Kalın bağırsağın makata yakın olan ilk 12 cm olan bölümüne rektum adı verilir ve bu bölümden kaynaklanan kötü huylu tümörlere rektum kanseri denir. Genelde 35 yaştan itibaren sıklığı artmaya başlar; en sık 50 yaştan sonra rastlanır.
Rektum Kanseri Nedir?
Batı dünyasında en sık rastlanan üçüncü kanser tipi ve ölüme yol açan kanserler arasında ikinci sıradadır. Çoğunlukla kalın bağırsakta meydana gelen adenomatöz poliplerden ortaya çıkar. Kalın bağırsak kanseri her yaşta görülmesine karşın, hastaların % 90’ından fazlası 40 yaş ve üzerindedir. Bu yaştan itibaren her on yılda risk yaklaşık iki katına çıkar. Ailesinde kalın bağırsak kanseri veya kalın bağırsak polipi bulunanlar ve ülseratif kolit hastalığı olanlarda risk artar.
Rektum Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Türk halkının tuvalet ile ilgili sorunlarını anlatmasındaki zorluk nedeniyle ne yazık ki sorunlar geç ifade edildiğinde teşhis de geç konulmaktadır. Bu konudaki en önemli belirti dışkılama şeklindeki değişikliktir ve “tenesmus” olarak adlandırılır. Tenesmus tuvalete gidip rahatlayamamaktır.
İkinci en sık görülen bulgu ise makattan gelen kırmızı taze kandır. Bu da hastalığın ilk belirtilerindendir. Bu iki belirtinin dışında önemli bir belirtisi yoktur, fakat kişinin dışkılama alışkanlığındaki değişikliği fark etmesi uzun sürebilmektedir.
Makattan gelen taze kan toplumumuzda genellikle “mayasıl”dandır (hemoroid) diye kabul edilir. Bundan dolayı tanı aşamasında büyük bir gecikme yaşanmaktadır.
Ülkemizde rektum kanseri gelişmiş hastalar genellikle hastalığın ileri evrelerinde hekime başvurmaktadır. Türkiye her yıl 4 bin civarında yeni vaka görülmektedir.
Bu belirtilere ek olarak kansere bağlı katabolizma denilen vücuttaki genel yıkımı gösteren iştahsızlık, kilo kaybı klinik tabloya eklenebilir.
İlerleyen evrelerde rektum için dolduran kitle nedeniyle dışkılama güçlüğü ve kabızlık gelişebilir.
Rektum Kanserinde Erken Tanı Nasıl Konur? Neden Önemlidir?
Rektum kanserinde erken tanı hayat kurtarır. Hastalık erken evrede saptandığı zaman ameliyat öncesi radyoterapiye ve kemoterapiye gerek duyulmamaktadır. Bu aşamada erken hastalıkta son derece büyük önem taşımaktadır.
Hastalığı erken evrede yakalamak için Dünya Sağlık Örgütü’nün onay verdiği şekilde 40 yaşından itibaren kolonoskopi ve gastroskopi standart olarak önerilmektedir.
Ek olarak, makattan kanama geliştiğinde rektoskopi ve kolonoskopi yaptırılmalıdır. Erken dönemde tanı koyulan kanserlerde iyileşme oranı %80-90 arasındadır. İyi huylu poliplerin, yani et parçalarının zamanla kanserleşmesiyle oluşan kalın bağırsak kanserinin önlenmesi için, poliplerin kanserleşmeden tanınması ve cerrahi yöntemlerle çıkarılması gerekmektedir.
Rektum Kanseri Tedavi Edilmezse Hangi Problemler Yaşanabilir?
Hastalığın tedavi edilmediği durumlarda hastalığın başka organlara sıçraması yüzde yüze yakındır. Buna ek olarak, acil ameliyatlar gerekebilir. Acil ameliyatlar her zaman için normal ameliyatlara oranla göre sıkıntılıdır ve kalite anlamında daha düşük oranlara sahiptir. Acil ameliyatlar, normal ameliyatlara kıyasla daha başarısız olacağından başarısız geçen bir cerrahi müdahale hastanın ömrünü kısaltmaktadır. Buna bağlı olarak tedavi edilmeyen rektum kanseri hastalarının %85’inde karaciğer tutulumu (metastaz) görülmektedir.
Rektum Kanserinde Risk Grubunu Kimler Oluşturur?
Kolon ve rektum kanserlerinde çoğu kanserde olduğu gibi 50 yaş üstü risk başlar ve 40 yaş altı risk azdır. 40 yaş altı hastaların oran yüzde 5 ile yüzde 7 arasındadır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği beslenme biçimi dışında beslenmek hastalığa sebep olduğu düşünülmektedir. Margarinden zengin, sanayi tarzı doymuş yağlardan zengin beslenme hastalığın gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Antioksidan gıdaların olarak adlandırılan çiğ meyve ve sebzelerin tüketilmemesi hastalık gelişimine katkıda bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar kırmızı et tüketiminin rektum kanserinin gelişimine yol açtığını göstermiştir. Bununla birlikte, et pişirme yöntemi de önemlidir. Özellikle yanmış, kömürleşmiş etin fazla tüketilmesi rektum ve kolon kanserine yatkınlık artmaktadır.
İkinci önemli faktör ise sigaranın kullanımıdır. Burada bir etken tek başına sigara değildir; birkaç etkenin birlikte bulunması hastalık gelişimini hızlandırır.
Genetik özelliklerin, tüm kanserlerde olduğu gibi, rektum kanserinde de önemli olduğu bilinmektedir. Tümör 50 yaş altı kişilerde saptanırsa, hastanın birinci derece yakınında normal tarama yaşından 10 yaş daha alt yaşta (30 yaşlarından itibaren) tarama yapılmalıdır.
Rektum Kanserinde Tanı Nasıl Konur?
- Kanama ve tenesmus şikâyetleri ile başvuran her hastaya fizik muayenenin devamı olarak makattan parmak (dijital) muayene yapılır. Rektum kanserinde tümör yapılarının büyük bir kısmı parmak mesafesinde yerleşir. Bu nedenle, makattan parmak muayenesi çok önemlidir.
- Hastanın genel durumunu detaylı değerlendirmek için tam kan sayımı ve biyokimya testleri istenir.
- Fizik muayeneye anüsten sokulan sigmoidoskopi ile rektumun kamera aracılığıyla görsel muayenesi eklenir. Sigmoidoskopi sırasında tümör dokusu ve/veya şüphelenilen alanlardan biyopsi almak, tümör yapısının yeri ve büyüklüğü konusunda kesin fikir sahibi olmak mümkündür. Bu verilere göre hastalık evrelendirmesi ve tedavi planlamasına başlanabilir.
- Biyopsi örneklerinin patolojik değerlendirmesi sonucunda kanserleşen hücre tipi, tümör dokusu üzerinde hedeflenebilecek (mutasyona uğramış) genetik özellikler tespit edilir. Bu belirlemeler sonucunda ilaç ve ışın tedavisi seçimi, şiddeti ve beklenen tedavi başarı oranı belirlenebilir.
- Farklı kanserler için tümör belirteçleri olarak adlandırılan genellikle tümör dokusunun ürettiği antijen yapılara bakılabilir. Rektum kanseri için kullanılan karsinoembriyojenik antijen (CEA) bu kansere özgü bir antijen değildir. Sigara, kolonda polip (bağırsak boşluğuna doğru büyüyen et parçaları) varlığı ve diğer iyi huylu oluşumlarda da yükselebilir. Bu nedenle güvenle kullanılamaz.
- Radyolojik görüntüleme yöntemleri: Tedaviye başlamadan önce tümörün sayısı ve boyutları; yakın ve uzak organ sistemi tutulumları; hayati damarsal yapılara yakınlığı gibi komşuluk ilişkilerini kesin belirlemek için bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG), pozitif emisyon tomografisi (PET) ve akciğer grafisi görüntüleri alınır.
- Rektum Kanserinin Tedavisi Nedir?
- Rektum Kanserinde Korunmak Mümkün Müdür?
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım