Sinek, böcek ve arıların yoğun olarak bulunduğu açık ve doğal alanlarda böcek sokması, zaman zaman görülebilen sağlık sorunlarından bir tanesidir. Çoğunlukla cilt üzerinde bölgesel kaşıntı, kızarıklık, şişlik gibi belirtilerle ani olarak ortaya çıkan böcek sokması bahar ve yaz aylarında çok daha sık görülür. Bunun nedenleri arasında sıcak havalarda böceklerin sayısında önemli bir artış görülmesi ve açık hava aktivitelerinin daha sık tercih edilmesi yer alır. Böcek sokması veya böcek ısırması, pek çok farklı böcek türünden kaynaklı olabilir. Böceğin türü, zehirli olup olmadığı ve bireyde alerjik reaksiyon gelişip gelişmediği, böcek sokması sonrasında ortaya çıkan semptomların türünü ve şiddetini belirler. Bu tür durumlarda ilk saatlerde herhangi bir reaksiyon görülmese de üzerinden saatler hatta günler geçtikten sonra dahi ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Dolayısıyla böcek sokmaları önemsenmeli ve sağlık kuruluşlarına başvurularak doktor kontrolünden geçilmelidir.
Böcek Sokması Nedir?
Böcekler, türüne göre değişmekle birlikte sahip oldukları iğneler yardımıyla veya tükürük sıvılarında bulunan alerjen maddeler ile ciltte alerjik reaksiyon, tahriş ve farklı semptomlar oluşturabilir. Böcek sokması olarak adlandırılan bu durum bazen basit ve önemsiz olup herhangi bir önemli semptoma neden olmazken bazı durumlarda ciddi şişlik ve lezyonlara, hatta anafilaktik şoka sebebiyet verebilir.
Görülecek belirtilerin şiddeti böceğin cinsinin yanı sıra kişinin duyarlılık düzeyine göre de farklılık gösterir. Bebek ve çocuklar, hamileler, alerjik bünyeye sahip bireyler ile yaşlılar genellikle böcek sokmalarında daha ciddi belirti gösteren gruplar arasındadır. Böcekler zehirleme ve alerjik reaksiyon oluşturmanın yanı sıra bulaşıcı hastalıkların kişiden kişiye bulaşmasına da aracılık edebilirler.
Sıtma, tifüs ve sarıhumma gibi hastalıklar böcek ısırmaları sonucunda bulaşabilecek hastalıklar arasında yer alır. Özellikle sıcak ve tropikal iklime sahip bölgelerde bulunan böceklerde bulaşıcı hastalık taşıma olasılığı daha yüksektir.
Böcek Sokması Belirtileri Nelerdir?
Böceğin ısırma anı genellikle biraz ağrıya neden olur. Isırmanın hemen ardından ciltte alerjik reaksiyon gelişmeye başlar ve ısırılan bölgede ısınma, kızarıklık, kaşıntı ve benzeri belirtiler ortaya çıkar. Gelişen alerjik reaksiyonu tetikleyen etken, böceğin iğne veya tükürük sıvısı yoluyla cilde bıraktığı zehirli maddedir.
Genellikle çoğu böcek ısırığında bu belirtiler hafif seyreder ve kısa süre içerisinde azalarak kaybolur. Fakat böceğin salgılarına karşı alerjisi bulunan bireylerde belirtiler giderek artarak şiddetli sağlık problemlerini beraberinde getirebilir. Böcek ısırması belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Isırılan bölgede kızarıklık, kaşıntı, tahriş, ağrı ve şişlik
- Su kabarcıkları ve iltihaplanma
- Tek veya küme şeklinde oluşan kabarcıklar
- Mide bulantısı ve kusma
- İshal ve karın ağrısı
- Nefes darlığı, göğüste sıkışma
- Hırıltılı solunum
- Dil şişmesi
Bunların yanı sıra ısırılan bölgede renk değişimi şeklinde bir böcek sokması belirtisi de söz konusu olabilmektedir. Böcek ısırması morarması gibi renk değişimi durumlarında mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurularak muayeneden geçilmelidir.
Böcek Sokması Türleri Nelerdir?
Arılar, pireler, sivrisinek ve diğer sinekler, karıncalar, tahtakuruları, akarlar, at sinekleri, keneler, örümcekler, akrepler ve bazı diğer böcek türleri böcek sokmasına neden olabilir. Görülen belirtiler böcek ısırması türleri arasında değişkenlik gösterir. Çok yaygın olarak görülen sivrisinek ısırıklarında ısırılan bölgede küçük bir kabarıklık, hafif kızarıklık ve şiddetli kaşıntı olur.
At sineği ısırıkları oldukça ağrılı olabilir ve ısırılan bölgede genellikle böcek sokması ve su toplaması bir arada görülür. Kene ısırıkları genellikle başlangıçta hiçbir belirti ve reaksiyona neden olmaz ve kişiler tarafından geç fark edilebilir.
Doğal ortamlarda yapılan aktiviteler sonrasında vücut ayna karşısında mutlaka kontrol edilmelidir. Keneler kırım Kongo kanamalı ateşi ve bazı diğer bulaşıcı hastalıkları taşıma olasılığı çok yüksek olan hayvanlardır. Bu nedenle kene ısırmasının fark edilmesi halinde asla bir müdahale yapılmamalı ve derhal hastaneye gidilmelidir. Bir diğer böcek ısırığı olan akar ısırmalarında genel olarak çok fazla kaşıntı söz konusu olur.
Örümcek ısırıkları örümceğin türüne göre değişmekle birlikte çok ağrılı olabilir, şiddetli kızarıklık ve şişlik meydana gelebilir. Ayrıca bazı örümcek türleri mide bulantısı, kusma, karın ağrısı gibi daha ciddi ve tıbbi müdahale gerektiren reaksiyonlara da yol açabilir. Arı sokmalarında şiddetli ağrı, ani şekilde gelişen bir şişlik ve kızarıklık söz konusudur.
Karınca ısırıklarında genellikle iltihaplı şişlikler ortaya çıkarken akrep sokmalarında ciltte uyuşma, ağrı, yanma, şişme ve kızarıklık gibi durumlar ortaya çıkabilir. Tüm bu durumlarda alerjik bireylerde ani gelişen çok ciddi reaksiyonlar söz konusu olabildiğinden bir an önce sağlık kuruluşlarına başvurulması gerekmektedir.
Böcek Sokmasında Ne Yapılmalı?
Böcek ısırması durumunda öncelikle ısırığın hissedildiği bölge incelenmeli ve üzerinde böceğin halen bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir. Kene ısırması durumunda kene cilde yapıştığından gözle görülebilir. Ardından kişi bulunduğu bölge itibariyle hangi hayvan tarafından ısırıldığını tahmin edebilir.
Genellikle sokak hayvanlarının yakınında bulunma veya onları sevme esnasında hissedilen ısırıklar pire ısırığı şeklindedir.
Bazı bireylerde sadece sokma esnasında küçük bir acı hissedilir, ardından birey alerjik olmayan bir bünyeye sahip ise hiçbir komplikasyonun görülmemesi dahi söz konusu olabilir. Böcek ısırığı ve sokmalarının ardından söz konusu bölge sabun ve ılık su yardımıyla iyi bir şekilde yıkanmalıdır. Ardından kolonya veya antiseptik bir madde yardımıyla bölge dezenfekte edilmelidir. Bu uygulamalar enfeksiyonun önlenmesi açısından önem taşır. Eğer şişlik söz konusu ise buz kompresi uygulanabilir.
Her böcek ısırması hastaneye gitmeyi gerektirmez. Fakat kişinin alerjisinin bulunması, bölgede oluşan reaksiyonların giderek şiddetlenmesi, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, bilinç bulanıklığı, nefes darlığı gibi ciddi komplikasyonların görülmesi halinde derhal hastanelerin acil bölümlerine başvurulmalıdır.
Böcek Sokması Şişliğine Ne İyi Gelir?
Böcek ısırması yaşayan bireylerin en sık sorduğu sorular arasında böcek sokması ne iyi gelir, böcek sokması şişlik ne iyi gelir, böcek sokması ne yapılmalı gibi sorular yer alır. Böcek sokması şişliği için en iyi müdahale buz kompresi uygulamaktır. Bu uygulama aynı zamanda bölgede hissedilen kaşıntıyı da hafifletecektir. Buzun soğukluğu nedeniyle bölgede oluşan kızarıklık bir miktar artabilir, bu normaldir. Böcek sokması alerji teşhisi almış bir bireyde ortaya çıkmışsa, bu bireyler hekimleri tarafından önceden tedbir amaçlı reçetelenmiş olan antihistaminik ilaçları varsa bunları kullanabilir, daha sonra sağlık kuruluşlarına başvurabilirler.
Böcek sokması kaç saatte zehirler, böcek sokması zehirlenme belirtileri nasıl olur gibi sorular da bireyler tarafından sıklıkla sorulmaktadır. Zehirli böceklerin neden olabileceği reaksiyonlar birkaç saat veya birkaç gün içerisinde ortaya çıkabilir. Bu durum tamamen kişinin duyarlılığına ve böceğin türüne bağlıdır. Fakat hangi böcek tarafından ısırıldığını bilmeyen bireylerin ciddi reaksiyon yaşamasa dahi her ihtimale karşılık sağlık muayenesinden geçmesinde yarar vardır.
Böcek Sokması Tedavisi Nasıldır?
Böcek sokması ilk yardım uygulamalarının ardından alerjik reaksiyon veya ciddi komplikasyon söz konusu ise sağlık kuruluşlarına başvurmayı gerektirir. Alerjik reaksiyonunun olmadığı durumlarda böcek ısırması tedavisi olarak ilk yardım uygulamaları genellikle yeterli olur. Su ve sabunla yıkama ve ardından dezenfekte etme, buz kompresi uygulama gibi işlemleri içeren ilk yardımın ardından alerjik reaksiyonlar nedeniyle sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda öncelikle hekim tarafından fiziksel muayene yapılır. Ardından genellikle antihistaminik ilaç tedavisi önerilir ve bunlar bölge üzerine uygulanan krem ve merhemler, ağızdan alınan ilaçlar veya damar yoluyla verilen antihistaminikler şeklinde olabilir.
Böcek sokması kaşıntı ve kabarıklıklara neden olduysa antihistaminik ilaçlar bunların iyileştirilmesine de yardımcı olur. Ağrı söz konusu ise ağrı kesici ilaçlardan yararlanılabilir. Kene ısırması durumunda birey kesinlikle bilinçsiz şekilde keneyi çıkarmaya çalışmamalıdır. kenenin yanlış yöntemle çıkarılması bir kısmının vücut içerisinde kalmasına ve ciddi sağlık sorunlarına yol açmasına neden olabilir. Bu nedenle sağlık kuruluşlarına başvurarak kenenin uzman kişiler tarafından çıkarılması sağlanmalıdır. Ardından yapılacak tanı testleri ve muayenenin ardından enfeksiyon söz konusu ise buna yönelik tedavi uygulanır. Herhangi bir komplikasyon göstermeyen hastalar hekim tarafından verilecek öneriler doğrultusunda taburcu edilir. Alerji teşhisi alan hastalarda bir sonraki böcek sokmasında hemen kullanabilmek adına tedbir amaçlı ilaçlar reçetelendirilebilir. Böyle durumlarda özellikle de doğal ortamlara giderken bireyler bu ilaçları mutlaka yanlarında bulundurmalıdır.
Eğer siz de böcek sokması yaşadıysanız öncelikle ilk yardım uygulamalarını yapmalı, ardından alerjik reaksiyonlar gözlemlemeniz durumunda sağlık kuruluşlarına başvurarak hekim kontrolünden geçmelisiniz. Olası bir alerji durumunda bir an önce sağlık kuruluşuna başvurarak ciddi komplikasyonların gelişimini önleyebilirsiniz.