Emar-MR (Manyetik Rezonans) Nedir? Nasıl Çekilir?

Manyetik rezonans görüntüleme açılımına sahip MR, deri altında bulunan doku ve organların ayrıntılı bir şekilde resimlenmesi için kullanılan bir görüntüleme tekniğidir. Teşhis koyma veya uygulanan tedaviye ne kadar iyi yanıt verildiğini gözlemlemek üzere MR cihazı yaygın olarak kullanılır. Bilgisayarlı tomografinin aksine X ışınlarının zararlı iyonlaştırıcı ışınlarından faydalanmayan bu yöntem daha güvenilir bir görüntüleme tekniği olarak kabul edilir. Özellikle yumuşak doku ve sinir sistemine bakmak için başvurulan MR birçok hastalığın teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Kanserin, enfeksiyonel durumların, nörolojik hastalıkların teşhisinde ve hasar değerlendirmesi yapılmasınd önemli bir yere sahiptir.

MR-Emar (Manyetik Rezonans) Nedir ?

Manyetik rezonans görüntüleme, 3 boyutlu ayrıntılı anatomik görüntüler elde edilmesini sağlayan, invaziv yöntemlerden farklı bir görüntüleme teknolojisidir. Hastalık tespiti, tanı veya tedavi takibi için kullanılan cihaz, gelişmiş bir teknolojiye sahiptir. MR teknolojisi canlı dokuları oluşturan, su yapısında yer alan atomlardaki protonların dönme ekseni yönündeki değişimini tespit ederek organ ve dokuların detaylı görüntülenmesini sağlar.
MR Tarayıcıları özellikle vücudun kemiksiz kısımları ve yumuşak dokularını görüntüleme amacıyla kullanılır. X ışınlarının zararlı iyonlaştırıcı radyasyonunu kullanmayan bu yöntem bilgisayarlı tomografiden farklıdır, daha net görüntüler elde edilmesini sağlar. Beyin, kaslar, kalp ve kan damarlarına yönelik yapılacak detaylı incelemelerde kullanılabilir.
Emar görüntüsü almak için hasta büyük bir mıknatısın içerisine yerleştiriliyormuş gibi düşünülebilir. Elde edilen görüntülerin net olabilmesi için hastanın çekim süresi boyunca hareketsiz kalması gerekir. Bantlar veya özel aparatlar ile hastanın sabit kalması sağlanır. Protonların manyetik alanla hizalanma hızını kullanan cihazda, görüntü kalitesini artırmak veya daha hızlı bir işlem gerçekleştirmek için kontrast maddelere başvurulabilir. Protonlar ne kadar hızlı yeniden hizalanırsa görüntü kalitesi o kadar yüksek olur ve daha detaylı inceleme yapılabilir.
Röntgen ve bilgisayarlı tomografi yöntemlerine kıyasla MR, iyonlaştırıcı radyasyon yaymaz ancak güçlü bir manyetik alan kullanır. Bu nedenle çekim yapılmadan önce hastanın mevcut sağlık durumunun doğru bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Kalp pili, vagus siniri simülatörleri, insülin pompaları, derin beyin simülatörleri veya endoskopi kapsülleri gibi implantları olan kişiler emar çekimi için uygun değildir. Hamilelik şüphesi olan veya hamile olan kadınlar için ilk 3 ay emar çekimine girmeleri önerilmemektedir. Bu nedenle doktorun emar talep etmesi halinde hasta mevcut sağlık durumuna ilişkili tüm bilgileri doktoru ile paylaşmalıdır.

Difüzyon MR

Özel bir MR tarama yöntemi olan difüzyon MR, vücuttaki su moleküllerinin incelenmesi üzerine kullanılır. Su moleküllerinin doku içerisindeki rastgele hareketlerinin ölçülmesini sağlayan bu teknik hücresel düzeyde değişiklikleri veya patolojileri tespit etmek üzere uygulanır. İnme tespiti, tümör değerlendirmesi, enfeksiyonların teşhisi, beyin hasar değerlendirmesi ve nörolojik hastalıkların araştırılmasında difüzyon emarın yeri her geçen gün artmaktadır.

Kontrastlı MR

Kontrast madde veya kontrast ajan kullanılarak uygulanan bir emar taramasıdır. Kontrast madde ile dokular arasındaki farklılıkların daha net bir şekilde tespit edilmesi sağlanabilir. Belirli yapıları daha iyi görselleştirmek için de kontrastlı emara başvurulabilir. Tümör tespiti ve karakterizasyonu, kan damarlarının yapısının incelenmesi, enfeksiyonların tespiti, enflamatuvar durumlarının izlenmesi ve merkezi sinir sistemi incelemesinde kullanılabilir. Kontrastlı emar taramalarında madde damar yolu ile enjekte edilir. Maddenin kan dolaşımına girmesi ardından damarlar ve dokular arasında geçişler gerçekleşerek sıvı anormal bölgelerde daha fazla birikir. Böylece bu bölgeler daha belirgin hale gelerek daha rahat bir şekilde değerlendirme altına alınırlar.

Beyin MR

Beyin emarı, beyin dokusunu, lezyonları, beyin tümörlerini veya diğer patolojileri incelemek için kullanılır. Kontrastlı veya kontratsız beyin emarları çekilebilir. Kontrastlı çekilmesi halinde beyinle ilgili daha detaylı bilgiye sahip olunabilir. Bazı durumlarda doktor her iki çekimin de gerçekleştirilmesini talep edebilir. Bu tarz durumlarda öncelikle kontrastsız çekim yapılır. Çekimin tamamlanması ardından ise damar yolu ile kontrast boya hastaya verilir ve kontrastlı çekim gerçekleştirilir.

Omurga MR

Omurga MR’da; omuriliği, omurilik diskleri, omurlar ve diğer omurga yapıları değerlendirilir. Sırt ağrısı, omurilik yaralanmaları ve omurga tümörlerini teşhis etmek amacıyla kullanılır. Bazı durumlarda boyun MR da çekimlere dahil edilebilir.

Eklem MR

Bu emar türünde ise eklemler, eklem bağları, kaslar ve çevre dokular incelenir. Genellikle spor yaralanmalarının teşhisi ve tedavisi için başvurulan bir yöntemdir. Elde edilen bulgulara göre hastanın cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyup duymadığı da teşhis edilebilir.

Karın MR

Karaciğer, böbrekler, pankreas ve bağırsak gibi karın bölgesinde bulunan organların incelenmesi üzerine başvurulan bir çekim yöntemidir. Karın emar sırasında; tümörler, kistler, enfeksiyonel durumlar ve karın içi problemler tespit edilebilir.

Pelvik MR

Rahim, yumurtalıklar, prostat ve mesane gibi alt karın organlarını incelemek üzere pelvik MR taramaları yapılır. Üreme organı hastalıkları, pelvik ağrı ve kanser teşhisinde kullanılabilen bir çekim yöntemidir.

Meme MR

Meme dokusunu detaylı incelemek ve meme kanserini teşhis etmek için uygulanabilir. Meme mamografisi ve ultrason ile elde edilen sonuçlarla birlikte değerlendirilerek güçlü bir tanı elde edilebilir.

Kardiyak MR

Kalp ve damarları incelemek için kullanılır. Kalp kası fonksiyonlarını incelemek, kalp kapakçıklarının ve damarlarının yapısını görüntülemek ve kan akışını değerlendirmek için kardiyak emara başvurulur.

Vasküler MR

Kan damarlarını incelemek üzere kullanılır. Damar sertliği (ateroskleroz), kan damarlarında genişleme (anevrizma) ve diğer vasküler sorunların varlığını değerlendirmek adına başvurulan bir görüntüleme tekniğidir.

Spektroskopi MR

Vücuttaki kimyasal bileşenleri analiz etmek için de MR tekniklerine başvurulabilir. Özellikle beyin tümörlerinin ve metabolik bozuklukların incelenmesi adına bu değerlendirme gerekli olabilir. Bu noktada spektroskopi MR ile ihtiyaç duyulan analizler yapılabilir.

Fonksiyonel MR

Beyin aktivitesini incelemek için fonksiyonel emara başvurulur. Beynin belirli bölgelerin aktivasyonunu göstererek bilişsel işlevlerinin araştırılmasında önemli bir yere sahiptir. Vücudun diğer bölgeleri için farklı emar çeşitleri sıralanabilir. Hastanın sağlık durumuna göre doktor hangi emar taramasının kullanılacağına karar verir. Elde edilen bulgular hastalığın teşhis edilmesinde veya mevcuttaki tedavinin ne şekilde etki gösterdiğinin tespit edilmesinde kullanılabilir.

MR Kullanılan Durumlar

MR, doktorların bir hastalığı veya yaralanmayı teşhis etmesine yardımcı olur ve gerçekleştirilen tedavinin ne kadar iyi ilerlediğinin izlenebilmesini sağlar. Vücudun farklı bölgeleri için Emar makinesi kullanılabilir. Çekim yapılacak olan bölgeye göre teşhis edilebilecek olan hastalıklar değişkenlik gösterir. İncelenen bölgeler ve taraması yapılan hastalıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir. Beyin ve omuriliği MR’ında aşağıda yer alan hastalıkların varlığı tespit edilebilir:

• Anevrizma
• Beyin hasarı
• Kanser
• Multipl skleroz (MS)
• Omurilik yaralanmaları
• Felç
• İç kulak sorunları
• Göz problemleri
  
  Kalp ve kan damarlarının yapısı incelendiği durumlarda ise aşağıdaki hastalıkların veya sağlık durumlarının varlığı değerlendirilir:
   
• Tıkalı kan damarları
• Kalp krizinden kaynaklanan hasarlar
• Kalp hastalıkları
• Perikardit (kalbi çevreleyen dokuda gelişen iltihap)
• Vücudun ana atardamarı olan aort ile ilgili problemler
• Kalbin yapısıyla ilgili problemler
  
  Kemiklerin ve eklemlerin incelenmesinde de MR yöntemlerine başvurulur. Yapılacak olan çekimler ile aşağıdaki hastalıkların varlığı sorgulanabilir:
   
• Artrit
• Kemik enfeksiyonları
• Kemik kanseri
• Eklem hasarları
• Omurgadaki disk problemleri
• Boyun veya bel ağrısına neden olabilecek sinir problemleri
  
  Emar çekimleri organların sağlığını kontrol etmek ve genel sağlık taraması yapmak için de kullanılabilir. Meme, karaciğer, böbrekler, pankreas, yumurtalıklar ve prostat emar yöntemi ile taranabilir ve mevcut sağlık durumları değerlendirilebilir.

MR (Emar) Nasıl Çekilir ?

Klasik bir MR makinesi, her 2 ucunda delik bulunan büyük bir tüp şeklindedir. Bu tüp şeklinde uzanan boru kısmı bir mıknatıs ile çevrilidir. Tüpün tam ortasına yerleştirilmiş olan yatak kısmında hastalar yatar ve çekimi gerçekleştirilecek olan ilgili bölge cihazın içine gelecek şekilde kişilerin yeri sabitlenir. Vücudun yalnızca taranan kısmı makinenin içinde bulunurken kalan diğer kısım ise makinenin dışındadır. Gerekli pozisyonun sağlanması ardından çekim başlatılır. Kontrastlı MR çekilmesi halinde koldan veya el üzerindeki bir damardan hastaya kontrast boya enjekte edilir. Bu boya sayesinde vücuttaki yapılar daha net bir şekilde görülebilir. MR çalışma prensibi güçlü bir manyetik alan yaratmaya dayanır. Cihaz ile bağlantısı kurulmuş bilgisayar emardan gelen sinyalleri alır ve bunları bir dizi resim oluşturmak üzere kullanır. Elde edilen resimlerin her biri vücudun ince bir dilimini gösterir. Emar çektirmek açığa çıkardığı sesler ve cihazın içinin dar bir alan olması nedeniyle bazı kişiler için stresli olabilir. Bu tür durumlarda bazı hastalara sedasyon verilebilir. Böylece çekim daha kolay şartlarda sağlanabilir. Test sırasında yüksek bir çarpma veya vurma sesi duyulur. Cihazın çıkardığı bu ses normal kabul edilir ve hastaların panik yapmasını gerektirecek bir durum yoktur. Açığa çıkan sesin temelinde fotoğraf çekmek için enerji üreten cihaz yer alır. Bazı durumlarda sesi boğmak için kulak tıkacı veya kulaklık kullanılabilir. Gerçekleştirilecek olan çekim süresi uygulama yapılan bölgeye veya kontrastlı çekim olup olmadığına göre değişkenlik gösterir.

Sıkça Sorulan Sorular

MR Kaç Dakika Sürer?
MR taraması süresi tarama yapılacak olan bölgeye ve çekimin kontrastlı olup olmadığına göre değişkenlik gösterir. Çekim süresi 20 dakikadan 90 dakikaya kadar sürebilir.
MR Sonucu Ne Zaman Çıkar?
Manyetik rezonans görüntüleme taramasının sonuçlarının ne zaman çıkacağı bazı faktörlere göre değişebilir. Çekilen MR türü, kaç bölgeyle ilgili tarama yapıldığı veya tarama sonucunda karşılaşılan sonuçların yorumlanması test sonuçlarının çıkma süresini etkileyebilir. Uygulamanın gerçekleştirildiği sağlık kuruluşunda radyologların iş yükü de bekleme süresini uzatabilir. Çekim sırasında yapılacak olan gözlemler sonuçların ilk adımını oluştururken, tam yorumlanması ve raporlanması genellikle 1 ila 3 gün aralığındadır.
MR'dan Sonra Ne Yapılır?
Emar taramasından sonra işlem sonuçlarının değerlendirilmesi ve gerekli tedavi veya izleme adımlarının belirlenmesi için bazı adımlar takip edilir. İlgili sağlık kuruluşunun MR görüntüleme merkezi bünyesinde hizmet veren radyolog, elde edilen bulguları inceler ve raporlar. Doktor radyolog tarafından hazırlanan raporu değerlendirerek hastaya gerekli bilgileri sağlar. Herhangi bir sağlık probleminin teşhis edilmesi halinde hastaya yönelik tedavi planlaması yapılır ve tedavi sürecine geçilir.
Hamileler MR Kullanabilir mi?
MR çekimlerinin fetüs üzerinde herhangi bir etki gösterdiğine rastlanılmamıştır. Ancak kontrast maddelerin kullanılması durumunda kullanılan maddeler fetal kan dolaşımına girebilir. Bu nedenle hamileliğin ilk 3 ayında önlem amaçlı MR taramalarından kaçınılması önerilir.
MR Radyasyon İçerir mi?
MR taramaları sırasında sağlık için zararlı olan iyonlaştırıcı radyasyon ışınları kullanılmaz. MR taraması, manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanır. Bu dalgalar ile vücut içinde detaylı görüntüler oluşturabilir. Birçok hastalıkta MR taraması önemli bir tanı yöntemi olarak kabul edilir. Florence Nightingale Hastanelerinde MR çekimleri için ihtiyaç duyulan cihazlara yer verilir. Detaylı taramalar sayesinde hastaya doğru teşhis konulabilir ve ideal tedavi planlaması yapılabilir.