Alzheimer Nedir? Alzheimer Belirtileri ve Tedavisi

Halk arasında bunama olarak da bilinen demans hastalığının en yaygın formu olan Alzheimer, beyin hücrelerinin ölmesine bağlı olarak kişinin bilişsel fonksiyonlarının azalmasına neden olan nörolojik bir hastalıktır.

Alzheimer Nedir?

Hastalığın neden olduğu beyin hücrelerindeki azalmaya bağlı olarak beyin, büzüşerek küçülür. Bu da kişide hafıza problemlerinin oluşmasına yol açar.

Yaşlı kişiler arasında bunamanın en yaygın nedenidir. Genellikle 60 yaşından sonra görülen Alzheimer hastalığının belirtileri, yavaş yavaş ortaya çıkar ve zaman içinde kişiyi günlük işlerini kendi başına yapamayacak derecede olumsuz etkiler.

Hastanın duygu ve düşüncelerini kontrol edebilmesini engelleyen hastalık, başlangıç döneminde basit, tolere edilebilir unutkanlıklara yol açar. Ancak zaman içinde ilerleyerek, kişinin yakın geçmişte ne yaptığını hatırlayamamasına neden olur. Kişi, arkadaşlarını, ailesini, eşini ve hatta çocuklarını dahi tanıyamaz hale gelir.

Hastalığın son döneminde ise kişi kendi temel ihtiyaçlarını da karşılayamaz. Alzheimer hastalığının belirtilerine geçmeden önce Alzheimer hastalığının ne olduğunu iyi anlamak gerekir.

Nörolojik bir hastalık olan Alzheimer bir demans türüdür. Sağlıklı bireylerde yaşın ilerlemesiyle birlikte beyin hücrelerinde bir miktar kayıp yaşanır. Ancak ilerleyici tipte bir hastalık olan Alzheimer varlığında bu kayıp çok daha hızlı seyirlidir.

Alzheimer, beyindeki sinir hücrelerinde normal olmayan protein birikmesine bağlı olarak gelişir. Beta amiloid olarak tanımlanan bu proteinler zaman içinde artarak beyin dokusundan atılamaz hâle gelir. Beynin normal fonksiyonlarını yerine getirmesi için sinir hücrelerinin birbiri ile bağlantı kurması gerekir. Ancak protein birikimine bağlı olarak bu hücreler arasındaki bağ kopar ve bunun neticesinde sinir hücreleri ölmeye başlar. Beyin hücrelerinde meydana gelen hızlı ölüm, beynin büzüşmesine ve dolayısıyla hacimsel olarak küçülmesine yol açar.

Zaman içinde kişinin bilincinin etkilendiği hastalık, ilk zamanlarda hafif şiddete unutkanlıklara yol açar. Bu unutkanlık belirtileri, kişinin kendisi ve yakınları tarafından önemsenmeyecek düzeydedir. Ancak Alzheimer ilerleyici bir hastalık olduğundan belirtiler zaman içinde şiddetlenerek artar.

Hastalığın erken dönemdeki belirtileri çoğunlukla kişinin ailesi tarafından fark edilir. Zaman içinde kişi, sosyal çevresini, ailesini ve geçmişini hatırlayamaz duruma gelir. Alzheimer hastalığının neden olduğu unutkanlık, bugünden başlayarak geçmişe doğru hafızanın etkilenmesine yol açar. Farklı bir deyişle kişi ilk önce son yaşadığı olayları unutur.

Alzheimer Nedenleri Nelerdir?

Alzheimer hastalığının kesin olarak nedeni henüz anlaşılamamıştır. Ancak hastalığın, genetik, yaşam tarzı ve çevresel faktörler gibi etkenlerin sonucunda tetiklenebileceği bilinmektedir. Alzheimer hastalığında beyinde ortaya çıkan farklılıklar, belirtilerin ortaya çıkmasından yıllar öne başlar. Dolayısıyla kişi, Alzheimer olduğunun farkına varmaz.

Beta amiloid protein parçacıklarının beyinde birikmesine bağlı olarak sinir hücrelerinin arasındaki iletişim bozulur. Zamanla beyin hücreleri, sağlıklı bireylerinkine oranla daha hızlı ölmeye başlar. Beyinde oluşan bu anormallikler, beynin hafızayı ilgilendiren kısmı olan hipokampus bölgesinde başlar ve zaman içinde tüm beyne yayılır.

Beynin küçülmesine yol açan bu durumda beyin küçülerek pek çok fonksiyonunu kaybeder. Tüm bu hasarlanma, öğrenmeden sorumlu olan asetilkolin adlı proteinin azalmasına yol açarken, beyinde glutamat adlı madde artar. Farklı bir deyişle başlangıçta öğrenme ve hafızayı etkileyen Alzheimer, hastalığın yıllar içinde yavaşça ilerlemesiyle diğer zihinsel faaliyetlerde de aksama ve bozulmalara yol açarak yaşamsal problemlerin ortaya çıkmasına neden olur.

Alzheimer'ın başlıca nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• İleri yaş,
• Ailede Alzheimer öyküsünün olması,
• Yaşanan travmalar,
• Asosyal yaşam tarzı,
• Depresyon,
• APOE4 (ApolipoproteinE) geni taşıyıcılığı,
• Eğitim seviyesinin düşük olması,
• Kolesterol,
• Obezite,
• Tip 2 diyabet,
• Yüksek tansiyon gibi damar hastalıkları,
• Down sendromlu olmak,
• Uyku düzeni problemleri,
• Dengesiz ve sağlıksız beslenme alışkanlığı,
• Sigara kullanımı.

Alzheimer Belirtileri Nelerdir?

Alzheimer hastalığında görülen ilk belirtilerden biri unutkanlıktır. Başlangıçta hafif düzeyde olan unutkanlık, kişinin yaşam kalitesini bir miktar düşürse de günlük aktivitelerini pek etkilemez. Özellikle eğitimli kişiler bu belirtiyi çok iyi tolere edebilir. Ancak ilerleyen dönemde unutkanlığın şiddetinin artmasına bağlı olarak kişinin hayat kalitesi düşer.

Kişinin bilişsel ve davranışsal olarak etkilendiği bu dönemde, kişilerin, nesnelerin ve mekanların isminin hatırlanması zorlaşır. Kişi son yaşanan olayları hatırlayamaz ya da yolunu bulamaz. Hastalığın ilerleyen döneminde ise belirtiler artış gösterir ve hastanın yaşamı etkilenmeye başlar. Kişi zamanla içine kapanarak kendini dış dünyadan soyutlar.

Alzheimer hastalığının belirtileri, hastalığın dönemine göre farklılık gösterir:

Başlangıç Dönemi Belirtileri ise;

• Kafa karışıklığı,
• Yakın zamanda olan olayları unutmak,
• Konuşulanları hatırlayamamak,
• Kişi, nesne ve mekanların ismini unutmak,
• Yolları karıştırmak, evi bulamamak,
• Eşyaları kaybetme,
• Sürekli aynı olaylardan bahsetmek,
• Konuşurken kelime bulmakta zorlanmak,
• Karar verememek,
• Kaygılı olmak,
• Değişken ruh hâli,
• İçe kapanmak.

Orta Dönem Alzheimer Hastalığı ise hastalığın en uzun evresi olarak kabul edilir. Bu dönemdeki hastalar yaşamlarını yardımsız sürdüremezler. Genellikle aşırı sinirli, agresif tavırlı, yaşanan unutkanlıkları kabul etmeme gibi sorunlar yaşarlar.

Orta Dönem Belirtileri:

• Heyecanlı olmak,
• Halüsinasyon görme,
• Konuşma güçlüğü,
• Okuma ve yazma sırasında zorlanmak,
• Hırçın ve öfkeli olmak,
• Saldırgan tavırlar sergilemek,
• Hatırlanamayan olayların inkar etmek,
• Takıntılı hareketler yapmak,
• Bireysel temizlik ve beslenme sırasında güçlük yaşamak,
• Gidilen ortama adapte olamamak,
• Tarih ve saat konusunda tereddüt etmek,
• Telefon numarası ve adres bilgilerini hatırlayamamak,
• Aile ve yakın çevreden şüphe etmek,
• Psikolojinin kötüleşmesidir.

Alzheimer’ın geç döneminde hastalık oldukça şiddetlidir. Bu hastalar yakın ve uzak geçmişi hatırlayamaz, idrar ve gaita kaçırma sık görülür, konuşma bozukluğu ve yeme bozukluğu, kilo kaybı belirgindir. Yardımsız hareket edememektir.

Alzheimer Kimlerde Görülür?

Yapılan araştırmalar, Alzheimer hastalığının erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görüldüğünü ortaya koymuştur. Bunun birincil nedeninin kadınların yaşam süresinin erkeklere göre daha fazla olduğu düşünülür. Alzheimer oluşumunda rol oynayan etkenlerin haricinde Alzheimer hastaları üzerinde yapılan incelemelerde, hastalığa sahip kişilerin beyin dokularında, beta amiloid plaklarına rastlanmıştır. Bu bilginin, gelecek yıllarda hastalığın kesin nedeninin belirlenebilmesinde önemli bir rol oynayacağı düşünülür.

Alzheimer Tanısı Nasıl Konur?

Alzheimer hastalarının hekime başvurması çoğunlukla ailenin ısrarıyla olur. Hekim, öncelikle kişinin kendisinden ve gerektiğinde ailesinden hastanın öyküsünü dinler. Ardından nörolojik muayene ile kişinin denge, duyu ve davranışları ölçülür. Kişinin hafızasının mevcut durumunun anlaşılması için bir takım nörolojik hafıza testleri yapılır. Hekim, gerekli gördüğünde radyoloji ve laboratuvar testleri gibi ek tetkikler isteyebilir. Manyetik rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (BT), pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi görüntüleme işlemlerinin ardından hekim hastayı değerlendirir. Tüm veriler ışığında kişiye Alzheimer tanısı koyulur.

Alzheimer Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Alzheimer hastalığı, kişinin kendisini etkilediği kadar ailesini de etkiler. Bu yüzden tedavi sürecinden önce hekim, hastaya nasıl davranılması, neler yapılması ve yapılmaması gibi konularda hastanın ailesini bilgilendirir.

Alzheimer hastalığının tamamen vücuttan atılmasına yönelik bir tedavi henüz bulunmamaktadır. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ancak hastalığın ilerleyişini yavaşlatabilir. Bu özelliğiyle hastanın yakınmalarının da azaltılması hedeflenir.

Alzheimer tedavisi, hastalığın mevcut durumuna göre farklılık gösterir. İlaçlarla yapılan tedaviye genellikle düşük dozda başlanır. Zaman geçtikçe ilaçların dozu arttırılır. Böylece hem hastanın hem de hastanın bakımını yapan ailesinin yaşam kalitesi artar. Tüm bunlara rağmen Alzheimer hastalığının ilerleyici özelliği nedeniyle hasta, zaman içinde kötüleşir.

Kişi kendi gündelik işlerini yapmakta zorlanır. Bu süreçte hasta, kendi ortamında bakılmalıdır. Farklı bir deyişle eğer hasta, ailesi ile birlikte yaşamıyorsa hastanın bakımı haftalık nöbetler hâlinde bir o evde bir bu evde yapılmamalıdır. Bunun yerine hastanın evinde kalınarak hastanın bakımının yapılması hastanın konforu ve ruh sağlığı için önemlidir.