Sırt Ağrısı Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Pek çok insanın günlük hayatta karşısına çıkan, yaşam kalitesini büyük ölçüde olumsuz etkileyen ve altta yatan başka sağlık sorunlarının habercisi olan sağlık problemlerinden biri de sırt ağrısıdır. Araştırmalar, her beş kişiden birinin hayatı boyunca en az bir kez sırt ağrısı yaşadığını ortaya koymuştur. 

Sırt Ağrısı Neden Olur?

Sırt ağrısı; omurga eğriliği bozuklukları (skolyoz, kifoz veya lordoz), kemik erimesi gibi iskelet sistemine bağlı problemlerden kaynaklanabileceği gibi kas güçsüzlükleri, bel ve sırt fıtıkları ile kanal darlıkları gibi kas-sinir sistemine bağlı rahatsızlıklardan veya çeşitli kalp-damar hastalıklarından da ileri gelebilir. Bu şekilde sırt ağrısı, çok çeşitli sağlık sorunlarından kaynaklandığı için, hafife alınmaması gerektiği halde ne yazık ki, çoğunlukla geçiştirilen bir rahatsızlıktır.

Sırt ağrısı şikâyetinin altında yatan sebebin ne olduğu ağrının karakterine, şiddetine veya belirli özelliklerine göre tespit edilebilir. Sırt ağrısı meydana getiren sağlık sorunları incelendiğinde ilk sırada stres kaynaklı duruş bozukluğu olduğu görülür. Stres altındaki birey istemsizce omurgasındaki kasları kasarak, normalde “C” harfine benzeyen boyun omurlarının duruş pozisyonunun düzleşmesine neden olur. 

Boyun omurgasının düzleşmesi sonucu ise omuza doğru giden sinirlerin omurilikten çıkış kısımları daralır ve bu sinirler bası altında kalır. Bu basının etkisiyle sırt kasları gerilir ve uzun süre gerilime bağlı sırt ağrısı meydana gelir. Zamanla gergin kalan kaslardaki dokularda fibrozit adı verilen düğümler ortaya çıkabilir. Yine bazı kişilerde sırt ağrısının süreklilik kazanması ile birlikte kambur duruş meydana gelebilir ki, bu omurgaya ve dolayısıyla sırt kaslarına binen yükü artırarak sırt ağrısının şiddetlenmesine neden olabilir. 

Ek olarak, koroner kalp hastalıkları, akciğer problemleri gibi daha ciddi kronik hastalıklar nedeniyle meydana gelen ağrıların sırta yayılması sonucu, hasta sırt ağrısı hissedebilir.

• Özellikle uzun çalışma saatleri boyunca ergonomik kurallara uygun olmayan koşullarda çalışmak sırt ağrısının başlıca sebebi olabilir. Günün önemli bir bölümünde masa başında, bilgisayar ekranı karşısında geçiren bir kişide sırt ağrısı daha sık görülür. Bu durumda sırt kaslarında bir güç uygulanması ağrının artmasına neden olur. Ağrı sırtın bir bölesinde hissedilebileceği gibi tüm sırtta da hissedilebilir. Ancak ağrının süreklilik kazanması veya şiddetinin artması durumunda mutlaka uzman bir hekime başvurulması gerekir.
• Vücut anatomisine uygun olmayan hareketlerde bulunmak da sırt kaslarının zorlanmasına ve buna bağlı ağrı oluşmasına neden olur.
• Sürekli klimalı ortamlarda çalışma durumunda sırt kasları kasılı kalarak, sinirlerin sıkışmasına ve ağrıya neden olabilir.
• Ağır yük kaldırmak ve yorgunluk durumlarında sırt kasları zorlanarak ağrı meydana getirir.
• Benzer şekilde boyun ve sırt bölgesinde kas ve kemik dokularındaki kireçlenmelere bağlı olarak sırt ağrısı ortaya çıkabilir.
• Sırt ağrısına neden olan ve özellikle kadınlarda görülen bir diğer iskelet sistemi hastalığı, halk arasında “kemik erimesi” olarak da bilinen osteoporozdur. Osteoporoz hastalarında sırt ağrısı görülmesi, altta yatan ciddi omur kırıklarının habercisi olabilir. Bu hastalarda ağrı çok şiddetli olabilir, uzun süre tedavi edilmezse omurgada ciddi eğriliklere ve şekil bozukluklarına sebebiyet verebilir.
• Omurgada özellikle çocukluk çağında sıklıkla görülen “S” şeklindeki eğriliklere skolyoz adı verilmektedir. Bu rahatsızlıkta en önemli belirti sırt ağrısıdır. Yaş ilerledikçe ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği için skolyozun erken teşhis ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
• Omurgada vücudun önüne doğru bir eğilme olması durumunda ise kifozdan (kamburluk) söz edilir. Kifoz rahatsızlığında da sırt ağrısı görülebilir.
• Çeşitli akciğer hastalıkları varlığında kişiler sırt ağrısı şikâyeti yaşayabilir. Farklı akciğer hastalıklarında öksürürken ve/veya nefes darlığı ile birlikte sırt ağrısı şikayeti belirebilir.
• Özellikle kürek kemiklerinde yoğun hissedilen ciddi sırt ağrılarında kalp krizi veya bununla ilişkili koroner kalp hastalıklarından şüphelenilmelidir.
• Bazı karaciğer ve safra kesesi hastalıkları da sırta yayılan veya sırtta omuz hizasından kaburgaların bitimine doğru tarif edilen ağrılara neden olabilir.
• Sıklıkla kadınlarda görülen fibromiyalji hastalığı ile özellikle ergenlikte görülen ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıklar da bir diğer sırt ağrısı sebebidir. Fibromiyalji bir çeşit yumuşak doku romatizması olup özellikle vücudun çeşitli bölgelerindeki hassas noktalarla beraber kişide yorgunluk, stres, şişkinlik, depresyon gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Bu anlamda kişiler sırt ağrısı şikâyeti ile başvurabilir. Fibrozitlerin yerleştiği alanlar sırt ağrısının yoğun yaşandığı bölgelerdir.
• Hastalar özellikle mide ve duodenum ülserlerinde sırta vuran, mide bulantısı ve mide yanmasının eşlik ettiği ağrı sırt ağrısı yakınması ile başvurabilir.
• Yine romatolojik bir hastalık olan ankilozan spondilitte (AS) bel kemiği ile kalça kemiği arasındaki bölgenin iltihaplanması sonucu sırta yayılan ağrılara neden olabilir. 
• Belirli cilt hastalıkları da sırt ağrısı olarak ortaya çıkabilir. Bunlar arasında en öne çıkanı, ciltteki sinir uçlarının viral enfeksiyona bağlı iltihaplanmasıyla ortaya çıkan zona hastalığıdır.
• Sırt ağrısına neden olan bir diğer neden ise boyun fıtığıdır. Bu durumda özellikle belirli boyun hareketleri sonucunda bası altında kalan sinir hattı boyunca elektrik çarpması şeklinde şiddetli ağrı meydana gelebilir. Özellikle bu ağrılara koldaki kaslarda güç kaybı ve uyuşukluk gibi şikâyetler de ekleniyorsa fıtıktan şüphelenilmelidir. 
• Bunun dışında omurilik ve çevresindeki sinirlerin tahribiyle sonuçlanan demyelinizan polinöropati ve akut aksonal hasar gibi sinir hastalıkları da sırt ağrısına yol açabilir.

Sırt Ağrısı Çeşitleri Nelerdir?

Sırt ağrısını süresine göre akut ve kronik şeklinde ikiye ayırmak mümkündür. Akut sırt ağrısı 1-6 hafta, kronik sırt ağrısı ise 6 haftadan uzun süren sırt ağrısını ifade eder.

Sırt ağrısı primer (birincil)- kas-iskelet sisteminin sırt bölgesindeki problemleri- ve sekonder (ikincil) – altta yatan başka sebebe bağlı- sırt ağrıları olarak da sınıflandırılabilir.

Sırt Ağrısı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sırt ağrısı durumunda tedaviye altta yatan nedene bağlı olarak karar verilir. Bu amaçla sırt ağrısı ile beraber eşlik eden şikâyetler tespit edilir. Gerekli fizik muayene sonrası bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve elektromiyelografi (EMG) gibi ek tetkikler istenir. Tüm bunlar birlikte değerlendirilerek tanı konur.

Ağrı kas-iskelet sistemine bağlı rahatsızlıklara bağlıysa kişiye vücut duruşunu düzeltici egzersizler ve günlük hayat tarzı değişiklikleri önerilir. Ayrıca ortopedik ve ergonomik ürünlerin kullanımı tavsiye edilebilir.

Ağrı şiddeti ve yerleşimine göre ağrı kesiciler, kas gevşetici ve o bölgeye uygulanan merhemler reçete edilebilir. 

İlaç tedavisi yeterli olmadığında ise fizik tedavi, akupunktur, masaj, nöral terapi ve soft lazer gibi alternatif uygulamalar uygulanabilir. 

Ayrıca, sırt ağrısının gelişmesinde önemli bir etken olan stres faktörünün kontrolünün sağlanması da önemlidir. Kişinin stres düzeyini etkileyen faktörlerin ortadan kaldırılması, hayat tarzında değişiklikler yapılması, örneğin kısa bir tatil veya çeşitli hobiler edinmesi, önerilebilir. Tüm bunların yanında stresle sağlıklı baş etme yöntemlerini öğrenmek için bir psikiyatrist yardımı da gündeme gelebilir.

Uygulanan tedavilerin ardından düzenli egzersiz ile sırt kaslarının ve iskelet sisteminin güçlendirilmesi sırt ağrısı tedavisinin başarısını ve kalıcılığını artırır.

Sırt Ağrısı Nasıl Geçer?

Yukarıda bahsedilen tedavi yaklaşımlarının yanında sırt ağrısına yönelik yapılabilecek en temel yaklaşımlardan biri ideal bir kiloya ulaşmak ve sağlıklı beslenmek olacaktır. Bunun yanında düzenli egzersiz yapmak da oldukça faydalıdır. Bu şekilde sırt ağrısına iyi gelen uygulamaları deneyerek ve günlük alışkanlıklar değiştirilerek sırt ağrısı hafifletebilir. Ancak uzun süreli ve şiddetli sırt ağrısı varlığında uzman bir doktora başvurulmalıdır.

Sırt ağrısı için hareketler yaparak sırt kaslarının güçlendirilmesi vücut duruşunu olumlu etkileyerek şikâyetlerin azalmasını sağlar. Uygun sertlikte ortopedik yatakta yatmak, destekli sütyen kullanmak, ağır yük taşımaktan kaçınmak, vücut pozisyonunu otururken ve yürürken dik tutmaya çalışmak gibi küçük ama etkili yaşam tarzı değişiklikleri de sırt ağrısını azaltmada etkilidir.

Sırt Ağrısı İçin Faydalı Egzersizler Nelerdir?

• Duvar önüne geçerek ellerinizle başınız hizasından duvara dayanarak öne doğru esnemek, sandalyede otururken elleri baş arkasında birleştirip geriye doğru esnemek sırt ağrısı için yapabileceğiniz egzersizlerdendir.
• Sırtınızı duvara yaslayıp duvar temasını kaybetmeden kollarınızı indirip kaldırmanız da sırt ağrınızı hafifletebilir.
• Bunun yanında kürek kemikleri birbirine yaklaştırılıp uzaklaştırılarak da egzersiz yapılabilir.
• Bacakları uzatarak yere oturmak ve yine bacakları yandan tutup göbeğe doğru eğilmek, bu pozisyonda kolları kaldırıp indirmek de sırt ağrısına iyi gelir.
• Yerde el ve dirsekleriniz üzerinde durabilir, karın kaslarını kasarak sırtınızı düzleştirebilirsiniz. Karın kaslarını kasarken sol kolunuzu öne, sağ bacağınızı arkaya doğru uzatabilir, sonrasında diğer kol ve bacağınızla hareketi tekrarlayabilirsiniz.
• Kürek çekme egzersizleri de sırt ağrısı için faydalı olabilir.
• Ayrıca doktor kontrolünde D vitamini takviyesi almak ve vücuttaki D vitaminini belirli bir seviyede tutmak da sırt ağrısının giderilmesinde faydalıdır.

Hamilelikte Sırt Ağrısı Neden Olur?

Hamilelik süresince kilo alınması ve bebeğin ağırlığının hamilelik ilerledikçe artması nedeniyle sırt ve bel kaslarına binen yük arttığından dolayı sırt ağrısı şikâyeti de meydana gelebilir. 

Hamilelikte artan hormonların etkisiyle vücuttaki eklemlerde gevşeme meydana gelir. Bu sayede vücut doğuma hazırlanır. Bu hazırlanma süreci omurganın fizyolojik düzenini bozar ve sırt ağrısına neden olabilir. Hamilelik döneminde bebek ve rahmin büyümesi ile beraber vücudun ağırlık merkezi öne doğru yer değiştirir ve omurganın taşıdığı yük artar. Buna karşılık vücudu dengede tutabilmek için kasların gerginliğinin artması ile sırt ağrısı oluşur.

Hamilelik boyunca oluşabilecek sırt ağrılarına yönelik olarak, doktor tavsiyesiyle sıcak veya soğuk baskı (pres) yöntemi uygulanabilir. Ayrıca beli destekleyecek ergonomik hamile yastıkları kullanılabilir. Hamilelik sırasında ağırlık merkezini olumsuz etkileyeceği için yüksek topuklu ayakkabı giymekten kaçınılmalıdır. Bunun dışında sırt üstü yatmama, masaj uygulamaları, sık istirahat ve çeşitli sırt kaslarını güçlendirecek egzersizler de hamilelik sırasında oluşan sırt ağrısı için yapılabilecek diğer uygulamalardır.