Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Huzursuz bacak sendromu (HBS) olan insanlar, özellikle geceleri veya uykudayken bacaklarını hareket ettirmek için önüne geçilemez bir hissiyat içinde olurlar. Uykuya dalarken veya uyku esnasında bu hissin ortaya çıkması uyku bozukluğuna da yol açar. Hatta uzmanlar bu durumu bir uyku bozukluğu olarak görürler. Bu çıkarımın yapılmasının sebebi, bacakların uyku esnasında veya uykuya dalarken hareketsiz kalmasından ötürü sürekli hareket ettirilmek istenmesidir. Tabii ki bu sendrom yalnızca uyku süreci ile sınırlı değildir. Hareketsiz kalınan uzun sürelerde de kendini göstermesi kaçınılmazdır. Bir sinemada, tiyatroda veya uzun süreli yolculuklarda da gereğinden fazla hareketsiz kalınması bacakların hareket ettirilmesi hissini doğurur. Halk arasında bu sendrom yorgunluğa bağlansa da, ciddiye alınıp tedavi edilmezse kötüleşme olasılığı oldukça fazladır. Çünkü günlük yaşamda bireylerin aktivitelerini etkiler.
 

Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Huzursuz bacak sendromu (HBS) insanların yataktan ve uykudan kaçınmasına neden olacak kadar şiddetli olabilir. Bireyler bacaklarında oluşan rahatsız edici hissiyatın uyku bastırdıktan sonra uyunursa çözüleceğini düşünürler. Ancak huzursuz bacak sendromunun yoğun uyku ile bir alakası yoktur. Halk arasında bu hastalığın tarif edilmesi zordur, eğer bu durum anlatılmakta zorlanılıyorsa muhtemelen tanı huzursuz bacak sendromudur. Yalnızca bacaklarda hareket ettirme isteği de olmaz. Ağrı, uyuşma ve karıncalanma hissi de çoğu zaman bu hareket ettirme isteğine eşlik eder.

Çoğunlukla bacaklar hareket ettirildiğinde ve bacaklara masaj yapıldığında huzursuzluk hafifleme eğilimindedir. Zaten hastalar çoğunlukla hastalığı tanımlarken "Hareket ettiğimde ve masaj yaptığımda hafifleyen, bacağımın içerisinde bir şeyler hareket ediyormuş gibi..." ifadelerini kullanırlar. Huzursuz bacak sendromunun görülme olasılığı ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Doğu ülkelerinde daha az rastlanan hastalık batı ülkelerinde daha fazla görülür. Bu yoğunluğun sebebinin yaşam tarzı ve genetik faktörler olduğu düşünülmektedir.

Ülkemizde yapılan araştırmalar ise sendromun görülme olasılığının %3 civarlarında olduğunu göstermiştir. Huzursuz bacak sendromunun görüldüğü yaş aralıklarına bakıldığında ise oldukça değişken olduğu saptanmıştır. Genetik özelliklere bağlı olarak çocuk yaşlarda bile ortaya çıkma olasılığı vardır.
 

Huzursuz Bacak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bacak sendromu olan kişilerde, bacaklardaki alışılmadık hissin ve duyguların ortadan kaldırılması için bacakları hareket ettirme konusunda çok yoğun bir dürtü vardır. Bu durum zamanla kollar, göğüs veya kafa ve boyun gibi diğer bölgelerde de görülebilir. Ortaya çıkan bu rahatsız edici his genellikle vücudun iki yanına da etki eder, bazı zamanlarda ise vücudun bir yanından başlayıp diğer yanına doğru yayıldığı da olur. En belirgin belirtileri arasında:

• karıncalanma,
• yanma,
• kaşıntı veya zonklama yer alır.

Hastalar tarafından çoğunlukla "tüyler ürpertici" olarak tanımlanan bir his meydana gelir. Bacakları saran damarlarda sanki içeriğinde gaz bulunan bir sıvı dolanıyormuş gibi hissetmek, bacaklarda ve görülürse eğer kollarda kramp hissi de belirtiler arasındadır. Bu hoş olmayan ve tanımlanması güç hisler, şiddetine göre hafif veya dayanılmaz arasında değişebilir.

Genelde akşamları ve geceleri daha da kötüleşir. Hastalar eğer uyku esnasında, yatakta ise bacaklarını yatağa sürterek ya da bacaklarını hareket ettirerek rahatlarlar. Bazı belirtiler kendini zaman zaman gösterirken, sendromun yoğun olarak görüldüğü insanlarda ise her gün ortaya çıkabilir. Belirtiler genel olarak dinlenme esnasında, yatarken veya otururken ortaya çıkar.

Bacakların hareket ettirildiğinde bu huzursuzluk hissinin ortadan kalkması da bir belirtidir. Bu belirtiler zaman ilerledikçe yaşam standardını düşüreceğinden ciddiye alınıp bir uzmana danışmakta her zaman fayda vardır.
 

Huzursuz Bacak Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Birçok durumda huzursuz bacak sendromunun herhangi belirli bir nedeni yoktur. Böyle hiçbir nedenin olmadığı durumlarda hastalık idiyopatik veya primer huzursuz bacak sendromu olarak adlandırılır. Yapılan araştırmalar demir eksikliği olan kişilerde daha sık görüldüğünü ortaya çıkarmıştır. Bu demir seviyesi yalnızca kandaki değil, beyindeki demir seviyesi olarak da incelenmelidir. Çünkü beyinde eksik olan demir de huzursuz bacak sendromunun ortaya çıkmasına neden olabilir.

Kanda demir seviyesinin normal olduğu durumlarda beyinde demir seviyesi düşük olabilir. Bunun tespiti için özel beyin görüntüleme tekniklerinden faydalanılması gerekir. 40 yaşın altında ortaya çıkan huzursuz bacak sendromu çoğunlukla genetik faktörlerden kaynaklanır. Yapılan araştırmalar kromozomlar üzerinde HBS genlerinin mevcut olabileceğini göstermiştir. Kadınlar açısından gebelik dönemlerinde vücuttaki hormonlarda ani değişmeler meydana gelir. Bu zaten mevcut olan sendromun daha da kötüleşmesine veya hiç mevcut değilken ortaya çıkmasına neden olabilir.

Bazı hamilelerde ise tüm gebeliğin yalnızca doğuma yakın dönemlerinde ortaya çıkma eğilimindedir. Bu tür durumlarda çoğunlukla doğumdan sonra belirtiler ortadan kalkar. Olasılıklara bakıldığında da kadınlarda sendromun görülme sıklığı erkeklere oranla daha yüksektir. Altında yatan bir hastalıktan dolayı da hastalığın görülme olasılığı vardır. Polinöropati, parkinson, vitamin-mineral eksiklikleri, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların sonucu olarak huzursuz bacak sendromu ortaya çıkabilir.

Dönemsel olarak kullanılan alerji ilaçları ile depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar sendromun şiddetini arttırabilir ya da ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun yanında kafein içeren içeceklerin tüketimi, alkol ve sigara kullanımı huzursuz bacak sendromunun etkisini arttırabilir.
 

Huzursuz Bacak Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın tanısı, uyku hastalıkları uzmanı doktorların hastanın ayrıntılı olarak öyküsünü ve muayenesini değerlendirmesiyle konulur. Özellikle demir eksikliğinin tespiti için kan testleri yapılabilir. Kan testleri sonucunda anemi, diyabet veya böbrek fonksiyonları incelenebilir. Çünkü bu üç etken huzursuz bacak sendromunun önemli tetikleyicilerinden olabilmektedir. Bazı durumlarda tiroid hormonunun düşüklüğü de huzursuz bacak sendromuna neden olabilir. Bu nedenle hormon testleri de uygulanabilir.

Uyku apnesi gibi bir sorunun olup olmadığı yönünde uyku testlerine başvurulabilir. Bu testler sonucunda beyin dalgaları, kalp atış hızı gibi durumlar değerlendirilir. Bu testler sonucunda herhangi bir sonuca ulaşılamaması halinde nöroloğa da yönlendirme yapılabilir. Eğer hasta başka bir hastalık için bir takım ilaçlar kullanılıyorsa bu ilaçların değerlendirmesi yapılabilir. Çünkü bazı ilaçların yan etkisi olarak huzursuz bacak sendromunun ortaya çıktığı bilinmektedir.
 

Huzursuz Bacak Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Huzursuz bacak sendromunun tedavisinde birçok ilaç kullanılabilir. Kullanılan bu ilaçların amacı, hastalığın altında yatan nedenleri tedavi etmektir. Eğer hastalığa anemi, demir eksikliği, diyabet gibi hastalıklar neden oluyorsa, bu hastalıkların tedavisi amacıyla ilaçlar kullanılır. Örneğin demir eksikliği için oral yoldan kullanılan demir takviyeleri ile tedavi uygulanır. 

Hafif hastalık belirtisi gösteren hastalarda günlük egzersizler, masajlar, soğuk veya sıcak uygulamalar belirtilerin azalmasına yardımcı olur. Yine hastalığın ortaya çıkmasına neden olan ilaçların kullanımının sınırlandırılması hastalığın tedavisinde önemli yer tutar. Alkol ve sigara kullanan hastaların bu alışkanlıklardan uzaklaşması hastalığın hafiflemesini sağlar. Parkinson hastalığı ve böbrek hastalıkları bulunan bireylerde bu hastalıkların tedavisi yönünde adımlar atılır. Varisli hastalar için varis tedavisi huzursuz bacak sendromunun hafiflemesine yardımcı olur. 

Vitamin veya mineral eksiklikleri için diyetler düzenlenebilir veya oral yoldan takviyeler ile tedavi uygulanabilir. Bazı hastalarda fizik tedavi yöntemleriyle hastalık hafifletilmeye çalışılır. Fizik tedavide önerilen hareketler hastalar tarafından evde de uygulanabilir. Böylece sendromun ortaya çıkma sıklığı azalır ve şiddeti önemli oranda düşer. Hastalık bu yöntemler ile çoğunlukla büyük oranlarda tedavi edilebilmektedir.