Göz Tembelliği Nedir? Tedavisi Nasıl Olur?

Göz hastalıkları, görüşü etkilemeleri nedeniyle günlük yaşamı ve iş yaşamını önemli ölçüde etkileyen sağlık sorunları arasında yer alır. Bunlardan biri olan göz tembelliği, iki gözün görüş kalitesinin birbirinden farklı olması durumunda yaşanır. Bir gözün diğer gözden daha iyi görmesi durumunda beyin, daha sağlıklı olan gözden gelen sinyallere odaklanır ve bu durum diğer gözde göz tembelliğinin gelişmesine yol açar. Bazı bireylerde gözlerde açısal farklılıklara veya kalıcı görüş bozukluklarına neden olabilir. Dolayısıyla göz tembelliğine ilişkin belirtiler yaşayan bireylerin detaylı bir göz muayenesinden geçmesi ve hekimin önerileri doğrultusunda tedavi planına başlaması önemlidir.

Göz Tembelliği Nedir?

Halk arasında çokça duyulsa da göz tembelliği nedir sorusunun cevabı pek bilinmez veya yanlış yorumlanır. Göz tembelliğinin tıbbi adı “ambliyopi”dir. Bir gözün diğer gözden daha iyi gördüğü için beynin sürekli olarak daha iyi gören gözü tercih etmesiyle oluşur. Bu durum devam ettikçe, tembel gözden gelen sinyalleri beyin görmezden gelmeye başlar. Böylece görme bozukluğu ortaya çıkar ve görme algısının kaybolması durumu söz konusu olur.

Tembellik terimi genel olarak bu nedenle kullanılır. Etkilenen göz istemsiz olarak farklı yönlere bakabilir ancak her zaman böyle bir durum söz konusu değildir. Göz tembelliği çoğu zaman tek gözü etkiler ancak bazı durumlarda her iki gözün görmesi de etkilenebilir.

Yetişkin göz tembelliği çok yaygın bir durum olmamakla birlikte genellikle çocuklarda ortaya çıkar. Çocukların bebeklikten ilkokul çağına kadar görmelerinin azalmasının başlıca nedeni göz tembelliğidir.

Halk arasında göz tembelliği ile göz kayması karıştırılır ancak göz kayması şaşılıktır ve göz tembelliği ile farklı bir hastalıktır. Şaşılıkta da kayan göz, beyin tarafından daha az kullanılırsa göz tembelliği ortaya çıkabilir.

Ambliyopinin erken teşhisi ve tedavisi önemlidir. Aksi takdirde kalıcı görme kaybı meydana gelebilir. Bu hem 3 boyutlu görme algısının kaybolması hem de görme algısının tamamen ortadan kalkması durumunu içerebilir.

Göz Tembelliği Belirtileri Nelerdir?

Göz tembelliği belirtisi hastalık ilerleyene kadar çoğunlukla kendini göstermez. Bu nedenle ambliyopiyi erken safhada teşhis etmek zordur. Hastalık genel olarak bebeklik çağlarında ortaya çıkar ve 6-9 yaşları arasında teşhis edilir. Göz tembelliği tedavileri 7 yaşından önce yapıldığı sürece kesin olarak sonuçlanabilir.

• Ne kadar yakın veya uzak olduğunu söyleme sorunu (derinlik algısının azalması)
• Bir nesneyi veya uzaklığı görebilmek için gözleri kısma
• Görülemeyen cisimleri algılayabilmek için tembel gözü kapatmak
• Görüşün daha net olması için başı öne eğmek
• Birbiri ile bağlantısız çalışıyormuş gibi görünen gözler
• Bir cismi çift görme

Belirtiler erken evrede kendini çoğunlukla göstermez ancak erken teşhis yapılabilmesi hastalığın tedavisi için oldukça önemlidir. Bu nedenle doğumdan itibaren çocukların düzenli olarak göz muayenesine götürülmesi gerekir. Aksi takdirde hastalığın ilerlemesi ve daha ciddi sorunların ortaya çıkması söz konusu olabilir.

Göz Tembelliği Neden Olur?

Ambliyopi, beyindeki gelişimsel problemlerle alakalı bir hastalıktır. Beyinde görmeyi sağlayan ve görüntüyü oluşturan sinir yolları sağlıklı olarak çalışmadığı için ortaya çıkar. Göz tembelliği neden olur sorusunun cevabı ise gözlerin eşit miktarda kullanılmamasından dolayı oluşur şeklinde verilebilir.

Bir göz daha az gördüğünde beyin diğer gözü kullanmayı tercih eder, böylece beynin daha az tercih ettiği göz tembelleşir. Ailede göz tembelliği olması halinde hastalığın ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Şaşılıktan dolayı bir gözün daha az hareket etmesi ve daha az görmesi yine göz tembelliğine yol açabilir.

Yaşanan bir travmadan dolayı göz kapaklarından birinin düşmesi veya bir gözün hasar alması göz ambliyopiyi tetikler. A vitamini eksikliği, kornea ülseri veya gözün yaralanması ile birlikte bazı göz ameliyatları hastalığın ortaya çıkmasının nedeni olabilir. Gözde görme sorunlarına ve körlüğe yol açabilen yüksek basınç olan glokom da göz tembelliğine yol açar.

Göz Tembelliği Tanısı Nasıl Konur?

Göz tembelliği nasıl anlaşılır sorusunun cevabı merak edilmektedir. Ancak hastalığın ilk ortaya çıktığında anlaşılması kolay değildir. Ebeveynler ve çocuklar genellikle durumun farkına varamazlar. Görsel olarak herhangi bir sorun gözükmez ve çocuklar gözlerinde bir tembelliğin olup olmadığının farkında değildir.

Yapılan araştırmalar 6 aylık ve 3 yaşında iken çocuklara göz muayenesi yapılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bundan sonra çocukların her 2 yılda bir düzenli olarak göz muayenesi yaptırması gerekir. Tanı koyulabilmesi için göz doktoru öncelikli olarak rutin göz taraması yapar.

Bu rutin taramalarda bir grafikteki şekillerin veya harflerin tanımlanması, her iki gözle bir ışığı takip etme, büyüteç ile iki gözün kontrolünün yapılması yer alır. Bu rutinin yanı sıra doktor görme netliğini, göz kaslarının gücünü ve gözlerin ne kadar iyi odaklandığını kontrol edecektir. İki göz arasında fiziksel bir farklılığın olup olmadığı da kontrol edilir. Bu rutin muayeneler sonucunda tanı konur.

Göz muayenesi dışında herhangi bir işlemin yapılması gerekmez. Teşhisin ardından tedaviye hemen başlanması önemlidir. Teşhis eğer erken konulmuş ise tedavinin başarılı olma olasılığı da aynı oranda yüksektir. Hastalığın ilerlemesi geri dönüşü zor olan göz sağlığı sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, düzenli olarak göz muayenesi yaptırılması gereklidir.

Göz Tembelliği Tedavileri Nelerdir?

Ambliyopi tanısı alan hastaların büyük bir kısmı göz tembelliği nasıl geçer sorusuna yanıt arar. Fakat göz tembelliği tedavileri hastalığın altında yatan nedene göre farklılık gösterir. Hastalığın altta yatan nedeninin bulunup tedavi edilmesi en etkili yöntemdir. Buradan anlaşılması gereken tembel olan gözün neden tembelleştiğinin teşhisinin koyularak tedavisinin buna göre yapılmasıdır.

• gözlük,
• göz tembelliği egzersizleri, 
• kontakt lens, 
• göz bandı, 
• göz damlası,
• görme terapisi ile tedavi edilebilir.

Tedavi ne kadar erken yapılırsa sonuçları o kadar iyi olur. Hastalığın ilerlemesi halinde de tedavi mümkün olabilmektedir. Uzağın görülemediği veya bir gözde astigmat olduğu durumlarda düzeltici gözlükler ve kontakt lensler reçete edilir. 

Tembel olmayan, yani daha baskın, göz üzerine göz bandı takmak tembel olan gözün çalışmasına yardımcı olabilir. Ambliyopinin şiddetine göre doktor günde 1-2 saat boyunca göz bandı takılmasını önerebilir. Böylece beyinde zayıf olan gözün bağlı bulunduğu sinirsel alanın da gelişmesini sağlar. 

Sağlıklı gözün görüşünün bulanıklaştırılması için gözyaşı damlaları önerebilir. Kuvvetli olan göz bulanık göreceğinden tembel olan göz çalışma ihtiyacı hisseder ve bu zayıf gözü kuvvetlendirir. Bu tedavi yöntemi göz bandı ile aynı amaca hizmet eder. 

Gözlerin farklı yönlere bakması veya bir gözün kayması halinde cerrahi müdahale gerekebilir. Tüm bu tedaviler sonucunda hastalığın iyileşmesi beklenir. 

Göz tembelliğinin hangi seviyede olduğuyla ilgili olarak tedaviler tek tek uygulanabileceği gibi birkaçı birlikte de uygulanabilir. Tedavilerin hangisinin uygun olacağını doktor muayeneler sonucunda belirleyecektir.