Sistit Nedir? Sistit Belirtileri ve Tedavisi

Mide gibi mesane de içi boşken kasılabilme özelliğine sahip kese şeklinde bir organdır. İçinde sıvı yokken mesane duvarı kasları kısalıp kalınlaşarak mesanenin sağlam kalmasını sağlar. Böbreklerden çıkan idrar yolları mesaneye idrar taşıyarak bu yapının içinin sıvı ile dolmasına neden olur. Gelen sıvı miktarının artması ile giderek genişleyen mesane, belirli bir sınıra ulaştığında idrara sıkışma sinyalleri üretir. Mesane enfeksiyonları veya iltihaplanması (inflamasyonu) genellikle kadınlarda daha sık görülen durumlardır. Bu durumun altında yatan neden kadınlarda idrar yollarının vücut dışına açıldığı yapı olan üretranın pozisyonu ve daha kısa olması ile ilişkili kabul edilir.

Sistit Nedir?

Sistit hastalığı, mesane inflamasyonu anlamına gelen bir terimdir. Bu iltihabi süreç genellikle bakteri kaynaklı bir idrar yolu enfeksiyonu nedeniyle tetiklenir. Sistit gelişimi sonrasında oluşan ağrı ve rahatsızlık hissine ek olarak rahatsızlığın böbreklere ilerlemesi halinde oldukça ciddi seyirli sağlık problemlerine yol açabileceği unutulmamalıdır. 

Enfeksiyon hastalıkları dışında daha az sıklıkta çeşitli ilaçlara maruziyet, radyasyon (ışın) tedavisi ya da tahriş edici madde veya kateter kullanımı sonrasında da kişilerde sistit gelişimi gözlenebilir. Sistitin tedavisi de bu altta yatan nedene göre değişkenlik gösterir. Birçok sistit vakası akut (ani) başlangıçlı olsa da, interstisyel sistit olarak isimlendirilen mesane iltihaplanması uzun süreli (kronik) bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkar.

Sistit Belirtileri Nelerdir?

• Sık idrara çıkma
• İdrara çıkma sonrasında hala idrar yapma ihtiyacı hissetme
• Bulanık renkli ve kötü kokulu idrar yapma
• İdrar yolu enfeksiyonu ile birlikte çok yüksek olmayan ateş
• İdrardan kan gelmesi
• Cinsel aktivite sırasında ağrı oluşması
• Mesanede doluluk veya baskı hissi 
• Sırt ve karın bölgesinde kramp şeklinde sistit ağrısı olması

Sistit Neden Olur?

Akut sistit olgularında tipik olarak altta yatan bir bakteriyel enfeksiyon tespit edilir. Kadınlarda sistit olgularına ek olarak çocuklarda sistit vakalarında da en sık tespit edilen mikroorganizma e.coli bakterisi olup alt idrar yolu enfeksiyonlarının yaklaşık olarak %75-95’inden sorumlu olduğu kabul edilir.

• İnterstisyel Sistit: Ağrılı mesane sendromu olarak da bilinen kronik sistit olgularının altında yatan neden kesin olarak bilinmez. Mesaneye alınan travmalar, sık idrar tutmaya bağlı olarak mesane kaslarının aşırı gerilmesi, pelvik taban kaslarının zayıflığı, bağışıklık sisteminin kendi hücre ve dokularına karşı antikor ürettiği otoimmün hastalıklar, tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlar, pelvik bölgedeki sinirlerde aşırı duyarlılık oluşması ya da omurilik travmaları, interstisyel sistit için olası nedenler arasında değerlendirilir. Genellikle kadınlarda tespit edilen bu durum hem tanısal hem de tedavi açısından zorlu olabilir. İnterstisyel sistitte mesanenin kas tabakalarında iltihabi bir süreç mevcuttur. Oluşan rahatsızlık hissi hafif yanmadan ciddi ağrı hissine kadar farklı boyutlarda ortaya çıkabilir. Bu hisse diğer sistit olgularında olduğu gibi çeşitli idrar yapma ile ilgili şikayetler de eşlik eder.
• İlaç İlişkili Sistit: Siklofosfamid gibi çeşitli etken maddeleri içeren kemoterapi ilaçlarının metabolitleri mesanede iltihabi yanıt oluşumunu uyararak sistit gelişimine neden olabilir. 
• Radyasyon Sistiti: Kanser hastalığının tedavisine yönelik olarak başvurulan ışın tedavisi (radyoterapi), kötü karakterdeki hücrelere ek olarak bazı sağlıklı vücut hücrelerinde de hasara neden olabilir. Pelvik bölgeye verilen ışınlar mesane dokusunu etkileyerek inflamasyonu uyarabilir ve sistit gelişimi ile sonuçlanabilir. 
• Yabancı Cisim Sistiti: Kateter (idrar sondası) gibi araçların uzun süreli kullanımları bakteriyel enfeksiyonlara ve doku hasarına karşı bir risk faktörüdür. Oluşan hasar ve enfeksiyon bu bölgenin iltihaplanmasını tetikleyerek sistit gelişimine neden olabilir. 
• Kimyasal Sistit: Bazı kişisel hijyen ürünleri içerisinde yer alan kimyasallar nedeniyle mesane dokusunun alerjik reaksiyonlar ile tahriş olmasına ve sistit gelişimine neden olabilir. Spermisid etkili jeller ve diyaframların kullanımı, çeşitli spreyler ve banyo sırasında kullanılan temizlik ürünlerinin içerisinde yer alan kimyasallar bu tipteki sistit oluşumunun nedenleri arasında yer alır.
• Diğer Durumlar ile İlişkili Sistit: Bahsedilen sistit türlerine ve nedenlerine ek olarak bazı kişilerde şeker hastalığı, böbrek taşı, prostat büyümesi ve HIV enfeksiyonu gibi rahatsızlıkların seyri sırasında da sistit oluşumu tespit edilebilir.
  Her ne kadar sistit olgularının büyük çoğunluğunu kadınlar oluştursa da aynı nedenlere bağlı olarak erkeklerde sistit gelişimi de olabileceği unutulmamalıdır.

Sistit Tanısı Nasıldır?

Sistit şikayetleri ile sağlık kuruluşlarına başvuru sonrası hekimlerin fizik muayene ve tıbbi öykü alımını takiben, tanısal yaklaşımda çeşitli tetkiklere başvurulabilir. İdrar tetkikleri, sistoskopi ve çeşitli görüntüleme tetkikleri sistit tanısı için kullanılabilecek tanısal araçlar arasında yer alır. 

İdrar tetkikleri, kişinin idrar örneğinin incelenmesi ile içeriğinde bakteri ya da iltihap olup olmadığının tespit edilmesini sağlar. Gerekli durumlarda bu idrar kültüre ekilerek hangi mikroorganizmanın etken olduğu ve hangi ilaçlara karşı duyarlı olduğu da tespit edilebilir. İdrar analizlerinde orta akım idrarda 10 ve üzerinde bağışıklık hücresi tespit edilmesi idrar yolu enfeksiyonu için tanısal değere sahip bir bulgudur. Kültüre ekilen idrarda ise mililitrede 100000 bakteri kolonisi tespit edilmesi sistit tanısı açısından önemli kabul edilir. 

Sistoskopi ışık kaynağı ve kamerası olan ince bir tüpün üretradan ilerletilerek mesanenin incelenmesini sağlayan tanı aracıdır. Gerekli durumlarda hekimler sistoskopi sırasında mesanenin çeşitli bölgelerinden ileri tetkikler amacıyla biyopsi işlemi ile küçük doku örnekleri de toplayabilir. 

Çok sık başvurulmasa da x-ray ve ultrasonografi gibi radyolojik tetkikler mesanenin yapısal anormallikleri ya da tümöral oluşumlar gibi diğer sistit sebepleri için tanısal değer taşıyabilecek araçlar arasında yer alır.

Sistit Tedavisi Nasıldır?

Sistitin genellikle bakteriyel kaynaklı olarak meydana gelmesi nedeniyle tedavinin ilk basamağını antibiyotik ilaçlar oluşturur. Altta yatan bir enfeksiyon durumu tespit edilememesi halinde ise sistit tedavisi ancak olası nedenin bulunması ve ortadan kaldırılması ile gerçekleştirilebilir. 

Antibiyotik ilaçlardan hangisinin kullanılacağına karar vermede kişinin genel sağlık durumu, mevcut bakteri türü ve kültür sonuçları göz önünde bulundurularak karar verilir. İlk sistit enfeksiyonunda antibiyotik tedavisinin başlangıcını takiben genellikle 1-2 gün içerisinde iyileşme meydana gelebilir. Kişilerin dikkat etmesi gereken konu iyileşmenin gerçekleşmiş olmasına rağmen antibiyotik ilaçlarını reçetelendirdikleri süre boyunca kullanmaya devam etmeleri gerektiğidir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda ise daha uzun süreli ve daha güçlü antibiyotik tedavisine başvurulabilir. 

İnterstisyel sistit olgularında oluşan inflamasyonun altında yatan neden tam olarak anlaşılamadığı için “interstisyel sistit nasıl geçer” sorusuna verilebilecek net bir yanıt yoktur. Bu olgularda oluşan şikayetlerin kontrol altında tutulması ve kronik sistit tedavisi amacıyla çeşitli ilaçlara, mesane germe prosedürlerine (sisti veya sinir stimülasyonu gibi uygulamalara başvurulabilir.  

Bu tedavi yöntemlerine ek olarak hekimlerin bilgisi ve önerisi dahilinde sistit nasıl geçer sorusuna cevap niteliğindeki yapabileceğiniz sıvı tüketiminin artırılması, kafeinin mesaneyi tahriş edici özelliği olması nedeniyle kahve tüketiminin azaltılması, alt karın bölgesine sıcak su torbası uygulanması, dar kıyafet giyilmesinden kaçınmak ve yaban mersini suyu tüketimi gibi çeşitli uygulamalar da sistit şikayetlerinin hafifletilmesine katkı sağlayabilir. 

Üriner sistem (böbrekler ve idrar yolları) genel sağlığınız için oldukça önemli vücut yapılarıdır. Vücudunuzda idrar yollarına dair oluşabilecek belirtileri gözlemlemeniz halinde, sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.

Sistit ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.

Sistit tedavi edilmezse mesanedeki bu rahatsızlığın böbreklere ilerlemesi oldukça ağır bir hastalık tablosuna neden olabilir. Böbreklerin de etkilenmesi sonucu yukarıdaki belirtilere ek olarak bulantı kusma, böğür (yan) ağrısı ve üşüme titreme gibi belirtiler de meydana gelebilir. Böbrek tutulumunu takiben aynı zamanda kişinin vücut sıcaklığı da normalin üzerine çıkar.