Gebelik, her anne adayının farklı süreçlerle geçirdiği yaklaşık 280 güne denk gelir. Her gebelik süreci pürüzsüz ilerlemeyebilir ve anne adayları gebeliği bu süreden kısa veya daha uzun atlatabilirler. Gebelik için en önemli faktörler anne yaşı, tansiyon ve diyabet öyküsü olup olmaması, daha önceki gebelikleri, ek bir hastalığın var olup olmaması olabilir. Her gebelikte geçirilen süreye ve annenin durumuna göre bu liste uzayabilir. Bazı gebeliklerde ise istenenden farklı komplikasyonlar anne ve bebeğin hayatı için sorun oluşturabilir. Bu durum istenmese de tedavisinin uzman hekimler ve bir ekiple takip edilmesi gerekir. Riskli gebeliklerin takibinde özel bir alan daha profesyonel yaklaşım için anahtar görevi görür.
Perinatoloji Nedir?
Gebelik süresinde belli tarama testleri her anne adayı için yapılır ve bu tarama testlerinin yaptırılması gereken belli zaman aralıkları vardır. Tarama testleri anne ve bebek sağlığı için yapılması elzem testler olup gebeliğin takibinde önemlidir. Çünkü yaklaşık 280 gün süren bu süreçte anne vücudunda fizyolojik ya da istenmeyen durumlarda patolojik değişiklikler olabilir. Bebeğin görüntüleme yöntemleri ve çeşitli testlerle tıpkı anne adayı gibi muayene olması gerekir. Bazı gebeliklerde bu tarama testlerinde riskli görülen durumlar olabilir. Bu gebeliklerin takibi kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığının perinatoloji alt dalı tarafından yapılır. Pek çok yerde perinatoloji riskli gebelik olarak tanımlansa da aslında perinatoloji bir uzmanlık alt dalıdır. Riskli olduğu düşünülen ve anneyi ya da bebeği riske sokabilecek gebelik tablosunda perinatolog yan dal uzmanlığı olan hekimler hastayı takip ederler.
Yüksek Gebelik Riski Ne Anlama Gelir?
Gebelik taramalarında yüksek riskli olduğu düşünülen anne adayları artık riskli gebelik doktoru olan perinatologlar tarafından tedavi edilir. Bu hekimler kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı ihtisası yapmış ve yan dal olarak perinatoloji, yani riskli gebelikler üzerine çalışan hekimlerdir. Bu nedenle riskli gebelik için etkili tedavi verip anne ve bebek için en doğru yaklaşımı sağlayacak ekip oldukları söylenebilir. Yüksek riskli gebelik denince hangi gebeliklerin bu kapsama girdiği merak edilenler arasındadır. Her gebelik riskli bir tablo oluşturmaz ama her gebenin tarama testlerini vaktinde yaptırması gerekir. Tarama testlerinin zamanında yapılması ve gereken bir ek tedavi varsa zamanında alınması ilerleyecek bir kötü tabloyu da engeller. Bazı durumlarda riskli gebelikler tarama testlerinde erken tespit edilerek anne ve bebeğin durumu kontrol altına alınır.
Riskli gebelik tablosu altında incelenen gebeliklerde genellikle şunlar olabilir:- İleri anne yaşı,
- Annenin geçmiş ya da devam eden yaşam tarzı,
- Hipertansiyon öyküsü,
- Diyabet öyküsü,
- Çoğul gebelik,
- Geçirilmiş operasyon,
- Aşırı zayıf ya da kilolu anne,
- Rh uyuşmazlığı
- İri (makrozomik) bebek,
- Annede romatolojik hastalıklar,
- Kardiyak problemler,
- Yetersiz amniyon sıvısı,
- Plasenta previa,
- Dekolman plasenta,
- Annede enfektif hastalık bulunması,
- Bebekte intrauterin gelişme yetersizliği,
- Bebekte prezentasyon (duruş) bozukluğu,
- Erken doğum tehdidi ya da erken membran rüptürü,
- Kromozomal bozukluklar.
Riskli gebelik için oluşan faktörler bunlarla sınırlı olmayabilir. Bir gebeliğin risk kategorisinde değerlendirilmesi için perinatoloji doktorları tarafından tarama testleri, görüntüleme yöntemleri, anneden alınan detaylı öykü, NST (non-stress test) takibi, hemogram değerleri, annenin vital bulguları, amniyon sıvısı yeterliliği, annenin vajinal açıklığı gibi bulgular belirleyicidir. Riskli gebelikler annede var olan sorunlar, gebelikte oluşan riskler, önceki gebeliklerdeki riskler ve doğumda oluşan riskler olarak sınıflandırılabilir.
Perinatoloji Bölümü Neye Bakar?
Anne adaylarının hem kendi sağlığı hem de bebeğinin sağlığı için gerekli tarama testlerini vaktinde yaptırması ve gebelik sürecinde sadece bebeğinin sağlığı için de yaşam tarzını değiştirmesi gerekebilir. Anne adayı dengeli beslenme, düzenli hekim takibi, bağımlılık yapıcı ve uyuşturucu maddelerden uzak durma, hekim kontrolünde gerekirse ilaç kullanma, önerilen şekilde egzersiz ve rutinlere rağmen kendisinde anormal bir durum gördüğünde acil olarak bir sağlık kuruluşlarına başvurması gerekir.
Yüksek riskli gebelik sınıflaması için şunlar alarm bulgusu olabilir:- Annede beklenmeyen ve aşırı kanama,
- Erken vakitte suyun gelmesi,
- Aşırı ağrılı kramplar ve bunların günlük rutini engellemesi,
- Sık sık baş dönmesi ve denge kaybı,
- Gebelikte ölçülen tansiyon değerlerinden yüksek tansiyon,
- Anormal seyreden kan şekeri,
- Ateş ve titreme,
- Gebeliğin başından sonra devam eden sık kusma,
- Bebek hareketlerinin hissedilmemesi,
- Senkop (bayılma),
- Yüzde, ellerde ve vücudun çeşitli yerlerinde ani şişme, kızarıklık,
- Kendine ya da bebeğe zarar verme fikri.
Yukarıdaki tablolar anne adayının acil olarak sağlık merkezine başvurması için yeterli bulgulardandır. Sağlıklı bir gebelikte yukarıdakiler nadir olan durumlar haricinde görülmez. Gebelikte en sık görülen ve takip edilmemesi halinde ciddi tablo oluşturan bir tablo ise preeklampsidir. Preeklampsi sendromunda ilk belirti annede ani ve normalden yüksek görülen tansiyon yükselmesidir. Gebelikte tansiyon, gebelik öncesi annenin değerlerine göre değil, gebelikte normal seyreden değerlere göre karşılaştırılmalıdır. Gebelikte ölçülen rutin tansiyondan yüksek değerler risk yaratabilir. Eğer uzman bir perinatolog tarafından takip edilmezse ilerleyebilir ve HELLP sendromu denen tablo oluşur ve hem anneyi hem bebeği ciddi riske sokar. Preeklampsi gibi sık görülen tabloda ilk bulgular tansiyon yükselmesi, idrarda protein görülmesi ve karaciğer değerlerinin aşırı artışıdır. Tablo ilerlerse annede sık sık bayılma olabilir. Bu durumda vakit kaybetmeden en yakın sağlık merkezinden yardım talep edilmelidir.
Önceki Gebelikten Gelen Risklerin Bir Kısmı
Hamileliklerde riskler anne faktörlü, önceki gebeliklerdeki öykü faktörlü, doğum anı faktörlü ya da güncel gebelik faktörlü olabilir. Önceki gebelikten gelen riskler perinatoloji muayenesi sırasında anneden alınan öykü ile belirlenebilir. Önceki gebelikte bazı durumlar güncel gebelik için de risk olabilir.
Bunlar:- Çoğul gebelik,
- Ektopik gebelik,
- Abortus (düşük),
- Plasenta dekolman,
- Plasenta previa,
- Bebekte kordon dolanması,
- Preeklampsi ya da eklampsi,
- Gestasyonel diyabet,
- Intrauterin ex (anne karnında bebeğin vefatı),
- Premature ya da makrozomik (iri) bebek,
- Rh uyumsuzluğu,
- Uterus rüptürü (uterus yırtılması),
- Uterus atonisi (anormal uterus kanaması).
Önceki gebeliklerin şimdiki gebelik için de risk oluşturmaması için anne adayının hekime öyküsünü tam olarak anlatması gerekir. Bunlara tüm düşük ve ölü doğum hikayeleri, varsa geçirilmiş operasyon ve hastalıkları, önceki gebelikte meydana gelen komplikasyonlar dahildir.
Şimdiki Gebelikten Gelen Risklerin Bir Kısmı
Güncel gebelikte beklenmeyen tablolar da gebeliği riskli kategoriye sokabilir. Daha önceki gebelikte herhangi bi sorun yaşanmaması ya da annenin ilk gebeliği olması durumunda da yüksek riskli gebelik görülebilir.
Gebeliği riske sokan sebepler önceki gebelikte görülen risklerle ortak olabilir. Güncel gebeliğin riskli değerlendirilmesi için aşağıdaki sebepler yeterlidir:- Preeklampsi ya da eklampsi,
- Gestasyonel diyabet,
- Çoğul gebelik,
- Makrozomik (iri) ya da premature bebek,
- Hipertansiyonlu anne,
- Prezentasyon bozukluğu (bebeğin baş gelmemesi),
- Intrauterin gelişim yetersizliği,
- Amniyon sıvısının yetersiz olması (oligohidroamniozis)
- Annenin yüksek kiloda olması,
- Servikal yetersizlik,
- Miyom ya da miyomları olan rahim.
Anne adayının ilk gebeliği olması, daha önce gebeliği olması ya da düşük ve ölü doğum hikayelerinin olmaması da şimdiki gebeliği riskli yapabilir. Şimdiki gebelikte risk görülmesinin ve olası tehlikelerin önüne geçilmesi için annenin ikili tarama testi başta olmak üzere tüm tarama ve takiplerinin vaktinde yapılması gerekir.
Doğuma Ait Riskler
Gebelik süreci doğum anında tamamlanmaz. Doğum bitip anne operasyondan sağlıklı olarak çıkınca doğum tamamlanır ve doğum sonrası takip başlar. Bu nedenle bebek anne vücudundan çıkarılsa da bazı riskler devam edebilir.
Doğum anında karşılaşılan riskli gebelik durumlarına örnek şunlardır:- Plasenta previa,
- Dekolman plasenta,
- Annenin erkenden suyu gelmesi,
- Uterus atonisi,
- Çoğul gebelik,
- Kord dolanması,
- Omuz distosisi (takılması).
Sağlıklı geçen bir gebelik sonunda doğum sırasında beklenmeyen komplikasyonlar meydana gelebilir. Bazı nadir vakalarda tarama ve takipler yapılsa da beklenmedik durumlar doğumu tehlikeye sokabilir. Bu noktada uzman bir perinatoloji ekibi büyük önem kazanır. Tecrübeli hekimlerin komplike durumlara karşı deneyimi anne ve bebek sağlığı için değerlendirilmesi gereken bir noktadır.
Perinatolojide Tanı Yöntemleri ve Florence'ın Yaklaşımı
Tüm gebeliklerde tarama testleri çok önemli olup gebeliğin sağlıklı ilerlemesi için gereklidir. Tarama testleri vaktinde yapılmadığında ve özellikle gebeliğin ilk 2 trimester döneminde testlerin kaçırılması halinde her gebelik riskli kabul edilir. Çünkü geçen süreçte bebeğin durumu takip edilememiştir ve hekim değerlendirme yapmak için yeterli veriye sahip değildir. Bunun yanı sıra tarama testlerinde tespit edilen ya da annede önceden var olan, önceki gebeliklerde yaşanmış riskler, doğumda ya da doğumdan hemen önce meydana gelen sorunlar da gebeliği riskli yapar. Bunların tamamı halinde anne ve bebeğin perinatoloji bölümü altında takip edilmesi gerekir. Normalde tarama testleri her gebelik için yapılır ama annede var olan anormal bir tablo ya da önceki gebelikte riskli bir öykü şimdiki gebeliği de riskli gebelik kategorisine dahil edebilir. Bu anneler ve bebekleri gebeliğin başından itibaren yapılan taramalarda perinatoloji bölümü olan hastaneler ve hekimlerince takip edilmelidir.
Bunlardan yola çıkarak perinatoloji bölümünün nelere baktığı ve hangi kontrolleri yaptığı sorusuna aşağıdakiler yanıt olarak verilir:- İkili tarama testi,
- Üçlü tarama testi,
- Dörtlü tarama testi,
- Doppler USG ile takip,
- Transvajinal USG ile takip,
- Fetal anomalilerin saptanması,
- Amniyosentez,
- CVS (koryon villus örneklemesi)
- Kan testleri,
- Doğum öncesi DNA taraması.
Yüksek riskli gebeliklerde yukarıdaki testler kurtarıcıdır ve kesin teşhis için yardımcıdır. Her gebelik yüksek riske sahip değildir ama gebelikte komplikasyonlar olabileceği unutulmamalıdır.
Florence Perinatoloji Ekibi Uzmanlıkları ve Özel İlgi Alanları
Perinatoloji alt dalını kadın hastalıkları ve doğum alanından ayıran detay eğitim farkıdır. Her perinatolog, tıp fakültes, sonrası Tıpta Uzmanlık Sınavı’nı başarıyla geçip kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığında 4 yıl ihtisas yapar. Buna ek olarak en az 3 yıllık yan dal eğitimini de tamamladıktan sonra perinatolog ünvanını kazanır. Dolayısıyla yüksek riskli gebelikleri takip eden hekimler kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığının yanı sıra yan dal uzmanlığı da almış hekimlerdir. Florence bünyesindeki uzman operatörler de perinatoloji alanında eğitimin yanı sıra ciddi tecrübeye sahip hekimleridir. Gebelik takibinin zamanında ve yeterli koşullarda yapılması olası risklerin önüne geçecektir. Hem anne hem de bebek sağlığı için tarama ve takibin aksatılmaması gerekir. Uzman perinatoloji kadrosu ve tecrübeli hekimleri ile hastanenin perinatoloji bölümünden hemen randevu alabilirsiniz.