Bebeklerde Burun Tıkanıklığına Anne Sütü İyi Gelir Mi?

Yenidoğan döneminden itibaren bebekler, solunum için öncelikli olarak burunlarını kullanırlar. Bu nedenle burun tıkanıklığı, bebeklerin beslenme ve uyku düzenlerini ciddi şekilde etkileyebilen önemli bir sağlık sorunudur.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Nedir?

Bebeklerde burun tıkanıklığı, burun içindeki hava yollarının çeşitli nedenlerle daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu tıkanıklık, burun mukozasının şişmesi, aşırı salgı üretimi veya yapısal anomaliler nedeniyle oluşabilir. Özellikle yenidoğan döneminde bebekler zorunlu olarak burundan nefes aldıkları için, bu durum onların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Neden Olur?

Bebeklerde burun tıkanıklığının çeşitli nedenleri bulunmaktadır:

• Viral Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonlar, burun mukozasının şişmesine ve aşırı salgı üretimine neden olarak tıkanıklığa yol açar. Bu durum genellikle geçici olmakla birlikte, bebeklerde beslenme güçlüğüne neden olabilir.
• Alerjik Reaksiyonlar: Ev tozu akarları, polen veya evcil hayvan tüyleri gibi alerjenlere karşı gelişen reaksiyonlar, burun mukozasında şişme ve salgı artışına yol açarak tıkanıklığa neden olabilir. Bu reaksiyonlar mevsimsel veya yıl boyu sürebilir.
• Çevresel Faktörler: Kuru hava, sigara dumanı, parfüm gibi kimyasal maddeler ve hava kirliliği burun mukozasını tahriş ederek tıkanıklığa sebep olabilir. Bu faktörler özellikle hassas bebeklerde daha belirgin sorunlara yol açabilir.
• Anatomik Problemler: Koanal atrezi gibi doğumsal anomaliler veya adenoid hipertrofisi gibi yapısal sorunlar, hava yollarında daralmaya neden olarak kronik burun tıkanıklığına yol açabilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığına Neden Olan Faktörler Nelerdir?

Bebeklerde burun tıkanıklığı nedenleri arasında; bebeğin bulunduğu ortamdaki havanın sıcak olması, neminin az olması, solunan havada toz, sigara dumanı ve parfümler gibi tahriş edici maddelerin varlığı ile nezle-grip gibi viral enfeksiyonlar bulunur.

Anatomik Burun Tıkanıklığı Nedenleri

Yaşamın ilk 1 ayı (ilk 4 haftası) yenidoğan dönemi olarak adlandırılır. Bu dönem içerisindeki bebekler mecburi olarak nefes alıp verme işlemini burundan gerçekleştirirler. Koanal atrezi olarak adlandırılan yapısal hastalıkta, burundaki hava yollarının arka kısımlarında olması gereken açıklıklar doğuştan kapalı haldedir. Kapanan yollar burunda tek taraflı ya da çift taraflı olabilir.  

Koanal atrezi, kız çocuklarında ve burnun sağ tarafında daha sık görülür. Yaşamın ilk 3-4 haftasında burundan solunum yapan bebeklerde, kapalılığın 2 taraflı olması, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Genellikle iki taraflı kapalılıklarda, koanal atrezi için doğumun sonrasında tanı konulur. Kapalılığın tek taraflı olması halinde ise bazı bebeklerde ileri dönemlerde tanı konulabilir.

Yaşamın ilk 12 ayında burun tıkanıklığına ilave olarak burun damarlarında kan toplanması ve ödem gelişimini ifade eden nazal konjesyon, sık olarak meydana gelir. Nazal konjesyon, bebeğin uyku esnasındaki solunumu üzerinde olumsuz etki bırakır. Hava yollarındaki darlıklara bağlı oluşan tıkanıklıklar genellikle ilk 6 ayda hava yollarının genişlemesini takiben kaybolur. 

Vücudun birçok bölgesinde hastalık oluşturma eğilimindeki yabancı mikroorganizmalar ile karşılaşılması durumunda reaksiyon gösteren lenf dokusu karakterinde yapılar yer alır. Burnun arka kısmında genize açıldığı bölgeye yakın olarak bulunan lenf dokusu, adenoid ya da geniz eti olarak adlandırılır.

Geniz etlerinde büyüme (adenoid hipertrofisi) virüs ya da bakterilere bağlı olarak oluşan enfeksiyonlar nedeniyle oluşabileceği gibi reflü ve alerji gibi durumlar sonrasında da gerçekleşebilir. Geniz etlerinin büyümesi ile burunda tıkanıklık, horlama ve bebeğin uyku kalitesinde bozulmalar görülebilir.

Yaşamın ilk yıllarındaki bebekler ve daha sık olarak küçük yaştaki çocuklar, ellerinde bulunan nesneleri burunlarına götürme eğilimindedir. Başparmak ile işaret parmağı arasında herhangi bir cismi koordine bir şekilde tutma hareketi 9 aydan önce gelişmediği için küçük bebeklerde bu durumla daha nadir olarak karşılaşılır.

Burun içerisindeki yabancı cisme bağlı olarak burun tıkanıklığı, burun kanaması, sinüzit ve orta kulak enfeksiyonu gibi rahatsızlıklar oluşabilir. Özellikle oyuncakların çalışması amacıyla kullanılan piller, küçük ve parlak renkli olması nedeniyle çocukların dikkatini çekebilir. Piller, kimyasal yapıları nedeniyle kısa sürede aşırı hasar oluşturabilir. Burnun ortasında yer alan kıkırdağın delinmesi, pilin burnun içine sokulmasını takiben 4 saat içerisinde meydana gelebilir.

Burun Tıkanıklığı Nedeni Olan Alerjik Durumlar ve Enfeksiyon Hastalıkları

Burun tıkanıklığı genel olarak solunum yolu enfeksiyonlarında ortaya çıkan bir belirtidir. Rinit adı verilen burun mukozasının iltihaplanması ve burnun etrafındaki hava boşlukları olan sinüslerin iltihaplanmasını tanımlayan rinosinüzit, burun tıkanıklığı nedenleri arasında en çok karşılaşılan durumlardandır. 
Solunum yollarının viral enfeksiyonları, bebeklerde uzun süreli rinitlere zemin hazırlayabilir. Enfeksiyonlar nedeniyle oluşan rinitlere ilave olarak alerjik hadiselere yatkınlık ve burun yapısındaki anormallikler de burnun içyapısının iltihaplanmasına ve tıkanmasına neden olabilir.

Rinitlerde hava yollarında meydana gelen direnç artışı, solunum fonksiyonlarını bozarak ani bebek ölüm sendromuna neden olabileceği için dikkatli olunmalıdır. Soluk alıp verme esnasında, bebeğin normale göre daha gürültülü olarak solunum işlemini gerçekleştirmesi ve iştahında azalma gibi belirtiler yenidoğan bebeklerde rinit oluştuktan sonra ortaya çıkabilir. 

Süt çocukluğu ve bebeklik döneminde görülen rinit olgularında, oluşan belirtilerin 1-3 ay süre ile devam etmesi halinde subakut rinit adını alır. Semptomların uzun sürmesine neden olan faktörler arasında alerjiler ve gastroözefagial reflü sendromu, bu yaş grubundaki subakut rinit nedenleri arasında sayılabilecek başta gelen rahatsızlıklara örnek teşkil eder.

Mide içeriğinin daha üst seviyelere ulaşması halinde, reflü içeriği bulunduğu ortamı asitli hale getirir ve bu durum aşırı miktarda salgı üretimini tetikleyebilir. Reflüye tepki olarak üretilen bu aşırı miktardaki sıvı, burun mukozasında şimeye neden olabilir.
İlgili hekimin önermesi halinde, reflü nedeniyle meydana gelen rinit olgularında, bebeğin uyku pozisyonunda başının biraz daha yüksekte olması fayda sağlayabilir. Pozisyon dışında, beslenme esnasındaki davranışlarda da hekim tarafından belirtilen öneriler doğrultsunda çeşitli düzenlemeler yapılması, reflü ve reflü nedeniyle oluşan çeşitli durumların kontrolüne katkı sağlayabilir.

Bebeklerde burun tıkanıklığına dair belirti ve bulguların görülmesi halinde sağlık kuruluşlarına başvurularak burun tıkanıklığının altta yatan nedeni ve uygun tedavi planlanması açısından ilgili hekimlerden yardım alınmalıdır. Hekimin uygun görmesi halinde bebeğin tıkalı olan burnunun açılması amacıyla uygulanabilecek çeşitli yöntemler vardır. 

Bebeğin burun tıkanıklığı, yaşadığı çevrede bulunan havanın kuru olmasından kaynaklanması halinde, çeşitli nemlendirici cihazlar kullanılabilir. Burun içinde üretilen mukus yapısındaki sagıların birikimi nedeniyle bebeğin burnunda tıkanma meydana gelmişse, hekim tarafından uygun görülmesi halinde çeşitli burun damlaları bu salgıların temizlenmesine katkı sağlayabilir. 
Nemlendirme yöntemleri ile burun tıkanıklığının açılması konusunda ilerleme kaydedilemesi durumunda, hekimin bilgisi ve önerisi dâhilinde olmak üzere, birikmiş salgıların temizlenmesini sağlayan emici araçların kullanımı, burun tıkanıklığının giderilmesinde fayda gösterebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Burun tıkanıklığı olan bebeklerde görülen belirtileri tanımak, erken müdahale açısından önemlidir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:

• Gürültülü Solunum: Bebek nefes alırken normalden daha sesli ve zorlanarak solunum yapar. Bu durum özellikle uyku sırasında daha belirgin hale gelir ve horlama şeklinde duyulabilir.
• Beslenme Güçlüğü: Bebek emmekte zorlanır, sık sık biberonu veya memeyi bırakır. Bu durum bebeğin yeterli beslenememesine ve huzursuz olmasına neden olur.
• Huzursuzluk ve Ağlama: Nefes almakta zorlanan bebek daha sık ağlar ve normalden daha huzursuz davranır. Özellikle yatış pozisyonunda bu durum daha belirgin hale gelir.
• Uyku Düzensizliği: Tıkalı burun nedeniyle rahat nefes alamayan bebek, sık sık uyanır ve kaliteli bir uyku uyuyamaz. Bu durum gün içindeki aktivitelerini de olumsuz etkiler.
• Burun Akıntısı: Şeffaf, sarı veya yeşil renkli olabilen burun akıntısı görülür. Akıntının rengi ve kıvamı altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Hangi Sorunlara Sebep Olabilir?

Burun tıkanıklığı, bebeklerde çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bu sorunları şöyle sıralayabiliriz:

• Beslenme Bozuklukları: Nefes almakta zorlanan bebek, emmekte güçlük çeker ve yeterli beslenemez. Bu durum kilo alımını olumsuz etkileyebilir ve gelişim geriliğine neden olabilir.
• Uyku Apnesi: Tıkalı burun nedeniyle uyku sırasında nefes alıp vermede kesintiler yaşanabilir. Bu durum bebeğin oksijen alımını etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Orta Kulak İltihabı: Burun tıkanıklığı, orta kulakta basınç değişikliklerine neden olarak kulak enfeksiyonlarına zemin hazırlayabilir.
• Sinüzit: Uzun süren burun tıkanıklığı, sinüslerde iltihaplanmaya yol açabilir ve sinüzit gelişimine neden olabilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Öksürük Yapar Mı?

Burun tıkanıklığı, genellikle postnazal akıntıya (burun akıntısının geniz bölgesinden boğaza akması) neden olur. Bu durum özellikle yatış pozisyonunda refleks öksürüğe yol açabilir. Burun akıntısının boğaza akması, boğaz mukozasını tahriş ederek öksürük refleksini tetikler. Bu öksürük, özellikle gece saatlerinde ve sabah erken saatlerde daha belirgin hale gelebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Ne Kadar Sürer? 

Burun tıkanıklığının süresi, altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik gösterir. Viral enfeksiyonlara bağlı tıkanıklıklar genellikle 7-10 gün içinde düzelirken, alerjik nedenlere bağlı tıkanıklıklar tetikleyici faktörler ortadan kalkana kadar devam edebilir. Anatomik problemlere bağlı tıkanıklıklar ise uygun tedavi yapılmadığı sürece kalıcı olabilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Burun tıkanıklığının giderilmesinde öncelikle serum fizyolojik damlaları kullanılabilir. Oda havasının nemlendirilmesi, bebeğin başının hafifçe yükseltilmesi ve düzenli burun aspirasyonu faydalı olabilir. Ancak tüm bu uygulamalar mutlaka bir sağlık profesyonelinin önerisi doğrultusunda yapılmalıdır. Özellikle ilaç kullanımı gerektiğinde, kesinlikle doktor tavsiyesi olmadan herhangi bir uygulama yapılmamalıdır.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı Nasıl Geçer?

Burun tıkanıklığının tedavisi, altta yatan nedene göre planlanır. Viral enfeksiyonlara bağlı tıkanıklıklarda destekleyici tedavi yeterli olurken, alerjik nedenlere bağlı tıkanıklıklarda alerjen kontrolü ve gerekirse ilaç tedavisi uygulanabilir. Anatomik problemlerde ise cerrahi müdahale gerekebilir. Her durumda tedavi planı, bebeğin yaşı ve genel durumu göz önünde bulundurularak hekim tarafından belirlenir.

Burun İçi Temizliği Nasıl Yapılmalıdır?

Bebeğin burun temizliğinin doğru yapılması, tıkanıklığın giderilmesinde önemli rol oynar. Temizlik için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Hazırlık Aşaması: Temizlik öncesinde eller mutlaka sabunla yıkanmalı ve kullanılacak malzemeler hazır bulundurulmalıdır. Serum fizyolojik, temiz gazlı bez ve gerekirse burun aspiratörü el altında olmalıdır.
• Pozisyon Verme: Bebek sırt üstü yatırılmalı ve başı hafifçe yana çevrilmelidir. Bu pozisyon, temizlik sırasında sıvının akışını kolaylaştırır ve bebeğin rahat nefes almasını sağlar.
• Serum Fizyolojik Uygulaması: Her burun deliğine 2-3 damla serum fizyolojik damlatılmalıdır. Damlalar, burun içindeki salgıları yumuşatarak temizliği kolaylaştırır.
• Aspirasyon İşlemi: Doktor önerisi varsa, yumuşak uçlu bir burun aspiratörü kullanılarak salgılar nazikçe temizlenmelidir. Bu işlem sırasında fazla bastırmaktan kaçınılmalı

Burnu Tıkalı Olan Bebek Nasıl Yatırılmalı?

Burnu tıkalı olan bebeğin başı, yatış pozisyonunda hafifçe yükseltilmelidir. Bu pozisyon, burun akıntısının daha rahat akmasını sağlar ve nefes almayı kolaylaştırır. Bebeğin yatağının baş kısmı 15-30 derece yükseltilerek veya yastık kullanılarak bu pozisyon sağlanabilir. Ancak güvenlik açısından 6 aydan küçük bebeklerde yastık kullanımından kaçınılmalı, bunun yerine yatağın baş kısmı yükseltilebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığa Anne Sütü İyi Gelir mi?

Anne sütü bebekler için eşsiz bir besin kaynağıdır ve aynı zamanda içerdiği birçok hücre ve moleküller, bebeklerin savunma sistemlerinin güçlendirilmesine katkı sağlar. Anne sütü yerine mama ile beslenen bebeklerde, anne sütü ile beslenen bebeklere kıyasla enfeksiyonlara karşı yatkınlık vardır.

Bu enfeksiyonlar arasında, orta kulak iltihabı, bağırsak enfeksiyonları ve solunum yolu enfeksiyonları örnek olarak sayılabilir.

Annenin sindirim sisteminde görev alan savunma hücreleri, anne sütü yoluyla bebeğe geçer ve bebeğin, emzirilmesi esnasında çevreden bulaşabilecek hastalıklara karşı korunmasına katkı sağlar. Doğumu takiben ilk 10 gün içerisinde verilen süt, kolostrum olarak adlandırılır. Bu sütte ilerleyen zamanlarda salgılanan olgun süte kıyasla hastalıklardan koruyucu maddeler daha fazla bulunur.

Burun tıkanıklığının meydana gelmesinde en sık nedenler arasında nezle ve grip gibi solunum yolu hastalıklarının yer almasına karşılık, anne sütünde yer alan birçok madde ve molekül, burun tıkanıklığının nedeni olabilecek enfeksiyonlara karşı koruyucu özellik gösterebilir.

Bebeklerde Burun Tıkanıklığı İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir? 

Burun tıkanıklığı olan bebek, nefes almada ciddi zorluk yaşıyorsa, beslenemiyorsa, uyku düzeni bozulmuşsa veya yüksek ateş gibi ek belirtiler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Ayrıca tıkanıklık 10 günden uzun sürüyorsa veya tekrarlayan bir hal aldıysa, altta yatan nedenlerin araştırılması için sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.

Hangi Durumlarda Uzman Desteği Alınmalı?

Aşağıdaki durumlardan herhangi biri görüldüğünde mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır:

• Solunum Güçlüğü: Bebeğin nefes alırken göğüs kafesinde çekilmeler olması veya morarma görülmesi acil tıbbi müdahale gerektirir.
• Beslenme Problemleri: Bebek emmekte zorlanıyor ve yeterli beslenemiyorsa, bu durum kilo kaybına ve gelişim geriliğine neden olabilir.
• Yüksek Ateş: 3 aydan küçük bebeklerde 38°C, daha büyük bebeklerde 38.5°C üzerinde ateş olması durumunda doktor kontrolü gereklidir.
• Uzun Süreli Tıkanıklık: 10 günden uzun süren burun tıkanıklığı, altta yatan ciddi bir sorunu işaret edebilir.
• Tekrarlayan Enfeksiyonlar: Sık sık tekrarlayan burun tıkanıklığı ve enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi problemlerini düşündürebilir.