Bağırsak Enfeksiyonu Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak enfeksiyonları, sindirim sistemini etkileyen yaygın ancak bazen ciddi komplikasyonlara yol açabilen hastalıklardır. Genellikle virüs, bakteri veya parazit kaynaklı olarak gelişen bu enfeksiyonlar, ishal, kusma, ateş ve karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile çoğu vaka hızla iyileşirken, tedavi edilmeyen durumlar ciddi sıvı kaybına ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.

Bağırsak Enfeksiyonu Nedir?

Bağırsak enfeksiyonu ya da diğer gastroenterit; bağırsağın virüs, bakteri veya parazit tarafından enfekte edilmesiyle ortaya çıkar. Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, paraziter enfeksiyonlara göre daha sık karşılaşılan durumlardır.
Gastroenteritin sık görülen belirtileri:

• İshal
• Bulantı, kusma
• Ateş
• İştah ve kilo kaybı
• Kas ağrıları
• Dehidratasyon
• Baş ağrısı

İshal, bağırsak hareketlerinde artış ile birlikte görülen, dışkının yumuşak ve sulu bir hal aldığı, gün içinde sık sık tuvalete gitme ihtiyacına neden bir durumdur. İshal, gastroenteritin en sık görülen belirtisidir. İshalle birlikte karın ağrısı da bağırsak enfeksiyonu belirtileri arasındadır. Viral gastroenteritlerde dışkıda kan görülmez. Bazı bakteriyel gastroenteritlerde dışkı kanlı ve mukuslu bir şekilde olurken bazılarında ise gaita (dışkı) su gibidir ve kan içermez.

Dehidratasyon, vücuttan aşırı miktarda sıvı kaybedilmesi sonucu oluşan bir tablodur. Gastroenteritte görülen kusma, ishal gibi durumlar vücuttan fazla miktarda sıvı ve tuz kaybedilmesine neden olur. Özellikle bebeklerde bağırsak enfeksiyonu varlığında kusma ya da ishale bağlı dehidratasyon tablosu çok çabuk şekilde gelişebilir. Dehidratasyon ilk başta aşırı susama gibi belirtilere neden olurken sıvı ve mineral kaybı arttıkça ağız kuruluğu, uykuya meyil, gözyaşında azalma, göz kürelerinde çöküklük gibi durumlara yol açar. Sıvı kaybı tablosunun ağırlaştığı durumlarda nabızda hızlanma, derin ve hızlı soluk alıp verme, idrar çıkarmama görülebilir. Dehidratasyon, şok tablosuna neden olabilecek kadar ağırlaşarak yaşamı tehdit edebilecek boyuta ulaşabilir. Bu nedenle dehidratasyon bulguları olan kişilerin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması gerekmektedir.

Bağırsak Enfeksiyonu Çeşitleri Nelerdir?

Bağırsak enfeksiyonları, etkenlerine göre üç ana kategoride incelenir:

• Bakteriyel Enfeksiyonlar: En sık görülen bakteriyel etkenler arasında E. coli, Salmonella, Shigella ve Campylobacter yer alır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, yıllık yaklaşık 550 milyon insan Salmonella kaynaklı enfeksiyonlara maruz kalmaktadır.
• Viral Enfeksiyonlar: Rotavirüs, Norovirüs ve Adenovirüs en yaygın viral etkenlerdir. Özellikle rotavirüs, 5 yaş altı çocuklarda görülen gastroenteritlerin %40'ından sorumludur.
• Paraziter Enfeksiyonlar: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica ve Cryptosporidium gibi parazitler bu grupta yer alır.

Bağırsak (Barsak) Parazit Enfeksiyonu Neden Olur?

Bağırsak enfeksiyonuna bakteri, virüs ya da parazit neden olabilir. Gastroenterit gelişmesine yol açan pek çok farklı bakteri türü vardır. Bağırsak enfeksiyonunda en sık karşılaşılan bakterilerden biri olan E. coli bakterisi; karın ağrısı, kanlı gaita ve kusma belirtilerinin görüldüğü bir tabloya yol açar. Bu bakteri, hayvan gübresiyle temas etmiş gıdaların tüketilmesi ile vücuda alınabilir. Bakteriyel gastroenteritin bir diğer sık etkeni olan Salmonella, çiğ ya da az pişmiş et, yumurta gibi hayvansal besinlerin tüketilmesi sonucu vücuda girer. Shigella ise yüzme havuzları gibi su kaynakları aracılığı ile vücuda girerek bağırsak enfeksiyonuna neden olan bir bakteridir.

Viral gastroenteritler her yaştan insanı etkileyebilen ve toplumda sık karşılaşılan bir hastalıktır. Norovirüs; ateş, ishal, bulantı, kusma ve vücut ağrılarına yol açan oldukça bulaşıcı bir bağırsak enfeksiyonu etkenidir. Virüs vücuda; kontamine gıdalar, yüzeyler ve virüsü taşıyan kişiler aracılığıyla bulaşabilir. Bu virüs kalabalık yerlerde kolayca yayılarak salgınlara yol açabilir. Salgınlar özellikle Kasım-Nisan aralığında gözlenir. Rotavirüs, çocuklarda bağırsak enfeksiyonu nedenleri arasında ilk sırada yer alır. Çocukların virüsle kontamine bir nesneye dokunması ve daha sonra ellerini ağzına götürmesi sonucu virüs vücuda girer. Yaklaşık iki gün sonra sulu ishal, kusma ve iştah kaybının görüldüğü bir tablo ortaya çıkar. Bu durumdan korunmak için oldukça etkili bir yöntem olan rotavirüs aşısı ülkemizde bulunmaktadır. İdeal aşılama için aşılamaya 2. ile 3. ay arasında başlanmalıdır.

Parazitlerin neden olduğu bağırsak enfeksiyonları da sık görülmemekle birlikte önemli sorunlara yol açabilen bir rahatsızlıktır. Giardia adı verilen parazit, su kaynakları ve yüzme havuzlarının yanı sıra insan teması yoluyla da kişilere bulaşabilir. Bağırsakların bu parazitle enfekte olması da gastroenterite yol açar. Entamoeba Histolytica adı verilen parazitin oluşturduğu gastroenterit, amipli dizaneri olarak bilinir. Kanlı ishale neden olan bu parazit, kontamine gıdalardan kolaylıkla vücuda alınabilmektedir.

Bağırsak enfeksiyonu tanısı için genellikle hasta hikayesi ve muayenesi yeterli olmaktadır. Ancak enfeksiyona neden olan etkene yönelik tedavi planlaması yapılacağı durumlarda daha ileri tetkikler gerekebilir. Gastroenterit tanısında en yaygın olarak kullanılan yöntemler gaita incelemesi ve kültürüdür. Bu yöntemler sayesinde enfeksiyona neden olan bakteri veya parazitin türü tespit edilerek uygun tedaviye başlanabilir. Bu yöntemlerin yanı sıra serolojik testler, PCR, patolojik incelemeler de tanı koymak amacıyla uygulanabilir.
 

Bağırsak Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak enfeksiyonlarının belirtileri, etken mikroorganizmaya göre farklılık gösterebilir ancak temel belirtiler şunlardır:

• Günde 3 kereden fazla sulu dışkılama
• Şiddetli karın ağrısı ve kramplar
• Bulantı ve kusma
• Karında şişkinlik ve gaz

• 38°C ve üzeri ateş
• Halsizlik ve yorgunluk
• Baş ağrısı
• İştahsızlık
• Kas ve eklem ağrıları

Özellikle risk gruplarında (yaşlılar, çocuklar, hamileler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler) bu belirtiler daha şiddetli seyredebilir.

Bağırsak Enfeksiyonu Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:

• Doktor öncelikle hastanın şikayetlerini dinler ve detaylı bir fizik muayene yapar. Vital bulgular (ateş, nabız, tansiyon) değerlendirilir.

• Tam kan sayımı
• C-reaktif protein (CRP) düzeyi
• Elektrolitler
• Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri

• Mikroskobik inceleme
• Kültür
• Parazit testi
• Viral antijen testleri

Bağırsak Enfeksiyonu Hangi Test ile Anlaşılır?

Bağırsak enfeksiyonlarının teşhisinde kullanılan başlıca testler şunlardır:

Gaita Kültürü: Bakteriyel enfeksiyonların tespitinde altın standarttır. Sonuçlar 48-72 saat içinde çıkar.

Gaita Mikroskopisi: Parazitlerin ve parazit yumurtalarının tespitinde kullanılır.

PCR Testi: Viral enfeksiyonların tespitinde kullanılan moleküler bir testtir. Sonuçlar 24 saat içinde alınabilir.

ELISA Testi: Viral antijenlerin tespitinde kullanılır, özellikle rotavirüs ve adenovirüs enfeksiyonlarının tanısında etkilidir.

Bağırsak Enfeksiyonu Nasıl Geçer?

Bağırsak enfeksiyonlarının iyileşme süreci şu aşamalardan oluşur:

• Sıvı ve elektrolit dengesi sağlanması
• Beslenme düzeninin ayarlanması
• İstirahat

• Gerekli durumlarda antibiyotik kullanımı
• Probiyotik desteği
• Semptomatik tedavi

• Hastanede yatarak tedavi
• Serum desteği
• Yoğun bakım tedavisi

Bağırsak Enfeksiyonu Ne İyi Gelir?

Gastroenterit, genellikle ek bir tedaviye ihtiyaç olmadan kendiliğinden iyileşir. ‘Bağırsak enfeksiyonu ne kadar sürer?’ sorusunun kesin bir cevabı yoktur. İyileşme süresi, hastalığa neden olan patojene ve hastanın bağışıklık sistemine göre değişir. Antibiyotik kullanımının viral ve paraziter bağırsak enfeksiyonlarının iyileşmesine hiçbir katkısı olmaz. Bazı bakteriyel bağırsak enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımı iyileşme süresinin uzamasına ve hastalığın tekrar etmesine yol açabilir.

Bazı durumlarda da enfeksiyona neden olan bakterilerin ölmesi, bakterilerin içerisinde yer alan toksinlerin bir anda vücuda salınmasına neden olur ve bu durum ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle bağırsak enfeksiyonu tedavisi için antibiyotik kullanımı, mutlaka doktorun bilgisi ve onayı dahilinde gerçekleşmelidir.Bağırsak enfeksiyonu tedavisinde kullanılan ilaçlar, semptomları azaltmaya ya da ortadan kaldırmaya yöneliktir. Gastroenteritte en sık görülen semptom ishal olmakla birlikte ishal kesici ilaç kullanımı önerilmez. Bu ilaçların kullanımı hastalığa neden olan patojenin vücuttan atılmasını geciktirebileceğinden dolayı kullanılmaması gerekir.

İshal vücuttan aşırı miktarda sıvı ve tuz kaybına neden olduğundan ishali olan kişilerin bol sıvı alması önerilir. İshali olan kişilerin sık sık beslenmesi ve bağırsak hareketlerini hızlandıracak yağlı ve posalı yiyeceklerden uzak durması önerilir. İshalle birlikte iştahsızlığın da sıklıkla görülebileceği çocuk yaş grubunda, çocuğun sevdiği sulu besinlerin diyete eklenmesi tavsiye edilir. Yoğurt, ayran gibi hem besleyici hem de sıvı içeriği yüksek gıdalar ishal döneminde tavsiye edilir. Çocuğun ihtiyaç duyduğu enerji miktarının karşılanması için yağsız et, meyve suyu gibi besinlerin tüketilmesi de faydalı olabilir. Çiğ sebze ve meyveler, yüksek oranda lif içerdiğinden bağırsak hareketlerini hızlandırabilir ve ishal tablosunun ağırlaşmasına yol açabilir. Bu besin grubunun tüketimine ishal süresince ara verilmelidir. İshali olan bebekler ise emzirilmeye devam ettirilmeli, yeterince anne sütü alması sağlanmalıdır.

Bağırsak enfeksiyonu ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.

Bağırsak Enfeksiyonu Tedavisi Nasıl Olur?

Bağırsak enfeksiyonunun tedavisi, enfeksiyona neden olan etkene ve hastalığın şiddetine göre planlanır. Tedavinin temel bileşenleri şunlardır:

Sıvı ve Elektrolit Tedavisi: Kaybedilen sıvı ve minerallerin yerine konması tedavinin en önemli parçasıdır. Oral rehidrasyon solüsyonları kullanılır. Ağır vakalarda intravenöz sıvı tedavisi gerekebilir.

İlaç Tedavisi:
Bakteriyel enfeksiyonlarda spesifik antibiyotik tedavisi
Paraziter enfeksiyonlarda antiparaziter ilaçlar
Viral enfeksiyonlarda destekleyici tedavi
Bulantı ve kusma için antiemetik ilaçlar

Beslenme Desteği: Sık aralıklarla ve az miktarlarda beslenme önerilir. BRAT diyeti (muz, pirinç, elma püresi, tost) başlangıç için uygundur.
 

Bağırsak Enfeksiyonu Kaç Günde Geçer?

Bağırsak enfeksiyonlarının iyileşme süresi, etkene ve hastanın durumuna göre değişkenlik gösterir:

• Viral Enfeksiyonlar: Genellikle 2-5 gün içinde kendiliğinden iyileşir.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Antibiyotik tedavisiyle 3-7 gün içinde düzelir.
• Paraziter Enfeksiyonlar: Uygun tedaviyle 7-14 gün içinde iyileşme görülür.

Bağırsak Enfeksiyonuna Su İyi Gelir Mi?

Su tüketimi, bağırsak enfeksiyonlarının tedavisinde kritik öneme sahiptir. Önerilen sıvı tüketimi şu şekildedir:

• Yetişkinler için: Günde en az 2-3 litre su
• Çocuklar için: Yaşa ve kiloya göre 50-100 ml/kg/gün
• Her ishal sonrası 200-250 ml sıvı takviyesi

Bağırsak Enfeksiyonu Tehlikeli Midir?

Bağırsak enfeksiyonları, özellikle risk gruplarında ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

Dehidratasyon: En sık ve tehlikeli komplikasyondur.

Risk Grupları:

5 yaş altı çocuklar
65 yaş üstü yaşlılar
Hamileler
Kronik hastalığı olanlar
Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar
 

Bağırsak Enfeksiyonu Bulaşıcı Mı?

Bağırsak enfeksiyonu bulaşıcı bir hastalıktır. Enfeksiyona neden olan etken ile kontamine olmuş gıdaların tüketilmesi, etken ile temas etmiş ellerin ağza görütülmesi, enfekte olmuş kişi ile yakın temasta bulunulması gibi durumlarda bağırsak enfeksiyonu ortaya çıkabilir. Temiz içme suyuna ulaşılamayan bölgelerde su içmek, yemek yapmak gibi davranışlar enfeksiyon riskini artırır. Kişisel hijyenin yeterince iyi olmadığı yerlerde enfeksiyon kişiler arasında yayılabilir. Bağırsak enfeksiyonuna yol açan patojenlerden biriyle kontamine olmuş suyun, yemek hazırlamada kullanılması sonucu yemeği tüketen kişilerde enfeksiyon görülebilir.

Bağırsak enfeksiyonundan korunmada genel temizlik kurallarına uymak oldukça etkili bir yöntemdir. Özellikle yemekten önce, tuvaletten ya da bebeğin altını değiştirdikten sonra ellerin yıkanması çok önemlidir. Kullanılacak suyun temiz olması, kaynağı bilinen su kullanımı, havuz gibi yerlerde suyun uygun şekilde dezenfekte edilmesi gibi durumlar da su yoluyla bulaşabilecek enfeksiyonlar açısından koruyucudur. Sebze ve meyvelerin tüketilmeden önce bol suyla yıkanması, özellikle et ve yumurta gibi hayvansal gıdaların iyice pişirilerek tüketilmesi, yiyeceklerin piştikten sonra uygun koşullarda saklanması, pastörize edilmiş süt ve süt ürünlerinin kullanılması da bağırsak enfeksiyonlarından korunmada dikkat edilmesi gereken konulardır.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?

Aşağıdaki durumlarda mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:

• 39°C üzeri ateş
• Şiddetli karın ağrısı
• Dışkıda kan görülmesi
• 3 günden uzun süren ishal
• Ciddi dehidratasyon belirtileri

• 38.5°C üzeri ateş
• 24 saat içinde 6'dan fazla sulu dışkılama
• Uykuya meyil
• İdrar çıkışında azalma
• Ağız kuruluğu ve gözyaşı azlığı

Bağırsak Enfeksiyonu İçin Hangi Doktora Görünmeli?

Bağırsak enfeksiyonlarının tanı ve tedavisi için başvurulabilecek uzmanlar şunlardır:

Birinci Basamak: Aile hekimleri ilk değerlendirmeyi yapar ve gerekli yönlendirmeleri sağlar.

Uzman Hekimler:

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı
Gastroenteroloji Uzmanı
İç Hastalıkları Uzmanı
Çocuk hastalarda Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı

Acil Durumlar: Şiddetli dehidratasyon, yüksek ateş gibi durumlarda en yakın acil servise başvurulmalıdır.