Göbek kordonu, anne ile bebek arasında bir bağlantı oluşturarak kan alışverişinin yapılmasını sağlayan kanaldır. Bu kordon, bebeğin karın iç duvarında kasların arasında yer alan küçük bir boşluk yardımıyla dışarı açılır. Doğumda bebeğin dünyaya gelmesiyle birlikte göbek kordonu kesilir, bir süre sonra ise kuruyarak kendiliğinden düşer. Karındaki kaslar arasında göbek kordonunun çıkmasına imkan veren boşluk, çoğu durumda doğumun üzerinden belirli bir süre geçtikten sonra kapanır. Bu kapanmanın gecikmesi ile birlikte karın boşluğunda bulunan bağırsaklar veya yağ dokuları boşluk içerisinden çıkıntı yaptığında göbek fıtığı olarak adlandırılan durum meydana gelir. Bebeklerde göbek kordonu açıklığının kapanması genellikle iki yaşa kadar tamamlanır, nadiren ise 4-5 yaşlara kadar gecikebilir. Bu nedenle bebeklerde göbek fıtığına çok daha sık rastlanır. 4-5 yaşına kadar kapanmamış olan veya yetişkinlik döneminde ortaya çıkan göbek fıtıklarının tedavisi için cerrahi operasyonlara başvurulabilir.
Göbek Fıtığı Nedir?
Göbek fıtığı, tıpta umbilikus olarak adlandırılan göbek deliğinin çevresinde görülen ya da hissedilen şişliklerdir. Göbek kordonunun vücut dışına açıldığı boşluğun etrafındaki karın katmanlarının tam olarak kapanmaması veya yağ dokusu, bağırsaklar veya bir miktar sıvının göbek deliği çevresinde bulunan küçük açıklıktan dışarı doğru çıkıntı oluşturması durumunda göbek fıtığı meydana gelir.
Bu durum umbilikal herni veya göbek deliği fıtığı olarak da adlandırılabilir. Bebekler arasında çok yaygın olarak görülen göbek fıtığı yaklaşık olarak her bebeğin %20’sini etkileyen, çoğunlukla geçici bir durumdur. Fakat göbek fıtığı yalnızca bebeklik döneminde değil, çeşitli nedenlere bağlı olarak yetişkinlik döneminde de ortaya çıkabilir. Göbek fıtığının, göbek deliği çevresinde oluşturduğu şişlik her zaman görülemeyebilir.
Bebek ve çocuklarda genellikle derin nefes alma, öksürme, ağlama, ıkınma veya karın kaslarını zorlayan aktiviteler yapma esnasında fıtık görülebilir hale gelir. Erken doğan bebeklerde göbek fıtığının görülme olasılığı, zamanında doğan bebeklere oranla daha yüksektir.
Göbek Fıtığı Belirtileri
Yetişkinlere oranla bebeklerde çok daha sık görülen göbek fıtığı veya tıbbi adıyla umbilikal herni için en temel belirti bebeğin ağlaması, ıkınması, öksürmesi veya hapşırması gibi durumlarda göbekte beliren şişliktir. Söz konusu şişlik göbek deliğinin dışarı doğru çıkması olarak görülebilir. Bebeklerde bu durum genelde herhangi bir ağrıya veya rahatsızlığa yol açmaz, çoğu zaman ise iki yaşına kadar karın kaslarının birleşmesi sonucunda ortadan kaybolur.
Yetişkinlerde ise belirtiler ve görünüm açısından göbek fıtığı biraz daha farklı şekilde seyreder. Göbekteki açıklıktan dışarı yönde itilen bağırsaklar, yağ dokuları, karın içi yapı ve sıvılar hastada ağrıya yol açabilir. Göbek fıtığı ağrısı olarak adlandırılan bu ağrı ve rahatsızlık nedeniyle kişilerde yürüme, koşma, eğilip kalkma veya günlük aktiviteleri yerine getirmede zorluklar ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde göbekteki şişlik genellikle kalıcıdır ve dışarıdan bakan bir kişinin rahatlıkla fark edebileceği şekildedir.
Özellikle büyük yapılı fıtıklar dışarıdan çok net şekilde görülebilir ve hasta tarafından hissedilebilir. Fakat küçük boyutlu fıtıklar, göbek deliği içerisinde yeterli alan mevcut ise dışarıdan gözle görülür bir şişlik söz konusu olmayabilir. Bu fıtıklar tıpkı bebeklerdeki gibi esneme, kasılma, öksürme veya hareket esnasında fark edilebilir. Küçük fıtıklarda bir diğer risk ise bağırsağın küçük delikten içeri girerek boğulması durumudur. Çok şiddetli ağrıya neden olan ve müdahale edilmediğinde ölüme kadar ilerleyebilen komplikasyonlara yol açan göbek fıtıkları, yetişkinlik döneminde cerrahi yöntemlerle tedavi edilmelidir.
Göbek Fıtığı Neden Olur?
Bebeklerde göbek fıtığının daha sık görülmesi, doğumda karın boşluğunda bir açıklık ile dünyaya gelmeleri nedeniyle normal olarak kabul edilir. Fakat göbek fıtığının görülme sıklığını artıran bazı nedenler arasında şunlar sıralanabilir:
- Prematüre doğum
- Düşük doğum ağırlığı
- Karın kasları arasındaki göbek kordonu boşluğunun tam olarak birleşmemesi
Bunların haricinde yetişkinlerde göbek fıtığına yakalanma riskini artıran durumlar arasında ise şunlar yer alır:
- Karın bölgesinin sürekli baskıya maruz kalması
- Ağır yük kaldırmak
- Ağır sporlar yapmak
- Sürekli olarak ani eğilip kalkmak
- Karın kaslarının zayıf olması
- Aşırı kilolu olmak ve hızlı kilo alıp vermek
- Daha önceden karın bölgesinde cerrahi operasyon geçirmiş olmak
- Çok sayıda hamilelik geçirmek ve çoğul gebelik
- Karında sıvı birikimi
- Kronik kabızlık veya kabızlığa neden olan hastalıkların varlığı
- Sık ve şiddetli öksürük problemi
Göbek Fıtığı İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Göbek deliğinde veya çevresinde şişlik sorunu bulunan kişilerin başvurması gereken tıbbi birim genel cerrahi poliklinikleridir. Bebek ve çocuklardaki fıtık sorunu için ise çocuk cerrahisi uzmanları tarafından takip ve tedavi edilmelidir. Karında ağrı, şişlik gibi sorunlar farklı birçok hastalıkla da ilişkili olabildiğinden yaşadıkları sorunun göbek fıtığı olup olmadığını bilmeyen kişiler için öncelikle iç hastalıkları bölümüne başvurmakta yarar vardır.
Burada yapılacak araştırmalar sonrasında göbek fıtığı teşhisi alan hastalar ise bu aşamadan sonra tedavi için genel cerrahi kliniklerine yönlendirilir ve tedavi planlaması genel cerrahi uzmanları tarafından yapılır.
Göbek Fıtığı Teşhisi Nasıl Konulur?
Bebeklerde ise mevcut hareketler esnasında göbek fıtığının varlığı görülebilir ve fıtığın boyutu, yapısı incelenebilir. Muayene sırasında fıtığın tespit edilmesi halinde hekimin baktığı diğer bir husus ise göbek fıtığının karın boşluğu içerisine itilip itilemediğidir. Fıtığın karın boşluğuna doğru itilememesi durumunda boşluk içerisine organ veya doku sıkışması söz konusu olabilir ki bu oldukça tehlikeli bir durumdur.
Yetişkinlerde göbek fıtığı tedavi edilmezse sıkışma olasılığı çok yüksektir. Sıkışmış fıtıklarda kan dolaşımının engellenmesi nedeniyle ciddi komplikasyonlar gelişebildiğinden acil cerrahi müdahale uygulanmalıdır. Boğulmuş göbek fıtığı şeklinde de adlandırılan bu durum ateş, şiddetli ağrı, bulantı ve kusma gibi farklı komplikasyonları da beraberinde getirebilir.
Fiziksel muayenenin haricinde hastanın tıbbi öyküsü detaylı şekilde alınmalı ve mevcut hastalıklar, kullanılan ilaçlar gibi konularda da bilgi edinilmelidir. Ardından ultrason, röntgen veya tomografi gibi görüntüleme teknikleri ile fıtığın durumu detaylı olarak belirlendikten sonra tedavi planı belirlenir.
Göbek Fıtığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hem bebekler hem de yetişkin bireyler için göbek fıtığının ön teşhisi için fiziksel muayene yeterlidir. Sağlık kuruluşlarına başvuran hastalardan genellikle bir sedye üzerine uzanmaları istenir. Ardından yetişkinler için göbek bölgesi elle muayene edilir ve hastadan belirli hareketler yapması, derin nefes alıp vermesi veya öksürmesi istenebilir.
Bebeklerde 4 yaşına kadar karın kaslarının kapanması mümkün olduğundan herhangi bir komplikasyona yol açmadığı müddetçe göbek fıtığı için genellikle cerrahi tedavi seçeneğine başvurulmaz. Böyle durumlarda düzenli aralıklarla fıtığın durumu takip edilerek 4 yaşına dek kendi kendine iyileşmesi beklenebilir. Dördüncü yaşta halen iyileşmemiş olan veya bundan daha erken dönemde olmasına karşın sıkışmış ya da fazla büyümüş olan göbek fıtıkları için genellikle cerrahi operasyon önerilir.
Yetişkinlerde ise göbek fıtığının zararları çok daha fazla olabileceğinden durum biraz daha farklıdır. Çünkü yetişkin bireyler için fıtığın kendiliğinden iyileşme ihtimali söz konusu değildir ve fiziksel aktiviteler nedeniyle fıtığın komplikasyon geliştirme olasılığı çok daha yüksektir. Bu nedenle fıtığın teşhis edildiği ilk andan itibaren genellikle cerrahi müdahale planlaması yapılır. Tedavide en sık kullanılan yöntem yama tekniğidir.
Bu yöntem, karın kasları arasında fıtığın dışarı çıktığı boşluğun kapatılmasını sağlar. Bu yöntemle tedavi edilen göbek fıtığının yeniden nüks etme olasılığı oldukça düşüktür. Oldukça güvenli bir tedavi yöntemi olan yama tekniği için genellikle özel olarak üretilen sentetik malzemelerden yararlanılır.
Göbek fıtığı ameliyatı genel anestezi altında yapılan kısa süreli bir operasyondur. Ameliyata başlanırken anestezi uygulandıktan sonra öncelikle göbek deliğinin birkaç santimetre altına küçük bir kesi açılır. Ardından fıtık kesesini oluşturan karın içi dokular karın boşluğunun içerisine itilir. Göbek deliğinin etrafındaki kas ve dokular onarılıp birleştirilir.
Yama tekniği ile gerçekleştirilen operasyonlarda bu aşamada karın kasları içerisindeki boşluğa sentetik yama malzemeleri kullanılarak yama yapılır. İşlem tamamlandıktan sonra açılan kesiye dikiş atılarak ameliyat sonlandırılır. Bu işlemler açık operasyon veya laparoskopi tekniği ile gerçekleştirilebilir. Hangi yöntemin tercih edileceği hastanın durumuna, fıtığın boyutuna ve sıkışmışlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Uygun hastalarda komplikasyon riskinin azaltılması ve iyileşme süresinin kısaltılması açısından genellikle laparoskopi tekniği tercih edilir. Ameliyat geçiren hastalar yaklaşık bir ay boyunca ağır işler yapmaktan kaçınmalı, egzersiz yapmamaya, fazla eğilip kalkmamaya dikkat etmelidir.
Eğer siz de kendinizde veya çocuğunuzda göbek fıtığı başlangıcı belirtileri gözlemliyor ve göbek fıtığı nasıl anlaşılır diye merak ediyorsanız sağlık kuruluşlarına başvurarak muayeneden geçmenizde fayda vardır. Göbek fıtığı teşhisi almanız halinde tedavi sürecine bir an önce başlayarak fıtığın sıkışmasını ve ciddi komplikasyonlara yol açmasını önleyebilirsiniz.
Göbek fıtığı ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım