Divertikül, kalın bağırsakta kabarcık şeklinde fıtıklaşmalar sonucu oluşan kese şeklindeki yapılardır. Divertikülozis ya da divertikül hastalığı ise bir veya daha fazla divertikül varlığına verilen isimdir. Bu küçük keselerin iltihabı ve enfeksiyonu ise divertikülit olarak adlandırılır. Divertiküler hastalık yaygındır ve çoğu zaman semptomlara neden olmaz tedavi gerektirmez. Yüksek lifli bir diyet, egzersiz ve bol su içmek divertikül gelişimini önlemeye yardımcı olabilir. Hafif divertikülit olguları antibiyotiklerle tedavi edilir. Şiddetli hale gelirse ya da ek sorunlar gelişirse tedavide ameliyat gerekir.
Divertikül Nedir?
Divertikül ne demek ya da bağırsakta divertikül ne demek sorularının cevabı sıklıkla merak edilir. Divertikül sindirim sisteminin iç yüzeyinde bulunan astarda fıtıklaşma ile karakterize küçük, baloncuk şeklindeki yapılardır. En sık rastlandığı bölge kalın bağırsak ya da tıp literatüründeki adıyla kolonun alt kısmıdır. Divertiküller genellikle herhangi bir sorun ve belirtiye neden olmaz ve 40 yaş sonrası daha sıktır. Bağırsakta baloncuk denebilecek bir görünüme sahip olan divertiküler yapılarda iltihaplanma ya da enfeksiyon gelişimi ile karakterize durum divertikülit, vücutta divertikül varlığı ile giden rahatsızlık ise divertiküler hastalık ya da divertikülozis adını alır. Divertikülit, şiddetli karın ağrısına, ateşe, mide bulantısına ve bağırsak alışkanlıklarında belirgin değişikliğe neden olabilir. Hafif divertikülit dinlenme, diyet değişiklikleri ve antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Şiddetli veya tekrarlayan divertikülit olguları ise ameliyat gerektirebilir.
Divertikülit Neden Olur?
Divertikül, genellikle kalın bağırsakta doğal olarak zayıf olan yerlerin basınç altında kalması sonucunda gelişir. Bağırsağa uygulanan bu baskı, çeşitli büyüklükteki keselerin kolon duvarından dışarı fıtıklaşmasına neden olur. Divertikülit ise divertikül duvarı yırtıldığında, bağırsağın o kısımda iltihaplanma ve bazen enfeksiyon gelişmesi nedeniyle ortaya çıkar. Bilim adamları, divertikülozis için kesin nedenin ne olduğunu bilmemekte. Bununla birlikte divertikül oluşumu ve dolayısıyla divertikülit nedenleri olarak en çok düşük lifli beslenme ve buna bağlı gelişen kabızlık suçlanır. Yeterince lifli besin yememek kalın bağırsakta dışkı birikmesi atık birikmesi ve kabızlığa neden olur. Kabızlık ise kolon duvarlarına fazladan yük bindirerek baskı oluşturur. Bu artan basınç, kolonun zayıf bölgelerinde küçük ceplerin oluşumu ile sonuçlanır. Çeşitli faktörler kişide divertikülit gelişme riskini artırabilir:
- Yaş: 40 yaş sonrası insidansı artar.
- Obezite: Özellikle morbid obezite riski artırır.
- Sigara: Sigara kullananların, kullanmayanlara göre divertikülit yaşama olasılığı önemli ölçüde daha yüksektir.
- Egzersiz Yapmamak: Her gün düzenli egzersiz yapmak, divertikülit riskini azaltır.
- Yüksek Hayvansal Yağ, Düşük Lif İçeren Diyet: İki faktör birlikte olduğunda risk artar. Bununla birlikte düşük lif oranının tek başına divertikül riskine etkisi kesin değildir.
- Bazı İlaçlar: Steroid, opioid gibi bazı ilaçların düzenli alımı riskte artışa yol açar.
Divertikülit Belirtileri Nelerdir?
Divertiküllerden bir ya da daha fazlasında iltihap veya enfeksiyon oluşumu ile karakterize divertikülit, çeşitli belirtilerle kendini belli eder. Bağırsak divertikülü belirtileri arasında şunlar sayılabilir:
- Karın Ağrısı: Divertikülit ağrısı aralıksız olarak birkaç gün devam edebilen karın ağrısı şeklinde kendini gösterir. Bu ağrı karnın sol alt tarafında daha fazla ortaya çıkar. Ancak bazen, özellikle Asya kökenli insanlarda karnın sağ tarafında daha fazla ağrı olur.
- Karında kramplar
- Mide bulantısı ve kusma
- Ateş
- Titreme
- Karında hassasiyet ve şişkinlik
- Kabızlık veya daha az yaygın olarak ishal
- Makattan kan gelmesi
Sürekli, açıklanamayan karın ağrınız olduğunda, özellikle de buna ateş, kabızlık veya ishal eşlik ediyorsa tıbbi yardım almanızda fayda vardır.
Divertikül Kansere Dönüşür mü?
Bazı yaşam tarzı faktörlerinin hem divertikül hem de kanser riskinde artışa neden olabilmesine rağmen, şimdiye kadar divertikül ya da divertikülit ile kolon veya rektum kanserleri arasında herhangi bir nedensel ilişki kurulmamıştır. Örneğin, yağ oranı yüksek ve düşük lifli diyetle beslenme hem divertikülit hem de kolon kanseri riskini artırır.
Divertikül Hastaları Ne Yememeli?
Yakın zamana kadar kuruyemişler, bitkisel tohumlar ve mısırın divertikülit ataklarına neden olduğu düşünülürken daha yeni araştırmalar, bu gıdaların alevlenmelere neden olmadığını göstermekte. Her bireyde farklı besinler hastalığı tetikleyebileceği için kişi hangi gıdaların semptomlara neden olduğunu takip ederek hastalığı kötüleştiren gıdalardan kaçınabilir.
Divertikül Diyeti
Düzenli bağırsak hareketlerine sahip olmak, kabızlık ve ıkınmaktan kaçınmak, divertiküler hastalığı önlemek ve komplikasyonlarını azaltmak için diyet önemlidir. Bu amaçla şu şekilde beslenmek faydalıdır:
- Daha Fazla Lif İçeren Gıdalar Tüketmek: Lif, dışkıya daha fazla su çekerek daha hacimli, yumuşak olmasını sağlar. Böylece bağırsaklarda daha hızlı hareket ederek daha kolay atılır.
- Bol Su İçmek: Daha fazla lifli gıdalar tüketmek daha fazla su emilmesine neden olur. Bu sebeple dışkıyı yumuşak ve hareket halinde tutmak için lifli gıdalarla birlikte içilen su miktarını artırmak gerekir.
- Düzenli Egzersiz Yapmak: Düzenli fiziksel aktivite, yiyeceklerin bağırsak sisteminden geçmesine yardımcı olur. Mümkünse her gün düzenli olarak 30 dakika egzersiz yapmak kabızlığı önemli ölçüde engeller.
Divertikülit Tanısı Nasıl Konur?
Divertikülit genellikle akut bir atak sırasında teşhis edilir. Karın ağrısı birçok başka hastalığın da belirtisi olduğundan doktorun diğer nedenleri ekarte etmesi gerekir. Bunun için teşhise öncelikle karındaki hassasiyetin kontrolünü içeren bir fizik muayene ile başlar. Kadınlarda pelvik hastalığı ekarte etmek için genellikle pelvik muayene de gereklidir. Muayeneden sonra, aşağıdaki testleri isteyebilir:
- Enfeksiyon varlığını kontrol etmek için kan ve idrar testleri
- Karın ağrısı nedeni olarak hamileliği ekarte etmek için doğurganlık çağındaki kadınlar için hamilelik testi
- Karın ağrısının karaciğer ile ilgili nedenlerini ekarte etmek için karaciğer fonksiyon testleri
- İshal olan kişilerde enfeksiyonu dışlamak için dışkı testi
- İltihaplı veya enfekte keseleri görüntüleyerek divertikülit tanısını doğrulayabilen bir BT taraması. BT ayrıca divertikülitin şiddetini de gösterebilir ve tedaviyi yönlendirebilir.
Divertikülit Nasıl Tedavi Edilir?
Bağırsak divertikülü tedavisi, kişide görülen semptomların şiddetine bağlı olarak planlanır. Belirtiler hafifse, evde tedavi yeterli olabilir. Bu durumda doktor tedavi için şu önerilerde bulunabilir:
- Enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler reçete edilir. Ancak yeni kılavuzlar çok hafif vakalarda antibiyotik gerekmeyebileceğini belirtmekte.
- Bağırsakların daha kolay toparlanması için birkaç gün boyunca sıvı bir diyetle beslenme önerilir. Belirtiler düzeldiğinde, diyete yavaş yavaş kademeli bir şekilde katı yiyecekler eklenir.
Hastada şiddetli belirtilerin olduğu bir atak veya başka sağlık sorunları varsa, genellikle hastaneye yatırılarak tedavi verilir. Bu durumda tedavi şunları içerir:
- İntravenöz yani damardan antibiyotik tedavisi
- Karın içinde apse oluşmuşsa boşaltmak için bölgeye bir drenaj tüp yerleştirilmesi
- Bağırsakta apse, fistül, tıkanıklık, bağırsak duvarında delinme gibi bir komplikasyon varsa
- Birden fazla divertikülit atağı geçirilmesi durumunda
- Kişi bağışıklık sisteminin zayıf olması durumunda
Ameliyatla Divertikül ve Divertikülit Tedavisi Nasıldır?
Divertikül hastalığı olanlarda uygulanabilen iki ana ameliyat türü vardır:
- Birincil Bağırsak Rezeksiyonu: Bu cerrahi yöntemde bağırsağın hastalıklı bölümleri çıkarılır ve sağlıklı bölümleri yeniden birleştirir. Bu prosedür bağırsak hareketlerinin normale dönmesini sağlar. İltihap miktarına bağlı olarak açık veya endoskopik cerrahi tercih edilebilir.
- Kolostomi ile Bağırsak Rezeksiyonu: Kalın bağırsak ve rektum sağlıklı bağırsak kısımlarını yeniden birleştirmenin mümkün olmadığı kadar çok iltihap içeriyorsa, cerrah öncelikle bir kolostomi açar. Rektum, kalın bağırsak ile anüs arasında bulunan bağırsak bölümüne verilen isimdir. Kolostomi, karın duvarında bir kesi ile açıklık oluşturması ve kalın bağırsağın sağlıklı kısmına bağlanması ile yerleştirilir. Kişinin dışkısı açıklıktan bir torbaya geçerek torbada birikir. Bağırsaktaki iltihap hafiflediğinde, kolostomi kaldırılarak çevrilerek bağırsak yeniden bağlanabilir.
Divertikül Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Ameliyattan mümkün olan en kısa süre sonra kan pıhtılaşması riskini azaltmak hastanın kalkıp dolaşması önerilir. Ameliyattan sonraki birkaç gün işlem bölgesinde ağrı olması normaldir. Çoğu hasta ameliyat sonrası 1-2 hafta içinde normal aktivitelerine dönebilir.
Her türlü sağlık sorununun erkenden tanı ve tedavisi için kontrollerinizi düzenli aralıklarla yaptırmanız önemlidir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım