur. Yakınlarının zoru ile hastaneye getirilen kişilerde ise tedaviye karşı direnç, daha ciddi şekilde görülür. Bu durum tedavi sürecini olumsuz etkiler. Kişi asla yakın çevresinde veya sosyal ortamda aşağılanmamalı, küçük düşürülmemelidir. Hasta yakınları tarafından kişiye, bunun bir hastalık türü olduğuna ve kendisinin istemesi durumunda tedavi edilebileceğine dair telkinlerde bulunması önerilir. Sağlıklı günler dileriz.