Bilgisayarlı Tomografi Nedir? Nasıl Çekilir?

Bilgisayarlı tomografi (BT) vücut bölgelerinin değişik açılardan çekilen ve kesit adı verilen incelikteki çok sayıdaki radyografilerini bilgisayara aktarıp görüntülenmesini sağlayan bir inceleme yöntemidir. Bu yöntemde X ışını kullanılır.

Bilgisayarlı Tomografi Çeşitleri Nelerdir?

Günümüzdeki teknolojik gelişmelere paralel olarak tomografide alınan kesit kalınlıkları incelmiştir. Bu sayede BT’de görüntülenen alanlar için daha hassas ve hızlı sonuçlar elde edilmektedir. Ek olarak BT cihazları da farklılaşmıştır.

Çok Kesitli Bilgisayarlı Tomografi (Multidetector CT)

16 ve 64 kesitli bilgisayarlı tomografi (BT) cihazı ile 15-20 saniye gibi çok kısa sürelerde tüm vücut görüntülemesi yapılabildiği gibi 3 boyutlu çalışmalarla görüntü zenginliği arttırılmaktadır.

Özellikle akciğer, kalp ve koroner damarların değerlendirilmesinde çok önemli yer tutan bu sistem, dokularda insan gözünün bile çok zor ayırt edebileceği boyutlardaki hastalık bulgularının bile tanınmasını ve bu sayede çok erken dönemde hastalıkların teşhisini sağlamaktadır.

Bu cihazla sanal kolonoskopi, sanal bronkoskopi, koroner atardamarlarda dahil olmak üzere vücuttaki tüm damarlara yönelik BT anjiografi incelemeleri yapılabilmektedir.

Çok Kesitli Çift Tüplü Bilgisayarlı Tomografi (Dual Source Multislice CT)

128 kesitli çift tüplü BT cihazı ile 5-6 saniye gibi çok kısa sürelerde kalbi ve koroner arterleri kalp hızından etkilenmeden görüntülemek mümkün olmaktadır.

Ayrıca aynı cihazla tüm vücut bölgeleri 3 planda ve 3 boyutlu olarak değerlendirilebilmekte ve dokular milimetrik hassasiyetle incelenebilmektedir. 

Sanal bronkoskopi ve kolonoskopi özellikleri ve tüm vücut bölgelerinin anjiografi incelemeleri ile bronşlar, kalın barsak ve damarlar büyük girişimlere gerek olmaksızın görüntülenebilmekte, organların iç analizi yapılabilmekte damarların çap daralmaları en doğru şekilde saptanabilmektedir.

Nodül takip programı ile özellikle akciğerdeki küçük lezyonların gelişimi net olarak izlenebilmektedir.

Tek Foton Işınımı Yapan Bilgisayarlı Tomografi (Single Photon Emission CT- SPECT)

Bilgisayarlı tomografi cihazlarına benzeyen ve gama ışınlarıyla gerçekleştirilen nükleer tomografik görüntüleme tekniğidir.
SPECT bir gama kamera tarafından farklı açılardan taranan 2 boyutlu görüntüleri, bilgisayar yardımıyla 3 boyutlu tomografik görüntü haline dönüştürür.

Çalışma prensibi açısından gama kameradan hiçbir farkı olmamasına rağmen SPECT dedektörleri genellikle 180-360 derece dönebilecek şekilde tasarlanmışlardır.

SPECT yöntemi sıklıkla; miyokard perfüzyon sintigrafisi (kalp sintigrafisi) ve beyin perfüzyon sintigrafisinde kullanılmaktadır. 
Bununla birlikte bu yöntem ile kemik, böbrek, akciğer ve karaciğer gibi organ sintigrafilerini de tomografik olarak uygulamak mümkündür. 
SPECT yöntemi ile elde edilen görüntüler bilgisayarlı tomografi görüntüleriyle birleştirildiklerinde yerleşim yerini daha doğru gösterebilmektedir.

Bilgisayarlı Tomografi Nasıl Çekilir?

Bilgisayarlı tomografi çekiminde hasta yatar pozisyondadır. Cihazın içine sedye yerleştirilir. Bilgisayardan kesit kalınlığı ayarlanır. Hastaya görüntülenecek alana göre pozisyon verilir. Daha sonra cihazın motoru çalıştırılarak X ışınlarının bölgesel görüntüleri oluşturulur. Görüntüleme ilaçlı (kontrastlı) yapılacaksa damar yolu açılarak ilaç verilir ve kesitler alınır.

Bilgisayarlı tomografi sonuçları bilgisayar ekranında incelenir veya CD’ye yazdırılabilir veya basılı olarak radyoloji uzmanının değerlendirmesine gönderilir. Radyoloji uzmanı tüm görüntüleri değerlendirerek BT raporunu hazırlar.

Bilgisayarlı Tomografi Kullanım Alanları Nelerdir?

BT farklı vücut bölgelerinde detaylı inceleme için kullanılır.

• Toraks BT: Akciğerlerin içinde olduğu göğüs bölgesine tıp dilinde toraks denir. Toraks BT’de akciğer yapısı, bronşlar, bölgesel lenf nodları ve damarsal yapılar ile kalbin büyüklüğü değerlendirilir.
• Beyin (Kraniyal) BT: Kafatası kemiklerinden beyin içindeki yapıların dağılımları ve damarsal yapıların durumuna kadar detaylı bilgi verir.
• Kardiyak Koroner BT anjiyografi: Koldan ilaç verilerek kalp damarlarındaki darlık veya tıkanıklığın varlığı, varsa yeri ve büyüklüğünü saptamak için kullanılır.
• BT anjiyografi: Beyin, boyun, böbrek ve ekstremitedeki damarlardaki problemlerin değerlendirmesinde kullanılır.

Bilgisayarlı Tomografi Ne İşe Yarar?

Bilgisayarlı tomografi tanıya yardımcı olmasının yanında tedavinin değerlendirilmesinde ve girişimsel işlemlerde doğru alana müdahale edilmesinde kılavuz olarak da kullanılır.

• Ağır yaralanmalarda iç organların durumu ve kanama açısından değerlendirilmesi,
• Kemiklerdeki kırıklarda kemik hattı ve kemiğin genel durum değerlendirmesi, kemik tümörlerinin tanısı,
• Ameliyat ve radyasyon tedavisine hazırlanan hastaların değerlendirilmesi,
• Birçok kanserin evrelendirmesi,
• Akciğeri dokusunun (astım, amfizem, kronik obstrüktif akciğer hastalığı) detaylı değerlendirmesi,
• Biyopsi alınacak alanın detaylı görüntülenmesidir (BT kılavuzluğunda biyopsi alma).