Anestezi Nedir? Anestezi Çeşitleri Nelerdir?

Anestezi, çeşitli ilaçlar kullanılarak tıbbı prosedürlerin ağrısız bir şekilde gerçekleştirilmesi işlemini ifade eder. Açık kalp operasyonlarından basit diş çekimlerine kadar birçok farklı uygulamada başvurulabilen anestezi, genel olarak üç dört alt türde gerçekleştirilebilir. Uygulanacak anestezi çeşidine kişinin sağlık durumu, işlemin uzunluğu ve uygulanacak işlemin çeşidi göz önünde bulundurularak karar verilir. Anestezi işlemi hakkında merak ettiğiniz diğer konular için yazının devamını takip edebilirsiniz.

Anestezi Nedir?

Anestezi, ameliyat veya diğer çeşitli tıbbi girişimler sırasında ağrıyı önlemek ve hasta konforunu artırmak için gerçekleştirilen uygulamaları ifade eder. Anestezinin çalışma mantığı merkezi sinir sistemi üzerinde baskılayıcı etki oluşturmasından gelir. Sinir sistemi temel olarak beyin, omurilik ve periferik sinir yapılarından oluşur. Beyinden çıkan ve beyne dönen mesajlar, omurilik ve vücuda dağılan sinir ağı ile taşınır. Anestezi uygulamalarında bu iletim sisteminin normal çalışmasının önüne geçerek ağrı uyarılarının beyine iletilmesi engellenmiş olur.

Anestezi Çeşitleri Nelerdir?

Anestezinin etkinlik ve uygulanma şekline bağlı olarak ayrıldığı birçok farklı alt türü mevcuttur. Genel anestezi uygulamaları çeşitli ilaçların solunum ve damar yolu vasıtası ile hastaya verildiği anestezi çeşididir. Bu işlem aynı zamanda hastanın geçici süreliğine bilinç kaybı yaşamasına neden olur. Genel anestezi uygulamaları sırasında hastanın soluk alıp vermesini sağlayan kaslar dahil olmak üzere tüm kasları felç halindedir. Dolayısıyla işlem sırasında hastanın soluk alıp vermesi solunum cihazı vasıtası ile gerçekleştirilir. Anestezi uygulamasını gerçekleştiren kişi, işlem sırasında hastanın yaşamsal bulgularını düzenli olarak takip eder. Kalp hızı, kan basıncı, kanın oksijenlenme oranı gibi parametrelerin incelenmesi, güvenli bir cerrahi prosedürün sağlanması açısından çok değerlidir.

Bir diğer anestezi çeşidi olan bölgesel anestezide vücudun çeşitli bölgelerine hissizliği sağlayacak ilaçlar enjekte edilir. Bu işlem bir iğne veya esnek kateter vasıtası ile gerçekleştirilebilir. Bu tip anestezi işleminde uygulama yapılacak vücut bölgesinde bir hissizlik meydana getirilirken hastalar bilincini korur. Bölgesel anestezi uygulamalarında işlemin adından anlaşılabileceği gibi uygulanan bölgedeki sinir hücrelerinin duyarsızlaştırılması sağlanır. Spinal blok veya epidural anestezi olarak bilinen işlemler bölgesel anestezinin omurga bölgesinden gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu uygulamalarda beyin omurilik sıvısına ve ya epidural aralığa verilen ilaçlar sayesinde hasta işlem boyunca ağrı hissetmez.

Lokal anestezi, küçük bir vücut bölgesinin uygulanacak işlem için hissizleştirildiği anestezi çeşididir. Bu anestezi uygulaması cilt üzerine krem veya spreyler vasıtası ile uygulanabileceği gibi aynı zamanda bölgeye bir iğne vasıtası ile ilaç enjeksiyonu şeklinde de gerçekleştirilebilir. Enjeksiyon şeklinde uygulanan lokal anestezi genellikle birçok farklı noktaya uygulanır. Ne şekilde yapılırsa yapılsın lokal anestezi uygulamalarından birkaç dakika sonrasında ilgili bölgede bir hissizlik hali oluşur. 

Anestezi Ne İçin Yapılır?

Anestezi uygulamaları temel olarak tıbbi işlem sırasında hastanın ağrı hissetmemesi amacıyla gerçekleştirilen işlemlerdir. Anestezinin uygulama alanları ise alt türüne göre farklılık gösterebilir. Büyük operasyonlar sırasında uyanık kalmayı istemek çok mantıklı bir seçenek gibi görünmeyebilir. Dolayısıyla büyük cerrahi operasyonlar öncesinde genellikle genel anestezi yöntemi uygulanmaktadır. Genel anestezinin kullanımına karar verilirken genellikle uygulanacak işlemin uzun süreli olması, işlem sırasında kan kaybı gerçekleşecek olması veya işlem esnasında soluk alıp vermenin etkilenebilecek olması gibi faktörler göz önünde bulundurulur. Genel anestezi uygulamaları, ilaçla başlatılan koma hali oluşturulması olarak da tanımlanabilir. Genel anestezi dışında lokal anestezi cilde dikiş atılması gibi küçük işlemlerde, bölgesel anestezi ise doğum gibi eylemlerde kullanılabilir.

Anestezi Sırasında Farkındalık Olabilir mi?

Oldukça etkili olan genel anestezi uygulamaları sonrasında çok nadir de olsa operasyon sırasında farkındalık olarak tanımlanan bir durum ortaya çıkabilir. Operasyon sırasında farkındalık oluşması yaklaşık olarak yirmi bin genel anestezi uygulamasının birinde görülen bir genel anestezi komplikasyonudur. Ancak günümüzde ilerleyen teknoloji, yaşamsal bulguların anlık takip edilebilmesi ve kullanılan ilaçlar sayesinde anestezi farkındalığı çok daha nadiren görülmektedir.

Anestezi Nasıl Yapılır?

Anestezinin nasıl yapılacağı işlem çeşidine göre değişiklik gösterir. Anestezi öncesinde hastaların dikkat etmesi gereken konular da mevcuttur. Özellikle işlem öncesi katı ya da sıvı gıda tüketimi, uyanma, hastanede kalış süresi ve taburculuk hakkında kafanızda yer alan soru işaretlerini anestezi doktoru ile fikir alışverişi yaparak giderdiğinizden emin olmanız önerilir.

Genel anestezi uygulamaları hastaya damar yolundan ilaç verilmesi, maske vasıtası ile gaz formunda ilaç verilmesi gibi işlemlerin biri veya birlikte kullanımı şeklinde yapılabilirken bölgesel anestezi (rejyonel anestezi) uygulamaları omurgada sinir köklerinin bulunduğu alana yakın bir bölgeye ilaç enjeksiyonu şeklinde gerçekleştirilir.

Lokal anestezi uygulamaları ise daha az etkiye sahip ilaçlar kullanılarak gerçekleştirilir. İşlemden kısa bir süre önce uygulanan lokal anestezi sonrasında ilgili bölgenin uyuşması adına genellikle birkaç dakikalığına beklenir. Bu işlem her ne kadar ağrı hissinin kaybolması ile sonuçlanıyor olsa da bir miktar baskı hissedilebileceği unutulmamalıdır. İşleme başlanmasına rağmen ağrı hissi devam ediyorsa hekiminizi bu konuda bilgilendirmeniz önerilir.

Lokal anestezinin etkileri genellikle bir saat içinde kaybolur. Bu süreç sırasında ilgili bölgede karıncalanma veya seğirme meydana gelebilir. Anestezi uygulamaları hakkında merak ettiğiniz diğer konular için sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek alabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.