Siyatik Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Belin alt bölgesinde bulunan L4 – L5- S1-S2 ve S3 sinir köklerinin birleşmesiyle kalçadan topuğa kadar inen, tıp terminolojisindeki adıyla nervus ischiadicus yani siyatik sinir vücudun en kalın ve en uzun siniridir. Halk arasında siyatik diye bilinen hastalık aslında siyatik sinirin gerilmesi veya sıkışması sonucu belden kalçaya ve uyluğun arka kısmına yayılan ağrı, uyuşma, gerilme ve bazen de karıncalanma ile kendini gösteren klinik tablodur.

Siyatik Ağrısı Nedir?

Siyatik sinir, bacağın arka bölgesinden aşağıya doğru uzanır. Diz eklemine ulaştığında dallara ayrılarak motor ve duyu fonksiyonlarını meydana getirir. Siyatik sinirin görevi, kalça , bacak ve ayak kaslarına omurilikten aldığı motor iletileri ulaştırmak ve ayaktan, bacaktan ve kalçadan aldığı duyuları da omurilik sinirine iletmektir. .

Siyatik sinirinde gerilme, sıkışma, travma sonucu zarar görme meydana gelirse belden başlayarak bacak bölgesine yayılan bir ağrı hissedilir. Bu ağrılar çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. İlk kez 1746 yılında Cotugno, siyatik bulgulardan bahsetmiştir. Eski Yunanlılarda ‘ischias’ kalça, bel ve bacak çevresindeki ağrı olarak tanımlanmış, Hipokrat ise 40-60 yaş arası erkekleri etkileyen ağrı şeklinde tanımlama yapmıştır.

Siyatik ağrıları iki şekilde ortaya çıkabilir. Ağrılar ya devamlı fakat hafif seyreder ya da arada bir şiddetli, ani ağrılar olarak görülür. Bu ağrılar siyatik ağrısı olarak tanımlanır. Tanı olarak siyatik hastalığı olarak bilinen bu hastalık, halk arasında siyatik olarak ifade edilir.

Siyatik Ağrısı Türleri

• Akut Siyatik: Akut siyatik, başlangıç aşamasında olan ve 4-8 hafta süren siyatik sinir ağısıdır. Ağrılar hafiftir ve genellikle tedavi gerektirmez.
• Kronik Siyatik: Kronik siyatik 8 haftadan uzun süren, azalmayan, kalıcı siyatik ağrısıdır. Tedavi gerekir.
• Alternatif Siyatik: Alternatif siyatik, her iki bacağı da dönüşümlü olarak etkileyen siyatik sinir ağrısıdır. Bu nadir görülen bir siyatik tipidir ve eklemdeki dejeneratif sorunlardan kaynaklanabilir.
• İki Taraflı (Bilateral) Siyatik: Bilateral siyatik, her iki bacakta birlikte oluşur. Bu tip siyatik nadirdir. Omur veya diskteki dejeneratif değişikliklerden, kauda ekuina sendromu gibi ciddi durumlardan kaynaklanabilir.

Siyatik Belirtileri

Siyatik sinirindeki hasar veya yaralanma sonucu siyatik meydana gelir. Bel bölgesinden kalça bölgesine ve bacaklara doğru inen bir ağrı tipik olarak siyatiktir. Ağrıyla birlikte farklı belirtiler de görülebilir:

• Kalçadan, uyluğun arka kısmından bacağa yayılan ağrı (en sık ve belirgin şikayet)
• Bacağın alt kısmında ve ayakta karıncalanma, uyuşukluk veya güçsüzlük,
• Topuk ve ayak parmaklarına iğne batıyormuş gibi hissetmek,
• His kaybı ve hareket güçlüğü,
• Oturma ile semptomların artması (siyatik sinir gerilir), ayağa kalkınca semptomların azalması
• Hareket edildiği zaman, öksürmek veya hapşırmakla şiddetlenen ağrı,
• İdrar ve gaz kaçırma,
• Dik durma, eğilme ve dönme hareketlerinde zorlanma,
• İlerleyen durumlarda ağrılı bacak kaslarında incelme.

Siyatik Neden Olur?

• Bel fıtığı: Omurgadaki fıtıklaşma gibi ilerleyen yaşa bağlı değişimler, siyatiğin en önemli nedenleri arasında yer alır.
• Siyatik sinir sıkışma sendromu: Siyatik sinir kalçadan bacağa geçerken uyluk kemiği ile siyatik çentik arasında sıkışabilir. Bu durumda eğer kemik çıkıntı yoksa bilgisayarlı tomografi altında lokal kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Eğer kemik çıkıntı varsa cerrahi olarak siyatik siniri sıkıştıran kemik çıkarılmalıdır.
• Piriformis Sendromu: Piriformis kasının siyatik siniri sıkıştırması sonucu kalaçda ve bacakta ağrı uyuşama karıncalanam gelişmesidir.
• Travma: Travmatik kalça çıkığı, yanlış yere kalça enjeksiyonu yapılması, leğen kemiği kırıkları siyatik sinirin kendisine direkt ve akut hasar verebilir. Bir yerden düşme veya siyatik sinir bölgesine alınan bir darbe, ağrı ve fonksiyon kayıplarına neden olabilir.
• Obezite: Aşırı vücut ağırlığı omurgadaki stresi artırarak siyatiği tetikler.
• Mesleki Maruziyet: Sürekli sırtınızı bükmeniz, ağır yük taşımanız ve uzun süre motor kullanmanız gereken bir işte çalışıyorsanız siyatik sinir etkilenebilir.
• Uzun Süreli Hareketsiz Kalma: Uzun süre aynı pozisyonda oturmak, ayak bileğinin aynı pozisyonda kalması ve hareketsiz bir yaşam tarzı da siyatik gelişimine neden olabilir.
• Şeker Hastalığı: Kandaki ani şeker değişimleri, sinir sisteminin zarar görmesine neden olarak siyatiği tetikleyebilir.
• Hamilelik: Annenin hamilelik boyunca aldığı kilolar omurgaya baskı yapabilir. Karında ve memelerde meydana gelen büyüme de vücudun ağırlık merkezinin değişmesine neden olarak siyatik sinire zarar verebilir.
  Doğumdan gelen bazı rahatsızlıklar, omurga ve iç organ tümörleri de siyatik hastalığa neden olabilir

Siyatik Hastalığı (Siyatalji) Nasıl Önlenir?

Yaşamınızda alacağınız basit birkaç önlem siyatik sinirlerin zarar görmesini veya siyatiğin tekrar oluşmasının engellenmesine yardımcı olabilir:

• Sık ve düzenli egzersiz yapın.
• Oturur pozisyonda iken ağırlık kaldırmayın (bel fıtığı riskinizi azaltın)
• Sigara içmeyin (disk sağlığınızı bozarak fıtık riskinizi arttırmayın)
• Otururken kalçanızı sıkıştıran dış etkenleri uzaklaştırın (cüzdan, cep telefonu vb).
• Ani hareketlerden kaçının.
• Ağır nesneleri kaldırırken dizlerinizi bükün ve sırtınızı düz tutun.

Siyatik Ağrısı Nasıl Geçer?

Hafif belirtilerle ortaya çıkan siyatik ağrıları, yaygın olarak önerilen evde tedavi yöntemleri ile giderilebilir. İstirahat , analjezik ve antienflamatuar ilaçlar , kas gevşeticileri ile hafif seyirli syatik genelde birkaç hafta içinde kendi kendini sınırlayarak geçer

İleri derecede oluşan siyatik ağrısında altta bel fıtığı varsa cerrahi tedavi uygulanabilir. Cerrahi tedavi konservatif tedavinin 6 hafta uygulanıp fayda sağlamadığı durumlarda, bacakta kuvvet kaybı veya düşük ayak tablosunun geliştiği durumlarda uygulanabilir.

Siyatik Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Siyatik hastalığında öncelikle bir ortopedi doktoruna başvurmak gerekir. Muayene sonrası gerekli durumlarda hekiminiz sizi fizik tedavi, nöroloji veya romatoloji bölümlerine yönlendirebilir.

Siyatik Nasıl Teşhis Edilir?

Ortopedik muayene sırasında hekim, kişinin kas gücünü ve reflekslerini kontrol eder. Ayak parmaklarının ya da topukların üzerinde yürünmesi, çömelme pozisyonundan kalkılması ve sırt üstü yatarken bacakların birer birer kaldırılması istenebilir. Siyatik kaynaklı ağrı genellikle bu aktiviteler sırasında kötüleşme eğilimindedir.

Fiziki muayene dışında röntgen, MR, CT tarama, elektromiyografi (EMG) gibi tanı testleri ile sinire yapılan baskı, fıtıklaşmış diskleri, kemik ve yumuşak doku zedelenmeleri, kaslarınızın tepkileri kolaylıkla belirlenerek siyatik hastalığı teşhisi koyulur.

Siyatik Tedavisi

Siyatik ağrıları, kişisel bakım ile düzelmiyorsa mutlaka uzman doktor tarafından tedavi edilmelidir. Belirtilerin ilerlemesini önlemek için siyatiğin erken tedavi edilmesi gerekir. Siyatik tedavisi  cerrahi olmayan veya cerrahi yöntemleri içerebilir. Siyatik tedavisi öncelikle cerrahi olmayan yöntemler tercih edilir. Tedavi, fizik tedavi, ilaçlar, terapötik enjeksiyonlar ve alternatif tedavilerin birlikte kullanımıyla uygulanır.

Uygulanacak tedavi, hastalığın şiddetine, hastanın genel durumuna ve siyatik sinirin maruz kaldığı baskının nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Hafif belirtilerle seyreden vakalarda ağrı kesici, kas gevşetici ve antienflamatuar ilaçlar siyatik tedavisi için yeterli olmaktadır.

İlaç tedavisine rağmen devam eden şikayetleri olan hastalara, epidural steroid ilaç enjeksiyonu uygulanabilir. Kortikosteroid ilaçlar, omuriliği çevreleyen kanal olan epidural boşluk adı verilen bir alana enjekte edilir. Yapılan enjeksiyon ile siyatik ağrısı tedavi edilebilir.

İlaç tedavisi ve enjeksiyon tedavisi ile akut siyatik ağrılarınız azaldığında hastalığın tekrar etmemesi ve daha güçlü bir vücut duruşu için fizik tedavi uygulanabilir. Fizik tedavi, güçlendirme, germe ve aerobik kondisyonun bir kombinasyonunu içerir. Fizik tedavi, birçok siyatik tedavi planının temel bir unsurudur. Bir programına terapötik egzersizler fizik tedavi programlarında yer alabilir. Siyatik tedavilerinde uygulanan fizik tedavi ve egzersizlerin temel amaçları şunlardır:

• Bel, karın, kalça ve kalçanın omurgasını ve kaslarını güçlendirmek,
• Çekirdek gücünü arttırmak,
• Sıkı ve esnek olmayan kasları germek.

Cerrahi olmayan siyatik tedavi yöntemleri uygulandıktan sonra ağrı devam ediyor ve hatta artıyorsa cerrahi müdahale yapılabilir. Siyatik ağrısı, ağrının kaynağına göre lomber laminektomi ve diskektomi gibi cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Lomber laminektomide sinir kökü sıkışması veya tahriş kaynaklarını ortadan kaldırmak hedeflenirken, diskektomide sinir kökü altındaki disk materyalinden veya sinir kökü üzerindeki kemikten küçük bir parça çıkarılır. Her iki cerrahi uygulamada da başarılı sonuçlar elde edilerek siyatik hastalığı tedavi edilebilir.

Siyatik Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Akut siyatik genellikle tedavi olmaksızın iyileşse de ilerleyen ve tedavi edilmeyen siyatik, kalıcı sinir hasarına neden olabilir. Etkilenen bacakta kuvvet ve his kaybı görülebilir. Eğer bel fıtığına bağlı ciddi omurilik basısı ile birlikte siyatik ağrısı varsa ve tedavi edilmezse idrar ve gayta kaçırma gelişebilir.

Siyatik, gerekli tedavi uygulanmadığında ciddi sonuçlara neden olan bir hastalıktır. Siyatik belirtilerinin görüldüğü durumlarda uzman bir hekime başvurmanız muhtemel komplikasyonların oluşmasını engeller.