Üreter Taşı Nedir? Üreter Taşı Belirtileri ve Ameliyatı

Üreter taşı, idrar yollarının tıkanmasına neden olabilecek bir sağlık sorunudur. Üreter taşı idrarla dışarı atılmadığında idrar yolu enfeksiyonu gibi sağlık problemlerine yol açabilir.

Üreter Taşı Nedir?

Üreter taşı ne demek? Bu soruyu cevaplayabilmek için öncelikle üreterin ne olduğunu anlamak gerekir. Üreter, böbrekler ile mesaneyi birbirine bağlayan ince tüp şeklinde bir yapıdır. İnsanlarda, sağ böbrekle mesane arasında ve sol böbrekle mesane arasında olmak üzere iki tane üreter bulunur.

Böbrekte oluşan taşlar, idrar yolunda ilerlerken, üretere geçtiğinde üreter taşı adını alır. Bu taşlar bazen, ince üreter içerisinde sıkışarak tıkanıklığa yol açabilir. Üreterdeki tıkanıklık hastalarda ciddi belirtilerin gelişmesine neden olur. Üreter taşının boyutuna ve bulunduğu yere göre hastalara farklı yaklaşımlar uygulanabilir.

Böbrek taşları, kristal haline gelen minerallerin kümelenmesi ile oluşur. Taşlar genellikle böbrekte oluşmakla birlikte idrar yollarındaki üreter, mesane gibi organlarda da gelişebilir.

Üreter taşları genellikle böbrekte halihazırda oluşmuş taşların idrarla birlikte üretere geçmesiyle meydana gelir. Çok küçük boyuttaki taşlar, kişide hiçbir belirtiye yol açmadan idrarla birlikte dışarı atılabilir. Ancak büyük taşlar üreter içerisinde sıkışarak idrar akışını tıkayabilir.

Üreter taşları minerallerin kristalize olarak birleşmesi sonucu oluşur. Taşları oluşturan kristaller farklı minerallerden, moleküllerden köken alabilir. Bu bilgiler ışığında üreter taşı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Kalsiyum: Kalsiyum oksalat kristallerinden oluşan taşlar, en sık görülen üreter taşlarıdır. Yeterince sıvı tüketmemek veya yüksek oranda oksalat içeren gıdalardan (poşet çay, çilek, ıspanak, çikolata) zengin bir diyetle beslenmek, yüksek protein içeren gıdalar tüketmek (kırmızı et) ve kalsiyum takviyesi almak kalsiyum taşı riskini artırır.
Ürik Asit: İdrarın çok asidik olması ürik asit taşı gelişimine zemin hazırlar. Ürik asit taşları erkeklerde ve gut hastası olan kişilerde daha sık görülür.
Struvit: Kronik idrar yolu enfeksiyonu yaşayanlarda struvit taşı oluşabilir. Bu taşlar özellikle sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kadınlarda ortaya çıkar.
Sistin: Genelde çocuklarda görünür. Çocuğun genetik yapısına bakılmalıdır. Sistinüri olarak adlandırılan genetik hastalığı yaşayan kişilerde sistin taşları görülebilir. Sistin bir aminoasittir ve sistinüride böbreklerden idrara sistin kaçağı olur. İdrardaki sistinler zamanla taş oluşturabilir. Sistin taşları, üreter taşları arasında en nadir görülen türlerden biridir. Bazı faktörler, kişide üreter taşı oluşma riskini artırabilir. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
Aile Hikayesi: Ebeveynleri ya da kardeşleri üreter taşı sorunu yaşamış kişilerde taş oluşma ihtimali daha yüksektir.
Dehidrasyon (Yetersiz Sıvı Alımı): Yeterince su içmeyen kişilerde daha az miktarda konsantre bir idrar oluşur. Minerallerin bir araya gelerek kristalize olmaması için idrar hacminin çok olması gerekir. Dolayısıyla sıvı alımı az olan kişilerde üreter taşı gelişme riski artar.
Beslenme: Tuzlu besinler ve hayvansal protein kaynakları üreter taşı oluşumuna katkıda bulunabilir. Ispanak, çay, çikolata, fındık gibi yüksek miktarda oksalat içeren gıdalar da üreter taşı yapabilir.
Bazı İlaçlar: İçerisinde dekonjestan (burun tıkanıklığı giderici), diüretik, steroid, antikonvülsan ilaçların bulunduğu bir grup ilaç; üreter taşı riskini artırır.
Bazı Tıbbi Rahatsızlıklar: İdrar yollarında tıkanıklık, inflamatuar bağırsak hastalığı, gut, hiperparatiroidizm, obezite, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları gibi tıbbi durumlar üreter taşı gelişimine zemin hazırlayabilir.

Üreter Taşı Belirtileri Nelerdir?

Üreter taşı semptomları, taşın boyutuna ve üreterdeki konumuna göre farklılık gösterebilir. En sık görülen üreter taşı semptomları şu şekildedir:

Alt karın bölgesinde ağrı veya yan (böğür) ağrısı
İdrar yaparken ağrı ve yanma hissi
İdrarda kan görülmesi
Sık sık idrara çıkma ihtiyacı hissetme
Bulantı, kusma
Ateş

Üreter taşı ağrısı hafif ve daha çok sızı şeklinde olabileceği gibi oldukça şiddetli dayanılmaz bir ağrı şeklinde de olabilir. Ağrı hissi zaman zaman hafifleyip şiddetlenebilir. Üreter taşına bağlı oluşan karın veya yan ağrısı, vücudun başka bölgelerinde de vurabilir.

Üreter taşları idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Bu durumda hasta yukarıdakilere ek olarak kötü kokulu idrar, idrarda bulanıklık, aniden gelen idrara çıkma hissi gibi belirtiler görülebilir.

Üreter Taşı Tanısı Nasıl Konulur?

Alt karın bölgesinde ağrı, yan ağrısı veya kanlı idrar şikayetleri ile doktora başvuran hastaya taş şüphesiyle bazı tetkikler yapılır.

Hastanın şikayetleri dinlendikten ve muayenesi yapıldıktan sonra sıra idrar tahliline gelir. İdrar tahlili; idrarda gözle görülmeyen küçük çaplı kanamayı tespit etmek, idrar yolu enfeksiyonu varlığını araştırmak ve idrarda taş oluşumuna neden olabilecek mineralleri incelemek için yapılır.

Üreter taşı tanısında görüntüleme yöntemlerinden de faydalanılır. Üreterdeki taşın görüntülenmesi için ultrason yöntemine başvurulabilir. Ultrason, ses dalgaları kullanılarak vücut içerisindeki yapıları göstermeye yarayan bir yöntemdir ve radyasyon içermez. Dolayısıyla üreter taşı şüphesi olan hastalarda ultrason rahatlıkla kullanılabilir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT), üreter taşlarını göstermede en iyi sonuç veren yöntemdir. BT, karın ve pelvis bölgesinin ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesi sağlar. Bu sayede taşın üreter içerisindeki konumu net bir şekilde tespit edilebilir. Taşın idrar yollarında neden olduğu değişiklikler de BT ile fark edilebilir. Örneğin sağ üreter alt uç taşı, sıkıştığı bölümden yukarıda kalan sağ üreter ve sağ böbrekte genişlemeye yol açabilir. Sol üreter alt uç taşı ise aynı şekilde sol üreter ve sol böbreği etkiler.

Üreter Taşı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Pek çok üreter taşı tedaviye ihtiyaç duyulmadan idrar ile vücut dışına atılır. Peki üreter taşı nasıl düşürülür? Üreter taşının vücut dışına daha kolay atılmasını sağlayan bazı uygulamalar vardır. Üreter taşı düşürme yolları arasında en önemlisi bol miktarda sıvı tüketmektir. Kızılcık ve yaban mersininin üriner sistemi koruduğu düşünülmektedir.

Hastada ateş, enfeksiyon gibi durumlara neden olan üreter taşlarının ise tedavi edilmesi gerekir. Üreterden kendiliğinden düşmeyen, büyük boyuttaki taşlar için uygulanabilecek çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur.

Üretere Stent Takılması: Bu işlemde taşın üreterde takılı kaldığı bölgeye küçük bir plastik tüp yerleştirilir. Yerleştirilen tüp sayesinde taş üreter içerisinden geçebilir hale gelir. Üretere stent takma işlemi bir prosedürdür ve genellikle anestezi altında yapılır.

Nefrostomi Tüpü Yerleştirilmesi: Bu yöntemde böbreğe bir tüp takılarak idrarın vücut dışına çıkması sağlanır. Nefrostomi tüpü, idrar yollarındaki tıkanıklağa bağlı ateş ve enfeksiyon gibi durumlar geliştiyse takılır. Böylece böbrekte biriken idrar dışarı atılmış olur ve hastanın semptomları hafifleyebilir.

Şok Dalga Litotripsi: Şok dalga litotripsi, ses dalgalarını kullanarak üreter taşının küçük parçalara ayrılmasını sağlar. Küçülen taş parçaları idrar yollarından rahatça geçebilir hale gelir.

Üreteroskopi: Endoskopik üreter taşı ameliyatı olarak da bilinen bu yöntemde, doktor ince tüp şeklinde bir yapıyı hastanın üretrasından (idrarın çıktığı yerden) vücut içine ilerletir. Tüp, üretradan sonra sırasıyla mesaneye ve üretere gelir. Üreter içerisindeki taşa ulaşıldığında lazer kullanılarak taş küçük parçalara bölünür. Bu sayede küçülen taş parçaları idrarla vücut dışına atılır.

Perkütan Nefrolitotomi: Bu işlem genellikle oldukça büyük veya alışılmadık şekli olan taşların tedavisinde kullanılır. Hastaya, taşın olduğu tarafta böbrek hizasında küçük bir kesi yapılır. Bu kesiden vücut içine ilerletilen nefroskop ile taş çıkartılır. Perkütan nefrolitotomi genel anestezi altında uygulanan bir işlemdir.

Doktor, üreter taşı ameliyatı sonrası ağrılar için hastaya ağrı kesici reçete edebilir. Hasta genel durumuna göre ameliyatla aynı gün hastaneden taburcu olabilir. Bazı hastaları ise üreter taşı ameliyatı sonrası komplikasyonlar açısından birkaç gün hastanede kalması gerekebilir.

İdrar akışını uzun süreli engelleyen üreter taşları böbrek fonksiyonları bozabilir. Bu nedenle üreter taşı; ateş, kanlı idrar, şiddetli ağrı gibi belirtilere neden olduğunda mutlaka doktora başvurulmalıdır. Üreter taşı tedavisi aksatılmaması gereken bir durumdur.

Üreter taşı ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.