Kalp Pili (Pacemaker) Nedir?

Kardiak Pacemakerler, kalbin ritm ve iletim sistemi bozukluklarını düzeltmek amacı ile vücuda yerleştirilen elektronik aletlerdir.

Kalbin Fonksiyonları Nelerdir?

Kalp yaşamımız için çok önemli bir organımızdır. Vücudumuzdaki kanın damarlar içerisinde dolaşması ve dokuların beslenmesi kalbimizin düzenli çalışmasına bağlıdır. Kalp yaklaşık her insanın yumruğu büyüklüğünde ortalama yarım kilo ağırlığında kas dokusundan ibarettir. Dört boşlukludur. Üsteki iki boşluk sağ ve sol atrium (kulakçık) altaki iki boşluk sağ ve sol ventrkül (karıncık) olarak adlandırılır. Sağ atrium ve sağ ventrikül arasında triküspit kapak bulunur. Sağ atriuma superior ve inferior ana toplar damarlar (Vena kava) açılır. Sağ ventrikülden Pulmoner arter çıkar.

Pulmoner arter ağzında Pulmoner kapak bulunur. Sol atrium ve sol ventrikül arasında Mitral kapak vardır. Sol atriuma akciğerlerden gelen dört adet toplar damar (Pulmoner venler) açılır. Sol ventrülden ana atar damar Aorta çıkar sol ventrikül ile ana atar damar arasında Aort kapak bulunur. Atar damarlar vücudumuza oksijenlenmiş temiz kan taşır. Pulmoner arter ise vücuttan dönen kirli kanı temizlenmek üzere akciğerlere taşır. Akciğerlerde temizlenen kan Pulmoner venler ile sol atrium ve sol ventriküle döner. Sol ventrikül'den aortaya ve dallarına atılan kan tüm vücuda ulaşır ve bu şekilde dokularımız beslenir.

Kalbin düzenli olarak kasılması ve gevşemesi ile kan vücudumuzda dolaşmaktadır. Kalbin kasılması (Sistol) sırasında kalbin içerisindeki kan atar damarlara pompalanır. Kasılmanın ardından kalbin gevşemesi ve genişlemesi (diastol) sırasında ise kan toplar damarlar vasıtası ile kalbe geri döner. Kalbin kasılması ile kanın damarlara pompalanması kalp vurusu (nabız) olarak adlandırılır.

Kalp dakikada 60-80 kez kasılarak 5-6 litre kanı damarlara pompalamakta ve kasılma ve gevşeme hareketi ile kanın sürekli olarak damarlar içerisinde dolaşmasını sağlamaktadır. Dolaşım hızı vücudumuzun ihtiyaçlarına göre yine kalp tarafından sağlanmaktadır.

Kalp Pili (Kardiak Pacemakerler)

İleti sistemi bozukluklarının ve özellikle bradikardinin düzeltilmesi hayati önem taşır. Bradikardilerin düzeltilmesi ve günlük aktivitelerin daha iyi yapılabilmesi için pacemaker denilen aletler vücuda takılmaktadır. Pacemakerler iki bölümden ibaret elektronik aletlerdir.

PULSE GENERATÖR Uyarı çıkaran bölüm

LEAD veya ELEKTROD İletiyi sağlayan bölüm

Pulse generatör batarya ve elektronik devreden ibarettir. Batarya genellikle lityumdur. Elektronik devre ise küçük bir minyatür bilgisayardır. Çeşitli programlar yüklenmiştir. İstenildiğinde mıknatıs yardımı ile program değişiklikleri yapılabilmektedir. Bataryadan gelen enerji küçük elektronik darbelere dönüşür ve lead vasıtası ile kalbe ulaşır. Elektronik devre kalbe iletilen elektrik uyarılarının zamanlanmasını ve yoğunluğunu kontrol eder.

Lead (=Elektrod) kalb ile Pulse generatör arasındaki iletimi sağlamaktadır. Genellikle poliüretandan yapılmış yalıtılmış bir teldir.

Kalp pili iki önemli işlevi yerine getirir.

A - UYARMA Kalpde uyarı olmadığı veya yavaş olduğunda istenilen hızda uyarı çıkarmak,
B - ALGILAMA veya HİSSETME Kalbin doğal aktivitesini algılamak onu izlemek duruma göre uyarı çıkarmak. Yani pulse generatör kalbin kendi ritmi mevcut ise uyarı çıkarmaz.
 

Kalp pili nasıl takılmalıdır?

• Geçici Kalp Pili:
  Bazı durumlarda kalpde geçici olarak bloklar veya Bradikardiler gelişebilir. Bu durumlar kendiliğinden düzelir. Düzelinceye kadar hastanın ritmini sürdürebilmek ve hayatını devam ettirmek için takılmaktadır.
  
  Bir Pacemaker kutusu ve özel lead'den ibarettir. Lead bir damar yolu ile (boyun, kol veya kasıktan) kalbin içerisine yerleştirilir. Telin diğer ucu da dışardan Pacemaker kutusuna bağlanır. Bu tip geçici olarak yerleştirilen pacemakerler kolaylıkla hastanın durumu düzelince çıkarılabilir.
   
• Kalıcı Kalp Pili:
  Bu pacemakerler vücuda kalıcı olarak yerleştirilir.
  
  Kalp pili iki şekilde uygulanır.
  
  A - Endokardiyal yol: Burada elektrod bir damardan geçirilerek kalbin içerisine yerleştirilmektedir. İşlem lokal anestezi ile yapılır.
  B - Epikardiyal yol: Elektrod direkt kalbin adelesine dikilmek sureti ile bağlanır. Bu uygulama genel anestezi ile yapılır. Endokardiyal uygulamanın yapılamadığı bazı durumlarda nadiren tercih edilir.
  
  Endokardiyal Kalıcı Pacemaker Uygulaması
  Bu uygulanma, özel katater laboratuvarında radyoskopi cihazı altında yapılır. Tamamen steril şartlarda ve lokal anestezi uygulanır. İşlem sırasında doktor ve yardımcı personelin ameliyathane koşullarında olduğu gibi, üzerinde steril giysi başlarında kep ve ağızlarında maske bulunur. Göğsün ön yüzü özel solüsyonlarla temizlenir ve steril örtüler örtülür. Pacemaker, genellikle sol göğüste (sağ tarafta olabilir) köprücük kemiği altına yerleştirilir.
  
  Bu kesi yerinden bulunan damarlar içerisinden takılacak pacemakerin tipine göre 1-2-3 lead geçirilerek kalbin istenilen boşluğuna yerleştirilir. Eşik ölçümü dediğimiz ölçümler yapılarak leadin uyarıyı algılama ve uyarı çıkarma durumuna bakılır. Uygunsa leadler kesi yerindeki dokulara ve damara bağlanır. Leadin diğer ucu pulse generatöre bağlanarak generatör cilt altına özel hazırlanmış cebe konulur ve cilt kapatılır.
   

• Tek odacıklı Uyarım:
  Bu uyarım için sağ atrium veya sağ ventrikül seçilir. Yalnız tek bir lead kullanılır.
• İki veya Çift odacıklı Uyarım:
  Kalbin hem sağ atriumu hem de sağ ventrkülü uyarılır. İki adet lead sağ atrium ve sağ ventriküle yerleştirilir.
• Üç Odacıklı Bi-Ventriküler Uyarım:
  Kalp Yetersizliğinde kullanılan özel bir uyarım şeklidir. Sağ atrium, sağ ventrikül ve koroner sinüs olmak üzere üç adet lead yerleştirilmektedir. Bu durumda Sağ atrium, sağ ventrikül ve sol ventrikül uyarılmaktadır.
  
  Kalıcı kalp pili işlem süresi genellikle 1-2 saattir. Üç odacıklı Pacemakerlerin takılmasında bazı durumlarda koroner sinüsün bulunması ve leadin yerleştirilmesi uzayabilir ve işlem 3-4 saat sürebilir.

Kalıcı kalp pili takılması sırasında oluşabilecek sorunlar ve işlemin riski nedir?

Kalp pili uygulaması, cerrahi bir girişimdir. Bu uygulama sırasında bazı komplikasyon dediğimiz istenmeyen durumlar olabilir. Hastanemizin bu konudaki deneyimi yüksektir. 1989 yılından beri 5000 den fazla hastaya pacemaker başarı ile takılmıştır. Komplikasyon oranı ise yok denecek kadar azdır.

Bu girişimlerde majör hayati önem taşıyan komplikasyon oranı düşüktür. %1-5. Bu tip komplikasyonlar; Perikardiyal tamponad, pnömotoraks ve damar yaralanmasıdır.

Perikardiyal tamponad: lead yerleşimi özellikle burgulu leadlerin yerleşimi sırasında görülür. Elektrod kalp dokusunu zedeleyerek ve delerek kalbin zarı arasına girer. Bu sırada perikard yaprakları arasında kan toplanır. Toplanan sıvının miktarına göre kalbin işlevi bozulur. Kalp zarı içerisindeki kanın ponksiyon ile veya cerrahi olarak boşaltılması gerekir. Elektrod yerleşimi sırasında kalp delinmesi çok çok nadir bir durumdur ve genellikle kalp dokusunun çok inceldiği kalp yetersizliklerinde olmaktadır.

Pnömotoraks: Elektrodun kalbe girişi için damar aranması sırasında akciğer zarının delinerek akciğer dokusunun sönmesidir. Bu durumda akciğer zarı içerisine hava dolar. Havanın dışarıdan tüp takılarak boşaltılması gerekebilir. Bazen küçük yaralanmalarda akciğer zarı içerisine dolan hava miktarı çok azdır ve herhangi bir müdahale yapılmadan kendiliğinden emilir. Pnömotoraks genellikle KOAH ve Amfizem gibi hastalıklarda ve göğüs deformitelerinde görülmektedir.

Damar yaralanması: Kalp yetersizliğinde üç odacıklı pacemaker takılması sırasında koroner sinus'ün yaralanması ile olur. Bazen koroner sinüs veya dalları delinebilir ve bu takdirde kalp etrafında kan toplanır ve perikardiyal tamponad gelişebilir.

Bu majör komplikasyonların dışında minör dediğimiz küçük komplikasyonlar ise ritm bozuklukları, pacemaker cebinde şişlik, ağrı ve kanama olup kolaylıkla düzeltilebilir.

İşlem sırasında elektrodun geçebileceği damar bulunmazsa; (damar tıkalı veya çok ince olabilir veya doğumsal olarak yoktur) işlem diğer taraftan tekrarlanabilir.

Hiç bir şekilde damar bulunmazsa elektrod cerrahi olarak epikardiyal yol ile yerleştirilir.

İlk 1-3 ay içerisinde elektrod kalbin içerisinde takılmış olduğu yerden çıkabilir. Yeniden düzeltilmesi gerekir.

Şok Cihazı (ICD=İmplantable Cardiac Defibrilator) nedir?

Kalbin özellikle damar hastalıklarında ve kalp kası hastalıklarında kalpten anormal ritmler doğar. Bu ritmler çok hızlıdır ve düzeltilmediği takdirde ölümcül olabilir. Hayatı tehdit eden bu ritimlere Ventriküler Taşikardi ve Ventriküler Fibrilasyon denilmektedir. Bu hızlı ritmler sırasında kalp kası kasılma ve gevşeme hareketini yapamaz. 

Bu ritmler özellikle Ventriküler Fibrilasyon ancak elektrikli şokla düzeltilebilir. İşte ICD vefa defibrilatör denilen cihazlar bu nedenle kalbe yerleştirilmektedir. Generatörleri görevleri gereği biraz daha kompleksdir ve elektrodları özel olarak yapılmıştır. Normal Pacemakerlere göre biraz daha büyük olan bu aletler de kalıcı pacemakerler gibi vücuda yerleştirilir. Bu aletler aynı zamanda pacemaker vazifesini de görmektedirler.

Kardiak Resenkronizasyon (CRT) nedir?

Kalp Yetersizliğinde kalpteki elektrikli yayılmada gecikmeler Sol Dal Bloku görülmektedir. Saniyelerle ölçülen bu elektriksel gecikme nedeni ile kalbin sağ ve sol karıncığı aynı anda koordine ve senkronize çalışamaz. Kalp giderek bozulur ve kalp yetersizliği ağırlaşır. Bu durumu düzeltmek için kalbin hem sağ hem de sol karıncığına elektrod yerleştirilir. Bu elektrodlar aracılığı ile kalbin iki tarafının senkronize olarak çalışması sağlanır.

Bu cihazlar hakkında daha geniş bilgi Kalp Yetersizliği bölümündedir.

Pacemaker (kalp pili) takılmış hasta bakımı

Pacemaker takıldıktan sonra yara yeri kapatılarak hasta yatağına alınır. İlk 12 saat yatak istirahati gereklidir. Ertesi günlerde yara yeri bakımı ve göğüs radyografisi çekilerek kalbin içerisine konulan elektrodların yeri ve pacemakerin verileri kontrol edilir.

Hastanın durumuna göre; genellikle 2-3 günde hasta evine gönderilir.

Evde yaranın bulunduğu taraf da ki omuzun 1 ay süre ile fazla hareket etmemesi gereklidir. Omuz dışında ön kol ve el hareket ettirilebilir. Kolu sabit vücuda yapıştırmak doğru değildir. Kol serbest olmalı ve sadece omuz hareketleri kısıtlanmalıdır.

Pacemkerin yerleştirildiği bölüme basınç uygulanmamalı ve bir süre (20-30 gün) yüzüstü yatılmamalıdır.

Yaranın bulunduğu taraf temiz ve kuru tutulmalıdır. İlk 1 hafta sonra yapılan kontrolde yara bakımı doktorunuz tarafından yapılmalıdır.

Daha sonraki kontroller yine doktorunuz tarafından yapılacaktır.

Pacemaker takılan her hastaya Pacemaker firmasınca özel bir kart verilir. Bu kart üzerinde hastanın kimlik bilgileri ve Pacemaker bilgileri yazılıdır. Bu bilgiler gerek Sosyal Güvenlik bölümünce ve gerekse Pacemaker firmasının ana birimi tarafından kayıt altında tutulur ve izlenir. Hastaların bu kartı devamlı yanında taşıması gereklidir.

Pacemakerler elektronik aletlerdir. Elektrik ile çalışan mıknatıs barındıran aletler etrafında elektromanyetik alan bulunur. Bu alanlar genellikle zayıftır ve pacemakerinizi etkilemez. Ancak güçlü elektromanyetik alanlar elektromagnetik etkileşime neden olur. Bu durum geçici olarak kalp pilinizin fonksiyonlarını bozabilir. Geçici de olsa sizi zor duruma sokabilir.

Özellikle hava alanındaki ve bazı binaların girişlerindeki dedektörlerin kuvvetli elektromagnetik alan etkileri vardır. Pacemakerinizin olduğunu belirterek, (kartınızı göstererek) bu alanlardan kesinlikle geçilmemesi zorunludur.

Birtakım ameliyatlar ve girişimlerde kullanılan aletler Pacemakerleri etkiliyebilir.

Radyografi ve bilgisayarlı tomografi ve dental girişimlerden pacemaker etkilenmez ancak bu işlemlere girerken teknisiyenlere pacemakerin belirtilmesi uygun olur.

Tanısal amaçlı ultrason cihazları pacemakerin bulunduğu bölgeden uzak tutulmalıdır. Transducer pacemaker cebi üzerine gelmedikçe bir sorun teşkil etmez.

Tedavi amaçlı Ultrason cihazlarında transducer Pacemaker cebinden en az 15 cm uzakta tutulmalıdır.

Elektroliz aletlerinin aplikatörü 15-20 cm uzakta tutulmalıdır.

Bazı girişimler normal koşullarda önerilmez. Ancak girişimi yapacak ve sizi takip eden hekim girişimin önemine göre bazı tedbirler alarak bu girişimlerin yapılmasına izin verebilir. Bunlar; Elektrokoter, diatermi, radyasyon tedavisi, harici defibrilasyon, radyofrekans ablasyonu, lipotropsi, trans-kutan elektrikli sinir stimülasyonu (TENS) cihazı ve manyetik bir alan kullanarak digital sinyaller kullanan bazı işitme cihazları.

Bazı girişimler ve aletlerin kullanılması ise kesinlikle önerilmemektedir.

Manyetik Rezonans görüntüleme (MRI),

Fabrikalarda kullanılan elektrikli çelik fırınlar,
Enerji santralleri, büyük jeneratörler, iletim hatları ve iletim binaları,
Radyo ve televizyon yayın kuleleri,
Elektrikli ark kaynağı,
Sanayi mıknatısları ve dielektrik ısıtıcılar,
Tuğla ocakları gibi indüksiyon fırınları,
Bazı müzik sistemleri hoparlörlerin de ki mıknatıslar,
Evde kullanılan bazı aletlerden ise pacemaker etkilenmemektedir.

Telefonlar, kablosuz telefon bir tehlike yaratmaz. Cep telefonu ve telsiz telefonlar (Pacemaker cebinden 15 cm uzakta mümkünse diğer tarafta tutulması önerilir.) Standart telefonların ahizesi pacemaker cebinden uzakta tutulmalıdır.

Pacemakerlerde dahili güvenlik özellikleri vardır. Bu özellikler pacemakerinizi elektrikli ev aletlerinden koruyabilir. Bu aletler kullanılırken pacemakerinizin 10 cm uzağında olmalıdır. Bunlar; çamaşır makineleri, elektrikli battaniyeler, süpürgeler, ütüler, kablosuz bıçaklar, koşu bantları, saç kurutma cihazları, mikrodalga gaz ve elektrik fırınları, televizyonlar, radyolar, mutfak robotları gibi

Pacemakerlerin 15-20 cm uzağında tutularak kullanılması gereken aletler; Elektrikli kablolu saç kurutma makineleri, çağrı cihazları, dikiş makineleri ve overlok makineleri, büyük mıknatısları olan müzik hoparlörleri, gibi

Bütün bu aletler kullanılırken dikkatli olunmalı ve tek başına kullanılmamalıdır.

Elektrikli aletlerin iyi topraklanmış bir prize takılması gereklidir. Elektrik kaçakları için kontrol edilmesi de gereklidir.