Şizofreni Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Şizofreni günlük hayatımızda sıklıkla duyduğumuz, ortaya çıkmasında ve hastalığın ilerlemesinde çevresel, psikolojik ve sosyal olayların oldukça etkili olduğu bilinen bir psikiyatrik bozukluktur. Şizofreni kelimesinin anlamının Yunancada ayrık veya bölünmüş anlamlarında kullanılan şizo ve akıl anlamına gelen frenos kelimelerinin birleşiminden geldiği bilinir.

Şizofreni Hastalığı Nedir?

Şizofreni hastaligi nedir diye sorulduğunda şöyle cevaplanabilir: Düşünme, duyuları kullanma, davranışlar gibi bazı beyinsel işlevlerde ciddi derecede bozuklukların görüldüğü, kişinin başkalarıyla iletişim kurmaktan veya gerçeklerden kaçtığı ve kendi dünyasına doğru iyice çekildiği bir ruhsal hastalıktır. Bu kişilerin düşünce şekillerinde bozukluk gerçekleşmesiyle bağlantılı olarak davranışlarda da bozukluklar görülür.

Bilinen en eski ruhsal hastalıklardan biri olmakla birlikte ömür boyu görülme sıklığı %0,5-1 arasında değişkenlik gösterir. Bu yüzdeler belirli durumlarda değişebilir. Örneğin genetik faktörler bu hastalığın görülme sıklığında oldukça önemlidir.

Şizofreni hastalığının da birçok hastalıkta olduğu gibi alevlenme ve yatışma dönemleri bulunur. Diğer ruhsal hastalıklarla kıyaslama yapıldığında ise şizofreni durumunda hastada oldukça fazla seviyede mesleki ve sosyal işlevsellik kaybı yaşanır. Şizofreni hastalığının özellikle de alevlenme döneminde kişilerde düşünme yeteneklerinde bir kayıp yaşanabilir fakat zeka seviyelerinde bir kısıtlılık durumu söz konusu değildir. Hastalığın ilerleme şekli her bireyde bazı koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Şizofreni hastalığı ile ilgili günümüzde birçok yanlış bilgi bulunur. Bu nedenle de kişi veya ailesi konuyla alakalı büyük üzüntü yaşayabilir. Bu nedenle bu konuda oldukça dikkatli olmak büyük önem taşır. En yaygın olan yanlış düşüncelerden biri şizofren kişilerin tehlikeli olduğudur fakat şizofren kişiler uygun bir tedavi gördükleri sürece oldukça nadir tehlikeli veya saldırgandırlar. Yanlış düşüncelerden bir diğeri ise, kişilerin şizofreni hastalığını iki kişiliklilik olarak tanımlamasıdır. Şizofren kişilerde böyle bir şey olduğu doğru değildir, bu kişilerde daha çok kuruntular ve gerçeği çarpık şekilde görme gibi belirtiler bulunur.
Şizofreni hastalığı kişide daha çok 15-25 yaş aralığında görülmeye başlar fakat daha ileri yaşlarda da görülebilir. Şizofreni görülme sıklığı erkekler ve kadınlar arasında bir farklılık göstermez fakat erkeklerde daha geç dönemde başlayabilir. Bu hastalık genellikle yavaş başlar ve belirtileri de zamanla yavaş yavaş kendini gösterir, dikkatli olmakta fayda vardır.

Şizofreni başlangıcında kişide içine kapanma, depresyon ve endişe duyma gibi belirtiler gözlenir ve bu belirtilere karşı duyarlı olunması sonucunda erken tedaviye başlanması hastalığın tedavisi için de oldukça önemlidir.

Şizofreni Tipleri Nelerdir?

• Paranoid Şizofren Nedir?
  
  Kişiler bu türde yoğun belirtiler yaşamasına rağmen hastalığı kabul etmez ve belirtileri saklamaya çabalar. Bu nedenle de toplumdan gitgide uzaklaşır. Kuşkucu ruh hali oldukça yaygın şekilde görülür. Diğer şizofreni türleriyle karşılaştırıldığında daha geç yaşlarda görülmeye başlandığı ve yavaş ilerlediği görülür.
• Dezorganize (Hebefrenik) Şizofren Nedir?
  
  Bu tür şizofreni rahatsızlığı bulunan kişilerin konuşmalarında tutarsızlık oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Bu kişiler günlük bazı işlerini yapmakta zorluk yaşayabilirler ve dışarıdan bakıldığında biraz duygusuz, çocuksu görülebilirler.
• Katatonik Şizofren Nedir?
  
  Bu türde ise kişiler genellikle hareketsiz konumdadırlar ve çevrelerinde gerçekleşenlere karşı oldukça kayıtsız bir tutumdadırlar. Uzun süre hareketsiz şekilde kalabilirler. Bu türdeki şizofreni genellikle genç yaşlarda ve aniden başlar.
• Ayrışmamış Şizofren Nedir?
  
  Bu türde bazı belirtiler vardır fakat bu belirtiler hiçbir gruba dahil edilememiştir.
• Kalıntı (Rezidüel) Şizofren Nedir?
  
  İzolasyon, hareketsiz konumda uzun süre kalabilme, duyguların azalması gibi olumsuz belirtiler varlığını sürdürürken olumlu belirtilerin oldukça azaldığı bir şizofreni türüdür.
• Şizofreni Ardı Çökkünlük Nedir?
  
  Şizofreni belirtilerinin oldukça azaldığı ve alevlenme döneminden çıkıldığı sırada kişide görülen depresyon veya çökkünlük durumudur.
• Basit Şizofreni Nedir?
  
  Bu türdeki şizofreni hastalığında genellikle sanrılar, hezeyanlar veya hareketlerde bozukluklar görülmez.

Şizofreni Nedenleri Nelerdir?

• Beyinde bulunan ve önemli işlevleri bulunan bazı kimyasalların çalışma sistemlerinde bozukluklar görülmesi,
• Genetik yatkınlığın bulunması,
• Kişinin bazı virüslere maruz kalması,
• Doğum öncesinde annenin yetersiz veya sağlıksız beslenmesi,
• Doğum sırasında asfiksi denilen bebeğin oksijensiz kalması durumu,
• Vücudun otoimmün hastalık geliştirmesi yani kendi dokularına karşı da bağışıklık yanıtı oluşturarak savaşması,
• Gençlik dönemlerinde kişinin bilinçsiz şekilde psikoaktif veya psikotropik sınıfta bulunan ilaçları kullanması,
• Uyuşturucu kullanımı,
• Kişinin yaşamında kayıp, istismar, yas veya maddi sıkıntılar gibi travmatik olaylar yaşaması gibi faktörler neden olabilir ancak bu faktörlerin hiçbiri kendi başına şizofreni oluşmasında bir etken değildir. Bu etkenlerin bazıları hastalığın görülmesini tetikleyici niteliktedir.

Şizofreni Belirtileri Nelerdir?

Şizofreni hastalığı sırasında ortaya çıkan belirtiler pozitif ve negatif belirtiler olarak 2’ye ayrılabilirler. Pozitif ve negatif belirtilere bazı örnekler verilebilir.

Şizofreni hastalığı sırasında ortaya çıkan belirtiler pozitif ve negatif belirtiler olarak 2’ye ayrılabilirler. Pozitif ve negatif belirtilere bazı örnekler verilebilir.


Pozitif Belirtiler: 
Aşırı olacak şekilde sürekli gülme veya tersi olarak ağlama durumu, sanrılar, sürekli evham yapma, fazla heyecan yaşama, sürekli kuşkulanma, kendini tanıyamama hali, çoğu şeye karşı güvensizlik duyma, her türlü davranış veya sözü üstüne alınma, renkler veya ışıklar gibi bazı durumlara karşı fazla duyarlı olma, aşırı derecede konuşma isteği, bir şeyler anlatırken kopukluk yaşanması gibi aşırıya kaçan belirtileri içerir.

Negatif Belirtiler:
Toplumdan uzaklaşma hatta bilerek insanlardan kaçma, olaylara karşı duyarsız olma hali, güçsüzlük, duygu eksikliği yaşanması ve bazen de duygusuz olma durumu, yaşama karşı zevk duyamama ve mutlu olamama, dış görünüşe önem vermeme ve bakımsızlık, konuşmada bozukluk yaşanması gibi normal hareketlerde de azalma şeklinde görülen belirtilerdir. 
Aşırı olacak şekilde sürekli gülme veya tersi olarak ağlama durumu, sanrılar, sürekli evham yapma, fazla heyecan yaşama, sürekli kuşkulanma, kendini tanıyamama hali, çoğu şeye karşı güvensizlik duyma, her türlü davranış veya sözü üstüne alınma, renkler veya ışıklar gibi bazı durumlara karşı fazla duyarlı olma, aşırı derecede konuşma isteği, bir şeyler anlatırken kopukluk yaşanması gibi aşırıya kaçan belirtileri içerir.

Negatif Belirtiler:
Toplumdan uzaklaşma hatta bilerek insanlardan kaçma, olaylara karşı duyarsız olma hali, güçsüzlük, duygu eksikliği yaşanması ve bazen de duygusuz olma durumu, yaşama karşı zevk duyamama ve mutlu olamama, dış görünüşe önem vermeme ve bakımsızlık, konuşmada bozukluk yaşanması gibi normal hareketlerde de azalma şeklinde görülen belirtilerdir.

• Uyumada zorluk yaşanması,
• Kişilerin konsantrasyon eksikliklerinin bulunması,
• Sosyal ortamlarda uygun görülmeyen davranışların sergilenmesi,
• Alışıldık olmayan şekilde düşünme ve bu düşünce şekline göre konuşma, yazma durumu,
• Gerçekte olmayan şeyleri duyduğunu veya gördüğünü söyleme,
• Sürekli birilerinin kişiyi takip ettiğinin düşünülmesi,
• Mesleki veya sosyal konulardaki işlevselliğin kaybedilmesi sonucunda bu alanlardaki başarının düşmesi,
• Kişilikte değişimler görülmesi,
• Çevresinde gelişen önemli veya önemsiz her türlü olaya karşı kayıtsız kalma durumu,
• Hezeyanlar (Delüzyonlar),
• Halüsinasyonlar (Sanrılar),
• Davranışlarda aşırıya kaçan veya normalden az olacak şekilde bazı değişikliklerin gerçekleşmesi olarak sayılabilir.

Şizofreni Nasıl Tedavi Edilir?

Şizofreni nedeni kişiden kişiye farklılık gösterdiği için ve tam olarak da bilinmediği için tedavi yöntemleri genelde belirtileri en aza indirmeyi hedefleyerek yapılır. Bu tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra bu hastalığın kişinin hayatını olumsuz şekilde etkilememesi istenir.

Şizofreni tedavisinde hem ilaç ile tedavi hem de psikolojik destek içeren tedaviler birlikte bulunur. Delüzyon, halüsinasyon gibi pozitif belirtiler sınıfında bulunan belirtilerin tedavisi için ilaç tedavisi uygun görülürken olaylara karşı duyarsızlaşma, toplumdan uzaklaşma gibi negatif belirtiler psikoterapiler yardımıyla tedavi edilir.

Doğru ilaç ve tedavi genellikle deneme yoluyla bulunur. Bu denemelerde ilaçlar ve bu ilaçların farklı dozları kişilerde denenerek etkileri izlenir ve tedaviye karar verilir. Şizofreni tedavisinde ne çok reçete edilen ilaç grubu antipsikotik ilaçlardır. Bu ilaçların kullanımı çok önemlidir ve beklenmeyen bir etki görüldüğünde mutlaka doktora başvurmak gerekir. Bu ilaçlar beyindeki uyarıların iletilmesini sağlayan nörotransmitter adı verilen kimyasal bileşenlerin üzerinde etki göstererek şizofreni tedavisine katkıda bulunurlar. Tedaviye ilk başlandığında ilaca yönelik yan etkiler daha sık görülürken bu yan etkiler zamanla azalır.

İlaç tedavisi genellikle pozitif belirtilerin giderilmesinde kullanılan bir tedavi yöntemidir ancak bu tedaviye ek olarak kişinin mutlaka psikoterapi tedavisi alması da gereklidir. Psikoterapi tedavisi ise hasta kişilerin günlük aktivitelerini gerçekleştirebilmelerini ve hayatlarına normal seyrinde devam edebilmelerini, bu kişilerin toplum içinde tekrar varlık gösterebilmelerini ve kişilerle olan iletişimlerine devam edebilmelerini hedefler.

Şizofreni ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.