Kan Uyuşmazlığı Nedir? Kan Uyuşmazlığı Testi Nasıl Yapılır?

Bir kan grubuna sahip insanlar farklı bir kan grubuna sahip birinden kan aldığında, bağışıklık sistemi bu duruma tepki gösterir. Buna ABO uyuşmazlığı denir. ABO uyuşmazlığı anne ile bebek arasında da olabilir. 

Kan Uyuşmazlığı Nedir? Kan Uyuşmazlığı Neden Olur?

Hamilelikte anne Rh negatif ve bebek Rh pozitif olduğunda anne ile bebek arasında Rh uyuşmazlığı söz konusudur. Hamilelik sırasında, doğmamış bebeğin kırmızı kan hücreleri plasentadan annenin kanına geçebilir. Kan uyuşmazlığı bulunan evliliklerdeki gebeliklerde anne ve bebekte bazı ek tetkikler ve yaklaşımlar yapılmalıdır.

• Eğer anne Rh-negatif ise, bağışıklık sistemi Rh-pozitif fetal hücrelere yabancı bir madde gibi davranır. Annenin vücudu fetal kan hücrelerine karşı antikor yapar. Bu antikorlar plasentadan gelişmekte olan bebeğe geçer ve bebeğin dolaşan kırmızı kan hücrelerini yok ederler.
• Kırmızı kan hücreleri parçalandığında bilirubin ortaya çıkar. Biluribin kanda yükseldiğinde cilt ve gözler sararır. Rh uyuşmazlığında biluribin düzeyi hafif de olabilir ya da tehlikeli düzeyde yükselebilir.
• İlk doğan bebekler, annenin geçmiş düşükleri veya kürtajları olmadıkça genellikle Rh uyuşmazlığından etkilenmezler. Ancak annede zamanla antikorlar gelişir ve Rh negatif annenin ikinci gebeliğinde de Rh pozitif bebek varsa kan uyuşmazlığı yenidoğanı etkiler. Bu sorun, iyi doğum öncesi bakım sağlayan yerlerde daha az görülür. Bunun nedeni, AntiD antikoru adı verilen özel immün globülinlerin (yaygın adıyla kan uyuşmazlığı iğnesi) rutin olarak kullanılmasıdır. 
• Yakından takip edilmemiş gebeliklerde yenidoğan bebeklerde Rh uyuşmazlığına bağlı hemolitik hastalık (kanın parçalanması) gelişir. Kan parçalandığında biluribin maddesi ortaya çıkar. 
• Bu bebeklerde genellikle ilk 24 saatte sarılık başlar ve sarılık çok hızlı artar. 
• Sarılıkla beraber bebekte halsizlik, emme güçlüğü ve kas güçsüzlüğü gelişebilir.
• Sarılıkla beraber bebekte halsizlik, emme güçlüğü ve kas güçsüzlüğü gelişebilir.

Kan Uyuşmazlığı Tanısı Nasıl Konur?

• Gebelik döneminde ilk doktor ziyaretinde anne ve babanın kan grubu belirlenir.
• Daha önceden düşük, kürtaj veya ölü doğum öyküsü sorgulanır. 
• Anne ve babanın Rh faktörleri negatif ise sorun yoktur.
• Anne negatif, baba pozitif ise doğacak bebeğin pozitif olması durumunda Rh uyuşmazlığı riski vardır.
• Bu durumda anneden indirekt coombs testi istenir.
• Bu test normalde negatif olmalıdır. Eğer pozitif ise çiftler arasında Rh uyuşmazlığı var demektir. 
• Test sonucu kan uyuşmazlığının şiddetini de gösterir. 
• Anneye doğumdan önce RhoGam yapılır. 
• Bebek doğduğu andan itibaren sarılık yönünden yakın takibe alınır. 

Kan Uyuşmazlığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bebeğin doğumdan sonra düzenli aralıklarla kanından biluribin ölçülür. Biluribin değerleri bebeğin gününe, ağırlığına ve gebelik haftasına göre tablo haline getirilmiştir. Hekimler bu tabloyu kullanarak bebeğe uygulanacak tedavi planını belirlerler. 

• Sarılık gelişen bebeğin damar yolu açılarak sıvı verilir ve fototerapi başlanır. Fototerapide, yenidoğanın karaciğerinin yıkamadığı bilirubini suda çözünüp idrarla vücuttan atılır hale getirmek amacıyla belirli bir dalga boyunda UV ışınları kullanılır. Yenidoğan belli aralıklarla UV ışınları (mavi ışık) veren flöresan lambalar altında yatırılır ve yeterli sıvı verilerek sarılığının (karaciğerinin yıkamadığı bilirubin seviyelerinin) düşmesi beklenir.
• Bebeğe Rh uyuşmazlığının derecesini ölçmek için Direkt Coombs testi ve tam kan sayımı yapılır.
• Direkt cooms testi pozitif olan bebeklerde hemolitik hastalık başlamıştır. Buna bağlı olarak hemoglobin düşer. 
• Fototerapi ile kontrol altına alınamayan sarılık durumunda bebeğin kanı değiştirilebilir.
• Bazı ağır durumlarda bebeğin kanını birkaç kez değiştirmek gerekebilir.
• Eğer Rh uyuşmazlığı belirtileri anne karnında başlamışsa bebeğe gebelik esnasında kan transfüzyonu yapılabilir. 
  
  Rh uyuşmazlığı erken tespit edilmez ve bebeğe zamanında müdahale edilmezse bebekte Kernikterus adı verilen bir hastalık gelişir. 
• Bu hastalık biluribin maddesinin beyin hücrelerine zarar vermesi sonucu oluşur.
• Bebekte zihinsel ve bedensel engel gelişme riski artar.
• Bu yenidoğanların sürekli nöbet geçirme riski vardır.
• Ağır anemi ve buna bağlı kalp yetmezliği gelişebilir.
• Kernikterus yaşamı tehdit eden bir durumdur ama günümüzde yakın ve düzenli gebelik takibi ve ileri seviyede gebelik öncesi ve gebelik sonrası bakım imkanları sayesinde oldukça nadir görülmektedir.

ABO Uyuşmazlığı Nedir?

ABO kan grubunun A, B, AB ve 0 kan gruplarından oluşur. 

Kan grubu A olan bir kişinin kanında B grubu ve AB grubuna karşı antikorlar vardır. B kan grubunda olan bir kişide ise A grubu ve AB grubuna karşı antikor vardır.

0 kan grubuna sahip kişiler A, B ve AB grubuna tepki gösterirler.

AB kan grubu hiç bir gruba tepki göstermez. O nedenle “genel alıcı” olarak kabul edilirler.

0 kan grubu kan A, B veya ABO kan grubuna sahip insanlara verilirse reaksiyon olmaz. Bu nedenle 0 grubu “genel verici” olarak adlandırılır. Ancak 0 grubu insanlar sadece 0 grubu kan alabilirler. 


Kan ve plazma transfüzyonu yapılmadan önce alıcı ile vericinin kanları karşılaştırılır. Yapılan test sonucunda reaksiyon oluşmazsa kan kullanılabilir.

• Bel ağrısı,
• İdrarda kan,
• Titreme,
• Ateş,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Nefes darlığı,
• Artan kalp atış hızı,
• İnfüzyon bölgesinde ağrı,
• Göğüs ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Bronkospazm (akciğeri kaplayan kasların spazmı; öksürüğe neden olur),
• Sarılık,
• Akut böbrek yetmezliği,
• Düşük kan basıncı,
• Yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC).
  
  Reaksiyon başlar başlamaz kan transfüzyonu durdurulur ve hasta uygun şekilde tedavi edilir.

Anne- Bebek Arasında ABO Kan Uyuşmazlığında Ne Olur?

ABO kan uyuşmazlığı anne 0 kan grubu, bebek A veya B kan grubuna sahipse gerçekleşir.

ABO kan uyuşmazlığı da bebekte hemolitik hastalığa neden olur. 

ABO uyuşmazlığında görülen hemolitik hastalık Rh uyuşmazlığındaki kadar şiddetli değildir. Ancak bebekte değişik düzeylerde sarılık ve kansızlık gelişebilir.ABO uyuşmazlığında da bebeğin kanı gebelik esnasında anneye geçer ve anne bu kan hücrelerine karşı antikor yapar. 

Gebelik esnasında anne ve babanın kan grubu bakılarak, bebeğin ABO kan grubu hakkında tahminde bulunulabilir.

Anne 0, baba A veya B grubu ise bebek babanın kan grubu ile doğarsa kan uyuşmazlığı gelişecektir. 

ABO uyuşmazlığında, Rh uyuşmazlığında olduğu gibi önceden önlem almanın yolu yoktur. Ancak uyuşmazlık olduğu bilinen bebekler doğumdan sonra sarılık yönünden yakın takibe alınır.Sarılık düzeyine göre fototerapi ve kan değişimi uygulanabilir. ABO kan uyuşmazlığı olan bebekler nadiren kan değişimine ihtiyaç duyarlar. Bu bebeklerde sarılık uzun sürebilir. Buna bağlı olarak erken dönemde kansızlık gelişebilir. 

Kan uyuşmazlığı ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.