Kızamıkçık Belirtileri ve Tedavisi

Kızamıkçık, genellikle çocukları etkileyen viral ve bulaşıcı bir hastalıktır. Alman kızamığı, üç günlük kızamık ve rubella gibi farklı isimlerle de adlandırılan kızamıkçık hastalığına neden olan etken rubella virüsüdür.

Kızamıkçık Nedir?

Kızamıkçık, vücutta kırmızı renkli döküntülere yol açan viral kaynaklı bir enfeksiyon hastalığıdır. Aynı zamanda bulaşıcı bir hastalık olan kızamıkçık, rubella virüsünün enfeksiyonu ile oluşur ve damlacık yolu ile bulaşır. 

Virüs ile enfekte olan kişilerin solunum, konuşma, öksürme ve hapşırma gibi eylemler sırasında çevreye saçtıkları damlacıklar rubella virüsü içerir. Bu damlacıklarda bulunan virüsün sağlıklı bir kişinin solunum yollarına ulaşması durumunda bulaşma gerçekleşir. 

Aynı zamanda hasta kişinin damlacıklarının üzerinde bulunduğu temizlenmemiş nesnelere dokunan, bu kişilerle aynı bardak, tabak, çatal, kaşıkla yemek yiyen sağlıklı bireyler ellerini yüz, göz, ağız ve burun ile temas ettirmeleri sonucunda da enfekte olabilirler. 

Genellikle 5-9 yaş aralığındaki çocuklarda görülen kızamıkçık hastalığı daha nadir de olsa yetişkinleri etkileyebilir. 

Kızamıkçık Neden Olur?

Kızamıkçık, kızamıkçık virüsü (rubella) enfeksiyonu nedeniyle ortaya çıkar. Kızamıkçık nasıl bulaşır sorusu birçok kişinin ve özellikle de annelerin merak ettiği konulardan bir tanesidir. Rubella virüsünün bulaşıcılığı oldukça yüksektir ve hasta bir kişinin yaydığı damlacıkların solunması, virüsü bulaştırdığı nesnelerle temasın ardından ellerin yüze ve solunum organlarına dokundurulması gibi yollarla kolaylıkla bulaşır. 

• Bulaşmanın gerçekleşmesinin ardından virüs ortalama 5-7 gün içerisinde vücuda yayılır, 2-3 hafta içerisinde belirti göstermeye başlar. 
• Kırmızı veya pembe renkli döküntüler hastaların yaklaşık olarak %50-80'inde görülür ve yaklaşık 1-3 gün aralığında sürer. 
• Hastalığa bazı bölgelerde üç günlük kızamık denilmesinin nedeni de budur. 
• Bu döküntüler hastaların birçoğunda ilk önce yüz ve boyunda başlar, sonrasında vücuda yayılır. Buna ek olarak kulak arkası ve boyunda hissedilen şişmiş lenf düğümleri hastalığın en belirgin bulgudur.
• Çocuklarda daha hafif seyreden ve daha kısa süren kızamıkçık hastalığı yetişkinlerde daha şiddetli ve daha uzun süreli olabilir. 
• Yetişkinlerde, özellikle de genç kadınlarda 3 günden 10 güne kadar uzayabilen eklem ağrıları görülebilir. 
• Bulaşıcılığın en yüksek olduğu dönem ise kırmızı döküntülerin ortaya çıktığı ilk günden beşinci güne kadar olan süreçtir.

Kızamıkçık Önemli Bir Hastalık Mıdır?

Genellikle isminin ve belirtilerinin benzer olmasından dolayı kızamık hastalığıyla karıştırılmaktadır. Fakat kızamıkçık, kızamıktan farklı bir virüs nedeniyle oluşur ve kızamık kadar şiddetli olmayıp yalnızca kırmızı renkli döküntüler ve bazı diğer belirtiler açısından benzerlik taşır. 

Kızamıkçık, çocuklarda hafif seyreden, çoğu zaman şiddetli belirtilere neden olmayan ve bazen herhangi bir belirti dahi görülmeden atlatılan bir hastalıktır. 

Bunun yanı sıra hamile kadınlarda kızamıkçık hastalığının görülmesi oldukça tehlikelidir.  Kızamıkçık, hamile kadınlarda görülmesi durumunda konjenital kızamıkçık sendromu adı verilen tablo gelişir. 

Bu durum bebekte kalıcı anomaliler, düşük ve ölüme kadar gidebilen ciddi komplikasyonlara yol açabilir.  Aşı olmak veya çocukluk çağında kızamıkçığı geçirmiş olmak ömür boyu koruma sağlar ve hamilelikte hastalığın ortaya çıkmasını önler. Bu nedenle çocukluk çağında karma aşı içinde bulunan kabakulak ve kızamık aşıları ile birlikte kızamıkçık (rubella) aşısının mutlaka yaptırılması gerekmektedir.

Kızamıkçık aşısı 1960'lı yıllardan bu yana yapılan güvenilir bir aşı yöntemidir. Aşı takvimi içerisinde kızamıkçık aşısı bulunan ülkelerde hastalığın görülme sıklığı oldukça düşüktür. Gebelik döneminde hastalığın görülmesi oldukça riskli olduğundan evlenme çağına gelene kadar kadınlar başta olmak üzere tüm bireylere aşı yapılması önerilmektedir.

Kızamıkçık Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda kızamıkçık hastalığı genellikle çok hafif seyreder. Kırmızı döküntülerle karakterize bir hastalık olsa da bazı kişiler hastalığı herhangi bir belirti göstermeksizin dahi atlatabilir. Bununla birlikte yetişkinlerde kızamıkçık belirtileri bir miktar daha belirgin olabilir.

• Yüzde başlayarak vücuda yayılan pembe veya kırmızı renkli kabartılar,
• Hafif ateş,
• Gözlerde kızarma ve şişlik (konjonktivit),
• Burun akıntısı ve burunda tıkanıklık,
• Baş ve kas ağrıları,
• Lenf düğümlerinde şişme ve hassasiyet,
• Eklemlerde ağrı (özellikle genç kadın hastalarda),
• Öksürük,
• Mide bulantısıdır.

Konjenital Kızamıkçık Sendromu Nedir?

Hamile kadınlarda kızamıkçık enfeksiyonu sonucunda, özellikle de erken dönemdeki hamileliklerde virüsün bebeğe geçme olasılığı %90'dır. Bu durumun bebekte ölüme veya konjenital kızamıkçık sendromuna yol açabilir. 

Konjenital kızamıkçık sendromunun görüldüğü fetüste otizm, kalp ve göz kusurları, işitme bozuklukları, tiroid disfonksiyonu, diyabet hastalığı ve yaşam boyu devam eden birçok sağlık sorunu gelişebilir. 

Konjenital kızamıkçık sendromu, en yaygın olarak doğurganlık çağındaki kadınların hastalığa karşı bağışıklığının olmadığı ülkelerde görülür. Doğurganlık döneminde kızamıkçığa yakalanmaktan korunmanın yalnızca iki yolu vardır. Bunlardan ilki önceki dönemde hastalığı geçirmiş olmak, ikincisi ise kızamıkçık aşısı yaptırmış olmaktır. Dolayısıyla doğurganlık çağındaki her kadına, mümkünse henüz çocukluk dönemindeyken kızamıkçık aşısı yapılmalıdır.

Kızamıkçık Tanısı Nasıl Konur?

Kızamıkçık belirtileri yaşayan, kendinde veya çocuğunda kızamıkçık hastalığının bulunabileceğinden şüphelenen tüm bireyler sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır. 

Hekim tarafından yapılacak muayene sonrasında kızamıkçıktan şüphelenilmesi halinde hekim tarafından kızamıkçık testi olarak adlandırılan kan testi istenecektir. 

Kan testi ile yapılan kızamıkçık taramasında virüse karşı vücudun ürettiği antikorlar araştırılır. 

Bir diğer tanı yöntemi ise virüse yönelik kültür araştırmasıdır. Boğazdan veya burundan alınacak örneğin incelenmek üzere ilgili laboratuvara gönderilmesi ile virüsün varlığı tespit edilebilir.  Aynı zamanda idrar örneği üzerinde yapılacak kültür incelemesi ile de kızamıkçık teşhisi konulabilir. 

Hekimin önereceği tanı testi ile yapılacak olan tetkikler sonrasında kızamıkçık teşhisi alan hastalar için tedavi planı belirlenir. Hastanın bulaştırıcılık nedeniyle mümkün olduğunca izole kalması gerekir. Başvuran hasta hamile bir kadın ise gebelikte kızamıkçık değerleri araştırıldıktan sonra hastalığın tespiti halinde bebek için söz konusu olan riskler hakkında hekime danışılmalı ve buna göre bir tedavi planı belirlenmelidir.

Kızamıkçık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Rubella enfeksiyonunu iyileştiren veya seyrini hafifleten herhangi bir kızamıkçık tedavisi yoktur. Çoğunlukla hafif seyreden ve önemli komplikasyonlara yol açmayan bu hastalıkta herhangi bir tedavi uygulaması gerekmez. 

Bulaşmanın önlenmesi açısından hastanın sağlıklı kişilerle ve özellikle de hamile kadınlarla aynı ortamda bulunmaması, evinde izole şekilde istirahat etmesi önerilir. 

Bunun dışında şiddetli eklem ağrısı, kas ve baş ağrısı, ateş gibi belirtilere yönelik olarak ağrı kesiciler, ateş düşürücüler gibi ilaç uygulamaları hekim tarafından önerilebilir.  Hastalık sürecinde yatak istirahati yapılması, hastalığın bir an önce atlatılmasına yardımcı olur. 

Hamile hastalarda hasta ve hekimin bir arada yaptığı değerlendirme sonrasında gebeliğin devamına karar verilmesi halinde anneye enfeksiyonla mücadele için hiperimmün globulin olarak adlandırılan antikorlarla tedavi uygulanabilir. Fakat bu tedavinin konjenital kızamıkçık sendromunu engellemediği bilinmelidir. 

Gebeliğin sonlandırılmasına karar verilmesi halinde hekim önerileri doğrultusunda gereken operasyon planlanır. Konjenital kızamıkçık sendromu ile doğan bebeklerde ise tedavi planı tamamen bebeğin durumuna göre şekillendirilir. 

Rubella enfeksiyonundan ve konjenital kızamıkçık sendromundan korunmak adına çocukluk döneminde veya en geç evlilik öncesinde MMR aşısı olarak bilinen kombine kızamıkçık-kabakulak-kızamık aşıları yaptırılmalıdır.