Yeterli ve dengeli beslenme sağlıklı büyüme ve gelişme için gereklidir. Bebeğin doğumdan sonraki ilk 2 yılı sağlıklı beslenme için en önemli dönemdir. Bu dönem hızlı büyüme ve gelişme nedeniyle yetersiz beslenme sık hastalanmalar ile sonuçlanabilmektedir. Yenidoğan bebek için en uygun besin anne sütüdür. Bu nedenle ilk 6 ay bebeğin sadece anne sütü ile beslenmesi önerilir. Anne sütü bağışıklık öğelerini içerdiği için bebeği hastalıklara karşı korur. Bebeği ileride gelişebilecek allerji, obezite, diyabet ve hipertansiyon gibi hastalıklara karşı koruduğu bilinmektedir. Anne sütünün yeterli olup olmadığına hekiminiz kilo alma ve boy uzama izlemine göre karar verilmelidir. Anne sütü yokluğunda yetersizliğinde hangi formül sütle devam edileceği hekiminize danışılarak karar verilmelidir. Normal şartlarda ilk 6 ay anne sütü bebek beslenmesi için yeterli iken bundan sonra tek başına yeterli olmayıp ek gıda ile desteklenmesi gerekmektedir.
Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Nasıl Olmalıdır?
İlk kez ek gıda denerken bebeğin keyfi yerinde, aç ve mutlaka dik oturur pozisyonda olmalıdır. Tek bir besin çay kaşığı ile denenmeli, istekli olup olmamasına göre yavaş yavaş artırılmalıdır. Bebek, ilk denediğinizde isteksiz ise iştahsız olarak algılanmamalı. 3 gün ara ile tekrar denenmeli almak istemediyse 2 hafta sonra tekrar denenmek üzere yeni bir gıdaya geçilmelidir. Ek gıdalar taze hazırlanmalı, konserve ve dondurulmuş besinler verilmemelidir. Bebek için verilecek gıda hazırlandıktan sonra 2 saat içinde tüketilmeli, 2 saatten uzun oda ısısında bekleyen gıda bebeğe verilmemelidir. Ek gıda hazırlanmadan önce eller iyice yıkanmalı ve temiz steril kaplar kullanılmalıdır. Ek gıdayı verirken kaşıkla verilmesi önerilmektedir.
Meyve ve sebze püresi, yoğurt, ek gıdaya başlarken ilk verilecek besinler olmalıdır. Sebze ve meyve püresi hazırlarken vitamin kaybı olmaması için cam rende kullanılmalıdır. Ek gıdaya geçerken ana öğün anne sütü, ara öğün ise ek besinler olmalıdır. Anne beslerken aceleci ve stresli olmamalıdır. Oldukça yavaş ve sakin, sabırlı olmalıdır. Ek gıdaya başlandığı dönemde ilave su verilebilir. Su ihtiyacını bebek belirler. Ek besinlere şeker ve tuz ilave edilmemelidir. Başlangıçta meyve suyu, sebze suyu şeklinde olup daha sonra yavaş yavaş püre ve pürtüklü şeklinde hazırlanmalıdır. Taneli ve pürtüklü gıdalara 10 aya kadar geçilmiş olmalıdır.
Ek besin 6-8. ayda toplamda 2 öğün her öğün için 1 çay bardağı, 9-12 ay arasında 3 öğün her öğün 1 çay bardağı şeklinde olmalıdır. Bebeklere 1 yaşından önce bal, mantar, şeker ve tuz verilmemelidir. Boğulmaya neden olabilecek kabuklu kuruyemişler, üzüm, pişmemiş havuç, şeker gibi sert gıdalar bebeklik döneminde verilmemelidir. Nitrit içeren sosis ve salam gibi gıdaların bebek beslenmesinde yeri olmamalıdır. Bitki çayları, şekerli hazır meyve suları, konserve gıdalar, hazır çorbalar, şekerli yoğurt, tuzlu peynir, acı ve baharatlı gıdalar uygun besinler değildirler.
Ek Gıdaya Geçiş Listesi
0-6 ay Beslenmesi
- Tek başına anne sütü , anne sütü yetersiz ya da yoksa hekim denetiminde formül mama verilebilir.
- Meyve püresi (elma, armut, muz, şeftali ile hazırlanabilir)
- Sebze püresi (havuç, patates, bal kabağı, kabak, yeşil yapraklı sebzeler ile hazırlanabilir)
- Yoğurt (anne sütü ya da devam sütünü 1 kaşık yoğurt ile mayalayarak hazırlayabilir)
- Yumurtanın sarısı (6. ayda pişmiş yumurta sarısı 1/8 olarak başlanır yavaş yavaş arttırılır, 1 yaşından önce daha fazla allerjik olduğu için yumurtanın beyazı verilmemelidir)
- Pekmez değerli bir besindir. 7. aydan sonra verilebilir.
- Turp, pancar gibi yüksek nitrat içeren gıdaların erken verilmesi önerilmez.
- Tuzsuz beyaz peynir
- Mercimek çorbası ince kıvamlı püre şeklinde, ezerek verilmelidir. 7. aydan itibaren kıymayla hazırlanmış sebze püresi olabilir. Kıyma 2-3 kez çekilmiş olmalıdır.
- Baklagiller (Bezelye, fasulye, mercimek gibi)
- Et ve tavukla yapılmış yemekler
- Sebze yemekleri
- Ezilmiş makarna ve pilav yemekleri hazırlarken kullanılacak yağ zeytinyağı olmalıdır. 1 yaşından önce bal verilmemelidir. 1 yaşından sonra sofraya oturma , aile ile birlikte yemek yeme dönemidir. Yemeklere az miktarda tuz katılabilir.
Ek Gıdaya Geçişte Allerji Belirtileri Nelerdir?
Bebekler ek gıdaya geçiş döneminde allerji belirtileri ile karşılaşabilir. İnek sütü, yumurta akı, deniz ürünleri, fındık, fıstık ve ceviz gibi gıdalar en sık allerji yapan besinlerdir. Gıda allerjisi verildikten birkaç dk içinde gelişebileceği gibi 72 saate kadar geç tepki verebilirler. En sık deri döküntüleri, makatta kızarıklık, dudaklarda morarma, solunum sıkıntısı, ishal, kabızlık şeklindedir. Bebeklerde inek sütü allerjisi sık görülür, yoğurt, peynir , tereyağı gibi besinler allerji semptomlarını ortaya çıkarabilir. Bu allerji tipi 2-3 yaşından sonra kendiliğinden düzelebilir. Besin allerjilerini tanımanın yolu her besini tek tek denemek ve az verip yavaş yavaş arttırmaktır. Allerji gözlediğimiz besin diyetten çıkarılır. Bebeklerde ek gıdaya geçiş döneminde aklınıza takılan diğer sorular için bir çocuk hekimine danışabilirsiniz.