Radyoaktif İyot Tedavisi (Atom Tedavisi) Nedir?

Radyoaktif iyot tedavisi halk arasındaki adı ile atom tedavisi; tiroid kanserinin tedavisinde kullanılan yöntemlerden biridir. Vücudumuzda tiroid hormonu, tiroid bezi tarafından üretilir. Tiroid bezi bu hormonu üretmek için iyoda ihtiyaç duyar.  Normal şartlarda besinlerden ihtiyaç duyulan bu iyotu karşılarız. Radyoaktif iyot tedavisinde besinlerde bulunan iyodun radyoaktif formu kullanılır.

Radyoaktif İyot Tedavisi Neden Uygulanır?

Tiroid kanserinde, vücuda verilen bu radyoaktif iyot kanserli Tiroid hücrelerinin içerden ışınlanarak ortadan kalkmasını sağlar.

Radyoaktif iyot tedavisi; tiroid kanseri hastalarında özellikle cerrahi sonrası geride hiçbir kanserli tiroid hücresinin kalamamasını sağlamak, böylelikle kanserin tekrar etmesini önlemek amacıyla kullanılır.

Radyoaktif iyot aynı zamanda gizli kanser yayılımlarının (metastazlarının) görüntülenmesinde de fayda sağlamaktadır.

Kimler Radyoaktif İyot Tedavisi İçin Uygundur?

Radyoaktif iyot tedavisi, tümör çapı 1 santimin üzerinde olan ve tümör çapı 1 santimden küçük olmasına rağmen yayılım gösteren hasta grubuna cerrahiden sonra kalan tiroid dokusunu yok etme ve tedavi amacıyla verilir.

Tümör çapı 1 santimden küçük ve yayılım (metastaz) olmayan bazı durumlarda ise tiroid bezinin tamamen çıkarıldığı ameliyatlar tek başına yeterli olabilir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Ne Zaman Uygulanır?

Tiroid kanserli hastalar ameliyat olduktan sonra; gerekli tetkikler yapılır. Bunun tetkiklerin sonucuna göre ameliyattan ortalama 3-4 hafta sonra radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Alacak Hastada Ön Hazırlıkta Neler Yapılmalıdır?

Radyoaktif iyot tedavisinden 2 hafta önce (özel durumlarda doktorunuz size farklı bir süre belirtebilir) aşağıdakilere dikkat etmeniz büyük önem taşımaktadır.

Aksi halde tedavinin etkinliği olumsuz olarak etkilenmektedir. 

• Tiroid hormonu ve kalp atım bozukluğu ilaçları gibi ilaçların bırakılması,
• Tiroid hormonu ve kalp atım bozukluğu ilaçları gibi ilaçların bırakılması, İyot içeren diş dolgusu yaptırılmaması,
• İyotlu tuz, kaya tuzu, deniz tuzu kullanılmaması (sadece üzerinde "iyotsuz" yazılan tuzlar kullanılabilmektedir).
• Radyolojik tetkikler(Anjiografi, IVP, Tomografi vb.) için kontrast maddelerin alınmaması,
• İyot içeren multi-vitaminler, öksürük şurubu (potasyum iyodür içeren), ağız gargarası (iyot içerikli), tentürdiyot, batikon, betadin vb. kahverengi yara solüsyonları, kahverengi ilaç, losyon, krem, saç boyası vb. maddelerden uzak durulması,
• İyot içeren diş dolgusu yaptırılmaması,
• Deniz yosunu içeren yiyecekler, deniz ürünleri, büyük derin deniz balıkları, soya, soya sosu, soya fasulyesi, Soya peyniri tüketilmemesi,
• İşlenmiş et ürünleri (salam, sucuk, pastırma, sosis, füme et, gibi) ve konserve yiyeceklerin tüketilmemesi,
• Tuzlu hazır gıdalar, cips, tuzlu kuruyemiş, tuzlu bisküvi, kraker dahil her türlü hazır gıdadan uzak durulması,
• Tuzsuz kuruyemişler de aşırıya kaçmamadan yenilmeli,
• Kırmızı ve kahverengi boya maddesi içeren gıdaların tüketilmemesi (bu gıdaların içinde iyot ile etkileşen maddeler bulunabilmektedir),
• Katkılı süt ve süt ürünleri, tuzlu peynir, dondurma ve margarin tüketilmemesi (Lor peyniri, dil peyniri, mozerella, taze beyaz peynir gibi doğal ve tuzsuz peynirler tüketilebilmektedir. Uzun süre suya bırakılarak tuzu alınmış peynir , tuzsuz tereyağı ve doğal yoğurt makul miktarda yenilebilir),
• Hazır kahveler, çikolata, kolalı içecekler, poşet çaylar, renkli hazır içeceklerden uzak durulmalıdır.
• Koyu yeşil renkli sebzeler (ıspanak, semizotu, karalahana, vb), meyvelerden çilek tüketilmemelidir. Bunun dışında diğer meyve ve sebzeler yenilebilir.
• Baharatlardan kırmızı biberden uzak durulmalıdır. Ancak taze baharatlar ve karabiberin kullanılmasında sakınca yoktur.
• Taze, doğal etler, tavuk, doğal yumurta, deniz balıkları makul miktarlarda tüketilebilir.(Ancak bu gıdaların alımı tedaviye 5 gün kala iyice azaltılmalıdır).
• Doğal yağlarla ve et sularıyla pişmiş pilav, makarna, börekler, her çeşit ekmek tüketilebilir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Radyoaktif iyot tedavisinden en az 2 hafta önce hastalar düşük iyot içeren diyet uygularlar (Bu sayede tedavinin etkinliğinin artması hedeflenmektedir). Önceden gerekli hazırlıkları yapan hastalar hastaneye gelir ve hastanede de gerekli bazı tetkikler yapılır. Hastalar daha sonra kurşun kaplı radyoaktif tedavi odasına alınır. Radyoaktif iyot madde ağızdan kapsül şeklinde verilir. Alınan radyoaktif iyot dozuna bağlı olarak hastalar odada 1 ila 3 gün boyunca kalmaktadır. Bu süre içinde ziyaretçi kabul edilmemektedir.

Radyoaktif İyot Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Tedavi sırasında oluşabilecek yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir.

• Verilen radyoaktif iyot dozuna bağlı olarak bazen boyunda duyarlılık ve hafif mide bulantısı
• Tükürük bezlerinde şişme, uzun dönemde ağız kuruluğu, tat alma duyusunda geçici azalma,
• Tükürük bezinin zarar görmemesi için limon suyuyla da ağız çalkalamak ve sakız çiğnemek gerekir. Vücuttan tiroidin tutmadığı fazla radyasyonu atmak için bol su içilmesi ve sık idrara çıkmak önerilir.

Radyoaktif İyot Tedavisinden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Tedaviden sonra 10-15 gün süreyle yakınlarınızla temasınız yarım saatten fazla olmamalıdır. Aranızda duvar olsa bile en az 2 metre mesafe bırakınız. Eşinizle aynı yatakta yatmayınız. Birkaç saatlik kısa süreli ziyaretçi kabul edebilirsiniz. Ziyaretçilerle aranızda en az 2 metre mesafe bırakınız. Çocuk ve hamile ziyaretçi kabul etmeyiniz. Küçük çocuklarınız varsa doktorunuzdan özel bilgi isteyiniz. Çocuğunuzu kucağınızda tutmayınız, yemek yedirmeyiniz, bezini değiştirmeyiniz. Belli bir süre çocuklarınıza bir başkasının bakmasını sağlayınız.

60 yaşından yaşlı kimseler için radyasyondan etkilenme riski düşüktür. Bu yaştaki yakınlarınız için radyasyondan korunma önlemleri alınması gerekmez. Yüksek doz radyoaktif iyot tedavisi (100-200 mCi) alan hastanın süt veriyorsa bebeğini sütten kesmesi, 6 ay hamile kalmaması önerilir.

Tedaviden sonra iş yerinize dönmek zorunda kalırsanız mesai arkadaşlarınızla uzun süre bir arada kalmayınız. İş yerinizde çevrenizde bulunan kişilerden mümkün olduğunca uzak durunuz. Çevrenizdeki kişilerle aranızda en az 1 metre mesafe bırakınız ve 1 saatten fazla bir arada kalmayınız. Daha uzun süre bir arda olmanız gerektiğinde aranızda en az 2 metre mesafe bırakınız. Özellikle küçük çocuklarla bir arada olmanızı gerektiren bir işte çalışıyorsanız, işinize ara veriniz.

Radyasyona duyarlı bir işte (fotoğrafçılık, RIA laboratuvar görevlisi, vb.) çalışıyorsanız işinize ara veriniz. Sinema, tiyatro, konser ve benzeri kalabalık mekanlara gitmeyiniz.

Mümkünse başkalarının kullandığı tuvaleti kullanmayınız. Alaturka tuvalet kullanmayınız. Temizlik kurallarına dikkat ediniz ve idrarınızı oturarak yapınız. İdrarınızın etrafa sıçramasını engelleyiniz. Temizlenirken tuvalet kağıdı kullanınız. Tuvalet kağıtlarını çöpte biriktirmeyin, tuvalete atın ve tuvaleti bol su dökerek temizleyiniz. Ellerinizi herhangi bir yere dokunmadan bol su ve sabunla yıkayınız. Lavaboyu bol su ile durulayınız.

Kullandığınız sabun, diş fırçası ve havlunuzu ayırın. İç çamaşırlarınızı ve yatak takımlarınızı diğer çamaşırlardan ayrı yıkayınız ve bol su ile durulayınız. Kullandığınız kaşık, çatal, bıçak, tabak ve bardak gibi eşyalarınızın başkaları tarafından kullanılmasını engelleyiniz ve bol su ile ayrı olarak yıkayınız. Eğer beklenmedik bir şekilde, diş tedavileri de dahil olmak üzere başka bir hastalık sebebiyle herhangi bir sağlık kuruluşuna gitmek zorunda kalırsanız sizinle ilgilenecek personele yakın zamanda radyoaktif iyot tedavisi gördüğünüzü bildiriniz (Tedaviyi gördüğünüz aynı hastaneye gitseniz bile bu geçerlidir).