Diz Protezi Nedir? Diz Protezi Çeşitleri ve Ameliyatı

Diz eklemi bozulmasında en önemli sebep yıpranma ve aşınmadır. Şişmanlık, romatizmal hastalıklar dizin erken yıpranmasına neden olur. 

Diz Protezi Ne Zaman Gereklidir?

Genetik yatkınlık dizdeki yıpranma ve aşınmada etkili olabilir. Geçirilmiş fiziki travmalar veya tekrarlayan ufak travmalar dizde yıpranma sebebidir. Devamlı ağır spor yapanlarda eklem hasarı daha fazladır ve bu kişilerin eklemlerinde kireçlenme daha sık görülür. Kadınlar özellikle de 55 yaşı üzerindekiler erkeklere göre daha sık diz sorunu yaşar. Hemofili gibi bazı kan hastalıkları olanlar, çok çömelerek çalışan kişilerde de diz sorunları daha sıktır.

Hasta ilaç tedavisinden yararlanmıyor, tahammül edemeyeceği sınırda ağrı hissediyor ve eklem hareket kaybı yaşıyorsa cerrahi müdahaleyi düşünülür. Ağrı şiddeti ameliyata götüren en önemli etkendir. Hastanın radyolojik filmleri önemli olmakla beraber ameliyat kararında tek başına belirleyici değildir. Radyolojik olarak ileri derecede kireçlenmesi olan hastanın katlanabileceği ağrıda takibe devam edilebilir. Diz protezi kararında en önemli kriter klinik muayene bulguları ile birlikte hastanın işlevsellik derecesidir.

Diz Protez Tipleri Nelerdir?

Diz protezleri ikiye ayrılabilir. İlki en çok uygulanan tüm eklemi kaplayan total diz protezleridir. Diğeri ise 1980'lerin ikinci yarısından sonra gittikçe sayısı artmaya başlayan yarım diz protezleridir (unikondiler). Yarım diz protezleri diz bağları sağlam hastalarda dizin en çok hastalanan bölgesi olan iç tarafa uygulanır. Bu protez için yapılan kesi daha küçük, hastanede kalış süresi daha kısadır. Sadece diz kapağının arka yüzü ve bu diz kapağının oturduğu yüzeyin değiştirildiği 'patello-femoral' protezler ise çok nadir kullanılır.

Diz Protez Ameliyat Ne Kadar Sürer?

Diz protez ameliyat yaklaşık 1,5-2 saat sürer. Aynı anda çift taraflı diz ameliyatı yapabilmektedir. Ancak burada önemli olan hasta seçiminin iyi yapılmasıdır. Uygulamadaki tercih hasta konforu ve oluşabilecek sorunlarının azaltılabilmesi için diz protez ameliyatlarının her dize ayrı yapılmasıdır.

Diz Protez Ameliyatı Sonrası İyileşme Ne kadar Sürer?

Ameliyat sonrası hastanede kalış süresi yaklaşık 5 -7 gündür. Hasta birinci günde ayağa kaldırılır ve ikinci günde mutlaka tahammül edebildiği süre yürütülür. Hasta kendi başına merdivenleri kullanabilir, tuvalete girip çıkabilir durumda iken taburcu edilir. Hastaya ameliyattan sonra yürüteç veya kanadiyen değnek verilir. Hastanın tolere etmesine göre kanadiyen değnekleri değişik sürelerde bireysel şartlarda kullanılır. Bu süre her hasta için değişmekle beraber 6 haftaya kadar çıkabilir.

Diz Protez Ameliyat Riskli Midir?

Tüm ameliyatlar gibi diz protez ameliyatının da kendine özgü riskleri vardır. Bunlar kan pıhtı oluşmasına bağlı sorunlar, enfeksiyon yani mikrop kapmaya bağlı riskler olabilir. Mevcut koruyucu yöntemlerle pıhtıya bağlı sorunlar düşük riskli hastalar için oldukça azalmıştır. Ayrıca ameliyat sonrası dönemde kanın pıhtılaşmaması için kan sulandırıcılar, kompresyon çorap ve aygıtları ya da filtreler kullanmak gibi ciddi önlemler alınmaktadır. Enfeksiyon riski genellikle bağışıklığı azalmış, kan hastalığı olan, diyabet (şeker hastalığı), aşırı şişmanlık gibi sorunları olan hastalarda daha sık görülmekle birlikte ameliyat öncesi hazırlık, özellikle diğer branş hekimlerinin katkılarıyla günümüzde ciddi oranda azaltılmıştır.

Diz Protezi İçin Yaş Sınırı Var Mıdır? Protezin Ömrü Ne Kadardır?

Günümüzdeki teknolojik imkanlarla diz protezi ameliyatı her yaşta yapabilmektedir. Travmalar ya da romatoid artrit, gut artriti gibi sebeplerle genç hastalarda protez ihtiyacı olabilir. Ama ilerleyen yaşa bağlı kireçlenmede ameliyat genellikle 55 yaşından sonra yapılmaktadır. Diz protezinin ömrü yaklaşık 20-25 yıldır.

Diz Protezi Ameliyatı Sonrasında Fizik Tedavi Gerekli Midir?

Diz protezi ameliyatı olan her hastanın fizik tedavi almasına gerek yoktur. Ama hastaya kendisinin yapabileceği veya fizyoterapist eşliğinde uygulayacağı bir egzersiz programı önerilmektedir. Bu egzersizlerin 6-8 hafta düzenli yapılması gereklidir. Egzersizler genellikle hastanın ihtiyaçlarına göre planlanmaktadır.

Diz Protez Ameliyatı Geçiren Hastalar Spor Yapabilir Mi?

Bu karar protezin cinsine, eklemin yıpranma durumuna göre değişmektedir. Hasta bu konuda tamamen doktorun direktifleri doğrultusunda hareket etmelidir. Öncelikle konfor sporları olarak adlandırılan yürüme ve yüzme protezli hastalar için daha uygun seçeneklerdir.

Diz Proteze Alternatif Yöntemler Var Mıdır?

Diz kireçlenmelerinde artroskopi gibi daha küçük müdahaleler yapabilmektedir. Bu yöntemde kalem kalınlığında, boru şeklinde bir aletle eklemin içine girilip açılan kıkırdaklar temizlenir, menüsküs yırtıkları alınır. Hasta konforu yüksek bir ameliyattır. Ama kireçlenme olan bir dizde bu yöntemin yararı yüzde 30 civarındadır. Bir başka olumsuz tarafı ise artroskopiden 6 ay sonra hastanın kıkırdak sorunu hızla ilerleyip kötüye gidebilir. Dolayısıyla gerekmediği sürece bu yöntem tercih edilmemektedir. 

Hastanın genel durumu büyük ameliyatı kaldıramayacak durumdaysa, diğer tedavileri kullanamıyorsa ya da gençse bu tedaviyi seçebilir. Bir de osteotomi olarak adlandırılan açı düzeltici ameliyatlar vardır. Özellikle diz çevresinde çok ileri safhada olmayan kireçlenme için başarılı sonuçlar verir. Bu ameliyatlarda kemiği kesip yeniden yön vererek yük dağılımını değiştirip ağrıyı ortadan kaldırmak mümkün olabilmektedir.