Beyin Tümörü Nedir? Beyin Tümörü Belirtileri ve Tedavisi

Beyin tümörü iki kaynaktan gelişir. İlki beynin kendi hücrelerinin kontrolsüz büyümesi (primer beyin tümörleri), ikincisi de özellikle akciğer, prostat gibi vücuttaki diğer organ sistemlerinde gelişen kanserlerin beyin dokusunu tutmasıdır (metastaz; ikincil beyin tümörleri).  Her iki durumda da kafatasında sınırlı alanda gelişen tümör kütleleri beyin dokusuna bası yaparak kafa içi basıncı arttırır. Beyin tümörü olan bireylerde nörolojik ve epileptik sorunlar görülebilir. Beyin tümörleri çocuklarda yetişkinlere göre daha sık oraya çıkar. Çocuklarda görülen beyin tümörleri çocukluk çağı tümörleri arasında ikinci sırada yer alır.
 

Beyin Tümörü Çeşitleri Nelerdir?

Beyin tümörleri beyin dokusundan gelişen primer (primer) veya başka bir ogan kanserinin beyine yayılımına bağlı gelişen ikincil (sekonder) tümörler olarak ikiye ayrılır. 

Ayrıca tümörün karakterine göre iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olarak da sınıflandırılırlar.
Beyin tümörlerinin sınıflaması köken aldığı hücre tipine göre (histolojik) de yapılabilir. Beyinde en sık görülen tümör tipi 'glioma' olarak adlandırılan ve beyin glial hücrelerinden gelişen tümörlerdir.  
 

Beyin Tümörü Neden Oluşur? Nedenleri Nelerdir?

Beyin tümörlerinin gelişimindeki aşağıdaki risk faktörleri rol oynar:

• Artan yaş: En sık 40 - 70 yaş aralığında görülürler. Yaş arttıkça görülme sıklığı artar. Fakat 8 yaş altı çocuklarda görülen tümörlerde ilk sıradadırlar. Çocukluk çağı beyin tümörlerinden medullablastom en sık görülen beyin tümörüdür.
• Radyasyona maruz kalınmışsa gelişme riski artar. 
• Sigara ve alkol tüketimi riski yükseltir.
   

Beyin Tümörü Belirtileri Nelerdir?

Kafa kemiği içindeki beyin ve diğer hassas dokuları üzerinde bir kask görevi görür. Bu nedenle kafa kemiklerinin tam olarak birleştiği (2 yaş) zamanda genişlemeye uygun bir anatomik yapıya sahip değildir.

Beyin tümörleri bu hassas kafa içi yapılarının arasında alan kaplayan lezyonlar olarak görülür ve büyüklükleri arttıkça çevre dokulara bası yapmaya başlarlar. Beyin içindeki kütle yavaş büyür ve tümör sinsi gelişir. Belirtisiz bir dönemi takiben büyüyen kütle bası yaptığı yapıların özelliklerine göre belirtiler ortaya çıkmaya başlar. 

Beyin tümörünün ilk belirtisi genellikle artmış kafa içi basıncına bağlı görülen şiddetli baş ağrılarıdır. Baş ağrıları ağrı kesicilere yanıtsızdır ve hastalık ilerledikçe şiddet artma eğilimindedir.

Beyin tümörlerinde en sık görülen belirtiler:

• Baş ağrısı: Sabahları baş ağrısı uyanmak, eskiden baş ağrısı şikayeti olmayıp yeni başlamış şiddetli baş ağrısı (özellikle gece görülen tipte), 
• Baş ağrısına eşlik eden bulantı ve kusma, 
• Görme bozuklukları olan çift görme, bulanık görme veya şekillerin kayması gibi şikayetler ortaya çıkabilmektedir.
• Bu tarz şikayetlerde bir göz doktoruna başvurularak şikayetlerin göz veya beyin kaynaklı olduğu araştırılmalıdır. 
• Nöbetler, tüm vücudu etkileyebilir veya kol ve bacaklarda seğirme olarak adlandırdığımız kaslarda spazm veya kasılmalar olabilir.
• Konuşma ve kişilikte değişikler, yine tümörün olduğu alana göre sorun yaratabilir.
• Hareket ve denge sorunları özellikle tümörün olduğu bölgeye göre ayakta iken sorun yaratabilir. 

Beyin Tümörü Nasıl Anlaşılır? 

Tanı konulması için bir dizi fizik ve nörolojik muayene yapılır. MR (Manyetik Rezonans ) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) ile tanı konur, tanıyı kesinleştirmek için ise biyopsi ve patolojik değerlendirilme yapılır. Bunun sonucunda tümörün tipi, evresi kesin olarak öğrenilir ve tedavi planı hazırlanır. 
 

Beyin Tümörü Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yöntemi; tümörün türüne, büyüklüğüne, etkilediği alanlara, bulunduğu yere, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. 
Tedavide cerrahi, radyoterapi (ışın tedavisi), radyocerrahi ve kemoterapi gibi yöntemler kullanılabilir. 

En çok görülen tip olan ''gliom''un evrelerine göre tedavisi: 

• Evre 1 ve 2'de tümör yerleşimi riskli değilse tümör tamamen çıkarılır.  Sonrasında tekrarlamaması için radyoterapi uygulanır. Tedaviden sonra hastaların yaşam süresi 6-8 yıldır. 
• Evre 3'te başlangıç yaşı geç olmakla birlikte hızlı ilerleme kaydedilir. Kafa içi basınç fazla arttığı için ödemin etkisi çok belirgindir.
• Evre 4'te ise çevre dokulara yoğun dağılım görülür. Erişkinlerde en sık görülenidir. Hızlı ilerleme gösterir. Bu evrede tümör cerrahi ile temizlenememektedir. Bu nedenle hastalara radyoterapi ve kemoterapi yapılır. 
   

Son Gelişen Teknolojik Yöntemler ve Beyin Tümörü Tedavisi 

Günümüzde daha erken tanı konabilen beyin ve omurilik tümörleri, özel cihazlarla ameliyat edilebilir. Ameliyat yapılmadan önce nöroradyoloji ile değerlendirilme yapılmakta ve buna göre tedaviler belirlenmektedir. Ameliyatta tümörlü bölgenin güvenli ve kesin çıkarılması için 5-ALA yöntemi kullanılır. Ayrıca tüm ameliyatlarda ''nöronavigasyon'' kullanılır. Böylece beyin tümörlerinin yeri daha kolay belirlenir. Ayrıca özel bölgelerde yerleşmiş beyin tümörü ameliyatlarında ''motor-sensoriyel uyarılarla'' beyin ameliyatı yapılır. Tüm omurilik tümörü ameliyatlarında ise nöromonitörizasyon ile omurilik fonksiyonları anlık kaydedilir. Ameliyatlar sonrasındaki takip tedavi süreçleri ''nöroonkoloji konseyi'' tarafından karar verilir. 
 

• Cerrahi: Hastanın sağlık durumu, tıbbi geçmişi ve tümörün evresi - bulunduğu konum uygunsa- cerrahi ile bulunan tümörün tamamen çıkarılması ilk seçenek olarak kullanılır. Cerrahi sonrası yaşam süresinin uzamasıyla birlikte yaşam kalitesi de artar. 
  Radyoterapi (Işın Tedavisi): Tümör hücrelerin yüksek enerjili ışınlar ile tahrip edilmesi esasına dayanır. Hem tümöre hem de tümörün yakınında bulunan dokulara verilerek tümörün küçülmesini ve yayılmasını amaçlanır.
• Radyocerrahi: Açık cerrahi için uygun olmayan tümörlerin yüksek doz radyoaktif ışın ile etkisiz hala getirmek amaçlanır. 2012 yılından beri Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nde tümörlerin tedavisinde kullanılır.
• Kemoterapi: Radyoterapiden önce veya sonra uygulanır. Kemoterapide kanserli hücrelerin ilaçla öldürülmesi amaçlanır. Fakat sağlıklı hücrelere de etkisi bulunduğu için hastalarda mide bulantısı, kusma, saç dökülmesi gibi yan etkilerin görülmesine neden olabilir. Kemoterapi ilaçları genelde damar yoluyla hastaya verilir fakat kapsül formu da bulunur.

Beyin Tümörü Tedavisi Sonrası Takip ve Rehabilitasyon Nasıl Yapılır?

Tedavi sonrası, tekrarlama olup olmadığını erken görebilmek açısından takip çok önemlidir. Bu nedenle belli aralıklarla fizik ve nörolojik muayeneleri içeren kontroller yapılır. Ayrıca yine belli aralıklarla BT veya MR yapılması gerekir. Tedavi sonrası hasta daha dikkatli olmalıdır. Rehabilitasyon ise hastanın şikayetlerine göre değişebilir. Eğer hasta günlük hayatında kol bacak güçsüzlüğü yaşıyorsa buna uygun fizik tedavi desteği alırken yutma, konuşma güçlüğü yaşayan hastalar ise buna göre tedavi almalıdır. Bu tedavi programları hekim tarafından belirlenir. 
 

Çocuklarda Beyin Tümörü Nasıl Oluşur?

Beyin tümörü çocuklarda en çok görülen tümör çeşitlerinden ikincisidir. Çocuklarda yaşın küçük olması nedeniyle tedavi daha zordur. Özellikle iki yaşına kadar çocuklara tümör tedavisi çeşidi olan radyoterapi yapılamaz. İki yaşına kadar çocukların kemikleri tümüyle kaynaşmamış hatta bıngıldakları kapanmaz. Bu nedenle tümör ortaya çıktığında genişleyebilir ve nörolojik bulguların ortaya çıkması zorlaşır. Bu çocuklarda davranış bozuklukları ve kafa çevresinin  normalden büyük olduğu görülür. 

Çocukların yaşına göre tümörler iki grupta incelenir. (2 yaş altı ve 16 yaşına kadar saptanan tümörler olarak) İki yaşına kadar ortaya çıkan tümörler genelde doğumsaldırlar. Bu tümörler, çocukluk çağında daha çok görülür ve merkezi sinir sistemindeki ''glial'' hücrelerden dolayı olur. Beyin tümörü olan çocuklarda hastalığın evresine göre kişilik değişiklikleri, oyunlara katılmama, içe kapanma, dikkat eksikliği, hafızada sıkıntılar, konuşma bozuklukları görülmektedir. İki yaşın üzerindeki çocuklarda ise bunların yanı sıra, nöbetler, baş ağrısı, kusma, okulda başarısızlık gibi sorunlar görülebilir.  

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da tanı için MR yapılır. Tanı konduktan sonra da tedavi için planlamaya geçilir. Fakat daha önce de belirttiğimiz gibi çocuklarda radyoterapi gibi tedaviler çocuğun beyin gelişimi ve kemik gelişimi tamamlanmadığı için sınırlı olarak uygulanabilir. Bu nedenle çocuklarda genelde radikal cerrahi yapılarak beklenen yaşam süresini artırmak hedeflenir.

Her tümör çeşidinde hatta her hastalıkta olduğu gibi erken tanı ve tedavi ile hastanın hayatı ve yaşam kalitesi olumlu yönde etkilenir. Beyin tümörleri doğumdan sonra ortaya çıkabildiği gibi doğumsal da olabilir. Bazı tümörler anne karnında dahi saptanabilir. Anne karnında saptanabilmesi için Ultrasonografi (USG) ve Manyetik Rezonans (MR) yöntemleri kullanılabilir.