Üretra Darlığı Neden Olur? Üretra Darlığı Belirtileri ve Tedavisi

Üretra darlığı, mesane ile idrar çıkış deliği arasında bulunan ve tüp şeklindeki bir yapı olan üretrada darlık olması durumudur. Üretra normal şartlarda idrarın içinden serbestçe akabilmesi için yeterli genişliğe sahiptir, ancak idrar kanalında daralma olduğunda akış sekteye uğrar. Daha çok erkeklerde görülen bu sağlık problemi, tüm üriner sistem (idrar boşaltım sistemi) işlevini olumsuz yönde etkiler ve böbrek kaybı gibi oldukça ciddi sonuçlara yol açabilir. Gelişmiş ülkelerde erkekler arasındaki yaygınlığı yaklaşık olarak %0,9'dur.

Üretra Nedir?

Üretra ne demek merak edenler için üretra, mesaneden başlayan ve idrarın vücuttan atılımını sağlayan tüp şeklindeki idrar kanalıdır. Erkeklerde penisin içinden geçen uzun bir tüptür ve idrarın yanında meni taşınmasından da sorumludur. Kadınlarda erkeklere oranla oldukça kısadır ve vajinanın hemen üzerinde konumlanmıştır. Her iki cinsiyette de yaşlanma, hastalık veya travma gibi farklı nedenlerle üretral sorunlar görülebilir. Üretra mesaneden başlar ve vücudun dışına açılır. Üriner sistemde ayrıca her bir böbrekten mesaneye uzanan ve üreter adı verilen tüp şeklinde bir çift idrar kanalı daha bulunur. Üretrada olduğu gibi üreter darlıkları da üriner yani boşaltım sisteminin önemli rahatsızlıklarıdır. Üreter ve üretra darlığı, tedavi edilmezse böbrek enfeksiyonları ve böbrek taşları gibi ciddi rahatsızlıklara zemin hazırlayabilir.

Üretra Darlığı Nedir?

Üretra darlığı, skar dokusu ya da şişlik nedeniyle üretrada daralma gelişmesi sonucunda idrar yapma işlevini bozan, tüm idrar yolu için potansiyel olarak ciddi sonuçları olan tıkayıcı özellikte bir rahatsızlıktır. Skar dokusu, vücutta meydana gelen yaraların iyileşmesi sırasında oluşan ve bölgedeki normal dokudan farklı yapıda hücreler içeren yara izidir. Üretrada skar dokusunun neden olduğu idrar kanalı darlığı, tıkayıcı ve tahriş edici üriner semptomlara neden olur ve tedavi edilmezse nihayetinde böbrek kaybı gibi hayati bir komplikasyona yol açabilir. Üretral darlıklar, tanı veya tedavi amaçlı yapılan bazı tıbbi prosedürlerin olumsuz bir sonucu olarak karşımıza çıkabilir.

Üretra Darlığı Neden Olur?

Üretral darlık, cerrahi işlemlere bağlı kanalda gelişen şişlik veya yara dokusu yüzünden oluşabileceği gibi enfeksiyon veya yaralanmadan sonra da ortaya çıkabilir. Nadir olarak ise üretranın yakınındaki bir tümöral oluşumun kanala baskısı darlığın nedenidir. Üretral manipülasyon, üretra darlığı sebepleri arasında en yaygın olanıdır. Üretral darlıkların yaklaşık %45'i endoskopi, ameliyat, brakiterapi gibi üretral manipülasyon nedeniyle oluşurken, %30'unun nedeni bulunamaz. %20'lik kısmı ise üretrada iltihaplanmaya neden olan enfeksiyonlardan kaynaklanır.

• Endoskopi ya da benzeri bir aletle üretraya girilmesi
• Prostat Brakiterapi: Prostat kanseri nedeniyle brakiterapi tedavisi almak üretrada darlıkla sonuçlanabilir. Brakiterapi bir tür radyoterapi şeklidir.
• Prostatektomi: Prostat bezinin bir kısmı ya da tamamının çıkarıldığı cerrahi işlem.
• Üretral Kateter Takılması: Mesanedeki idrarı boşaltmak için üretraya aralıklı ya da kalıcı kateter yerleştirilmesi
• Prostat büyümesi
• Prostatit: Prostatta iltihaplanma
• Kasık bölgesine ya da üretrada yaralanma ya da travma
• Üretra ya da prostat kanseri
• Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Gonore, klamidya gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilmediklerinde idrar yolu daralması sebebi olabilir.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Tedavi edilmeyen tekrarlayıcı enfeksiyonlar iltihaplanmaya bağlı darlığa neden olabilir.
• Hipospadias Cerrahi Tedavisi: Hipospadias, üretral açıklığın penisin ucu yerine altında yer aldığı doğuştan bir anomalidir.
• Balanitis Kserotika Obliterans: Erkeklerde penisi tutan liken skleroz hastalığıdır. Sünnet derisi ve penis başında iltihaplanmaya neden olur.
• Kalça kırıkları
• Doğumsal Anomali: Nadiren doğumsal bir kusur nedeniyle bebekler üretrada darlıkla doğabilir.

Üretra Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Üretral darlık, kanalındaki tıkanıklığın derecesine bağlı olarak hafiften şiddetliye kadar değişen, çok sayıda belirti ile prezente olabilir.

• İdrar akımında zayıflık
• İdrar miktarında azalma
• Sık idrara çıkma ihtiyacı
• Tuvalete çıktıktan sonra mesanede tam boşalamama hissi
• İdrar yaparken yanma
• Mesane kontrolünü kaybetme ve idrar kaçırma
• Üretral akıntı
• Koyu renkli idrar
• İdrarda kan
• Ani idrara çıkma ihtiyacı
• İdrar yaparken ağrı
• İdrar yapma süresinde uzama
• İdrar yapamama
• Sık idrar yolu enfeksiyonu geçirme
• Erkeklerde penis ve çevre dokuda ağrı, şişlik, menide kan ve prostat iltihabı

Üretra darlığına bağlı olarak idrar mesaneye geri kaçar ve bu kronik hale gelirse zamanla mesane büyüyüp işlevsiz hale gelebilir. İdrar böbreklere geri kaçarak hidronefroz olarak isimlendirilen duruma ve böbrek kaybına yol açabilir. Kişide idrar yapamama söz konusuysa bu ciddi ve acil bir durumdur. Bu semptom varsa derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmak hayati önem taşır.

Üretra Darlığı Tedavisi Nasıldır?

Üretra darlığı tedavisine, testler ve görüntüleme yöntemleri ile elde edilen bulgulara göre karar verilir.

• Üretral Kateterizasyon: Tıkanıklık nedeniyle mesanede birikmiş idrarı boşaltmak için üretraya kateter yani idrar sondası takılır. Geçiçi darlık oluşumu durumları için bir tedavi seçeneğidir.
• Üretral Dilatasyon: Tekrarlayan üretral darlık problemi olanlarda tercih edilebilen bir tedavi yöntemidir. Tedavi sonrası tekrar darlık oluşumunu engelleme amaçlı yapılır. Belli aralıklarla sert kateterler kullanılarak üretranın genişletilmesi işlemidir. Üretral dilatasyonun amacı, üretranın astarına zarar vermeden skar dokusunu germektir.
• Üretroplasti ve Üretral Rekonstrüksiyon: Üretra darlığı için en kalıcı tedavi seçeneğidir. Dar üretra kısmının kesilip çıkarılması, kalan sağlıklı uçların uc uca dikilmesi ya da vücudun başka bölgelerinden alınan dokularla yeniden yapılandırılması (rekonstrüksiyon) olarak iki şekilde gerçekleştirilebilir.
• Endoskopik Üretrotomi: Sistoskop adı verilen ve ucunda ışıklı kamera bulunan bir telle üretraya girilerilir. Darlık kesilerek ya da lazerle yakılarak genişletilir.
• İmplante Stent veya Kalıcı Kateter: Şiddetli bir darlığı olup ameliyat olmak istemeyen hastalarda tedavi, üretrayı açık tutmak için kalıcı bir stent veya mesaneyi boşaltmak için kalıcı bir kateter yerleştirilerek yapılabilir. Ancak bu yöntemlerin mesane tahrişi ve idrar yolu enfeksiyonu riski gibi çeşitli dezavantajları vardır.

Üretra Darlığı Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

Üretra darlığı ameliyatı üretroplasti ya da endoskopik üretrotomi olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir. Üretra darlığı ameliyatı sonrası iyileşme süresi, yapılan işleme, hastanın kateterizasyon süresine ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Üretra darlığının tedavisi için yapılan hemen hemen tüm ameliyatlardan sonra üretrada bir kateter (idrar sondası) bırakılır. Kateterin ne kadar süre yerinde kalacağı, yapılan işleme ve doktorun kararına göre belirlenir.

İdrar Yolu Darlığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Üretra darlığı tedavi edilmezse böbrek enfeksiyonları ve böbrek taşları gibi ciddi rahatsızlıklara zemin hazırlayabilir. İdrar çıkışını engelleyerek idrarın idrar yollarında birikmesine, dolayısıyla mesane işlevinin bozulması ve böbrek hasarına yol açabilir.

Üretra Darlığı Neden Tekrarlar?

Üretra darlıklarında darlığın uzunluğuna, yerine, darlık etrafında oluşmuş bağ dokusunun yoğunluğuna ve yapılan ameliyatın tipine göre tekrarlama riski farklılık gösterir. 1 cm'den uzun darlıkların tekrarlama riski oldukça yüksektir. Darlık etrafındaki bağ dokusu yoğunsa yine tekrarlama riski fazladır. Üretra darlığı için üretroplasti, uygulanan ameliyatın şekline bağlı olmaksızın, en uzun ömürlü tedavi yöntemidir. Bununla birlikte, nadir de olsa bir süre sonra rahatsızlığın tekrarlama riski yine de vardır. Bu sebeple ameliyattan önce hastalara, durumun tekrar etme potansiyeli konusunda uygun şekilde bilgi verilmelidir. Endoskopik üretrotomi, daha hızlı iyileşme, minimum yara izi ve daha az enfeksiyon riski nedeniyle tercih nedenidir, ancak darlığın tekrarlama olasılığı daha yüksektir. Hastaların en az yarısında operasyondan sonraki iki yıl içinde hastalık tekrarlar.

Erken tanı ve tedavi için sağlık kontrollerinizi düzenli olarak yaptırmayı ihmal etmemeniz önerilir.