Radyasyon Onkolojisinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Radyoterapiyi uygulayan bilim dalına radyasyon onkolojisi denir. Radyasyon onkolojisi kanser hastalarında radyasyon cerrahisi ve radyoterapi denilen iki yöntemi kullanarak tedavi yapmaktadır. Radyoterapi tanı konulduktan hemen sonra yapılabileceği gibi, kemoterapi ile birlikte veya cerrahiden sonra uygulanabilir. Radyoterapi radyasyon onkoloğu tarafından planlanır.

Baş ve Boyun Tümörlerinde Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (İMRT)

Baş boyun tümörleri erken evrede yakalanırsa tedavisi cerrahidir. Cerrahi sonrası radyoterapi, cerrahi alanda kalan tümör hücrelerini temizlemek ve kanser bölgedeki lenf bezlerine yayılmışsa tedavi etmek amacıyla uygulanır. Radyoterapi tek başına ya da kemoterapi ile birlikte uygulanabilir. Erken evre ses teli tümörlerinde olduğu gibi cerrahi yerine radyoterapi kullanmak organ fonksiyonlarını korumaya yardımcı olur. İleri evre baş-boyun tümörlerinde radyoterapi ile kemoterapinin birlikte uygulanması daha uygundur. Nazofarinks kanserinde erken evre olsa bile cerrahi düşünülmez. Kemoterapi ile birlikte veya tek başına radyoterapi uygulanır.

Baş-boyun tümörlerinde yoğunluk ayarlı radyoterapi ile tükürük bezlerinin korunması amaçlanır. Bu sayede radyoterapi sonrası ağız kuruluğu önlenmiş olur.

Beyin Tümörlerinde Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (İMRT)

3 boyutlu radyoterapinin ileri şekli olan yoğunluk ayarlı radyoterapi beyin tümörü vakalarında da çok etkilidir. Yoğunluk ayarlı radyoterapi ayrıca iyi huylu menenjiomalarda da etkilidir. 

Prostat Tedavilerinde Radyoterapi ( İGRT)

Prostat erkeklerde bulunan bir organdır. Kalın bağırsağın son kısmı ile idrar kesesi arasındadır. Rektum (kalın bağırsağın son kısmı) ve idrar kesesinin doluluğuna göre prostatın yeri değişebilir. Prostat tümörlerinde radyoterapi uygularken prostatın yerinin doğru olarak bulunması çok önemlidir. Radyoterapi verilirken rektum ve idrar kesesine büyük dozlarda radyasyon verilmek istenmez. Bu amaçla rektum yoluyla prostat içine 3 adet altın işaretleyici yerleştirilir. Böylece daha dar alanda ve daha doğru dozda radyoterapi yapılabilir. Altın işaretleyiciler anestezi altında yerleştirilir. 

RPM Sistem Nedir?

RPM Real-time Position Management ifadesinin kısaltmasıdır. Video bazlı görüntüleme sistemidir. Bu yolla akciğer, meme ve üst karın bölgelerinde kaliteli görüntüler elde edilebilir. RPM sistemi hızlı, güvenilir ve kullanımı kolaydır. İşlem esnasında hastadan solunum tutulması ve bırakılması istenir. Bu esnada tümörün hareketi izlenir. Tedavi cihazı solunuma göre işlem yapacak şekilde ayarlanır. Sol meme tümörlerinde derin nefes tutma esnasında akciğer şişer ve kalbi göğüs duvarından uzaklaştırır. Bu esnada ışınlama yapıldığında kalp ve kalp damarları ışından korunmuş olur. RPM sistemi pankreas, karaciğer ve akciğer kanseri vakalarında kullanılmaktadır. 

Radyoterapide Simultane İntegre Boost Yöntemi

IMRT ile radyasyon dozu normal dokular zarar görmeyecek şekilde ayarlanır. Aynı zamanda farklı tedavi protokolleri için farklı dozlar verme işlemine simültane integre boost (SIB) denir. Bu yöntem sindirim sistemi tümörleri, kadınlarda üreme yollarının tümörleri ve baş - boyun tümörlerinde kullanılır. 

TrueBeam STx Cihazı

TrueBeam STx, gelişmiş bir radyoterapi cihazıdır. Ulaşılması zor tümörlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Daha yüksek dozları daha kısa sürede verme özelliğine sahiptir. Radyoterapi seans sayısı ve süresinin azalmasını sağlar. Truebeam hedefe yönelik yüksek oranda doğruluk ve hassasiyetle tedavi olanağı sağlar. Tedavi öncesi ve tedavi esnasında 3 boyutlu görüntü alınarak tümörün yeri saptanır ve tümör ışınlanırken tam hedefe ulaşılır. Bu şekilde sağlam doku zarar görmez. TrueBeam STx özellikle beyin ve riskli organlara komşu tümörlerin tedavisinde tercih edilir. TrueBeam STx hızlı bir cihaz olduğunda tedavi süresini 2 dakikaya kadar düşürebilir. Bu durum hastanın tedaviye uyumunu arttırır. Normal dokunun korunabilmesi de diğer bir avantajıdır. TrueBeam STx akciğer, karaciğer ve meme kanserleri gibi solunum takibi gerektiren durumlarda kullanılabilir. 

TrueBeam yan etkileri
Hedefe yönelik bir tedavi olduğu için genel olarak yan etki görülmez. Uygulandığı bölgede yan etkiler olabilir. Yan etkiler her hastada farklı olabilir. 

Unique Rapidarc Cihazı

Yoğunluk ayarlı radyoterapi esnasında hastanın masada 15-20 dakika hareketsiz yatması gerekmektedir. Unique rapidarc cihazı ile tedavi süresi 2-8 kat kısaltılabilmektedir. Ayrıca sağlam dokular iyi korunmaktadır. Böylece hastanın konforu sağlanmakta ve sağlığı korunmaktadır. Kliniğimizde Varian 2300CD lineer hızlandırıcı ve Varian Unique RapidArc cihazı bulunmaktadır.

Kanser Tedavisinde Radyoterapi Süreci Nasıldır?

Çoğu hasta radyoterapi alması gerektiğini öğrendiği anda endişeye kapılır. Burada radyoterapi süreci ile ilgili verdiğimiz bilgiler endişenizi bir ölçüde azaltacaktır. 

Radyoterapi bir ekip işidir. Radyoterapi süreciniz radyasyon onkoloğu tarafından planlanır. Kullanılacak tedavi yöntemi, seans sayısı ve seans süresi doktor tarafından belirlenir. Plan çerçevesinde radyasyon tedavisini uygulamak radyasyon teknikerinin görevidir. Radyofizik uzmanı cihazların ayarından sorumludur. Radyasyon hemşiresi tedavinin yan etkileri konusunda sizi bilgilendirir. Yan etki ortaya çıktığında doktor ile birlikte müdahale eder.

Radyasyon Tedavisi Nedir?

Kanser hücrelerinin merkezine radyasyon göndererek hücrenin büyümesine ve çoğalmasına engel olan tedavi biçimidir. Normal röntgene göre daha yoğun radyasyon kullanılır. Bu esnada sağlam dokular da zarar görebilir ancak kanser hücrelerine göre sağlam hücreler kendilerini daha hızlı yenilerler. 

Radyasyon Nasıl Verilir?

Dışarıdan radyasyon tedavisi: Cihaz kanserli bölgeye demet halinde radyasyon ışınları gönderir. Tedavinin seans sayısı ve süresi hastaya göre değişir.

İçeriden radyasyon tedavisi: Vücuda yerleştirilmiş radyoaktif iğneler veya tohumlar yardımıyla radyoterapi yapılır. Bu konuda detaylı bilgiyi hekiminizden alabilirsiniz. 

Tedavi ile ilgili bilmeniz gerekenler

• Tedavi genellikle 15-30 dakika sürer. Ancak ışınlanma süresi genellikle 2-3 dakika kadardır.
• Cihazın içine özel koruyucular koyularak hassas bölgeler radyasyondan korunur. 
• Tedavi esnasında odada yalnız olursunuz.
• Tedavi esnasında bir şey hissetmezsiniz.
• Siz içerideyken dışarıda kameralarla sizi izlerler.
• Bir probleminiz olursa konuşabilirsiniz, bu durumda sesiniz görevli tarafından duyulur.
• Tedavi esnasında hareket etmemelisiniz. Size söylendiğinde nefesinizi tutmalı ve gerektiğinde bırakmalısınız.
• Cihaz çalışırken ses yapabilir.
• Tedavi bitince radyasyon otomatik olarak kapanır.
• Radyoterapi sürecinde haftalık doktor ziyaretleriniz olur. 

Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Yan etkiler genellikle tedavi edilen bölgede zarar gören normal dokularla ilgilidir. Yan etkiler tedavi edilen bölgeye göre değişebilir. Bazı hastalarda yan etki görülmez. 

Yan etkiler genellikle 2. haftada başlar ve haftalar ya da aylar boyu devam edebilir. Yan etkiler tedavi bittikten 1 ay sonra sonlanır. Görülen yan etkiler hastadan hastaya değişebilir. Radyoterapi başlamadan doktorunuz oluşabilecek yan etkiler hakkında size bilgi verecektir. 

En sık görülen yan etkiler, halsizlik, yorgunluk, deri değişiklikleri, ağız yaraları ve iştahsızlıktır.

1. Yorgunluk en sık görülen yan etkidir. Uzun süre radyoterapi alanlarda daha fazla görülür. Tedavi bittikten sonra birkaç ayda kendinize gelebilirsiniz. Radyoterapi esnasında kendinizi çok yorgun hissediyorsanız, bol bol yürüyüş yapın, gün içinde dinlenin, yakın çevrenizden yardım isteyin, sağlıklı beslenir.

2. Radyoterapiye bağlı ciltte kızarma, kuruma ve dökülme olabilir. Bazen sulu yaralar oluşabilir. Tedavi bittikten sonra düzelir.

Radyoterapiden dolayı zarar gören bölgeyi:

• Nazikçe yıkayın,
• Yumuşak sabun kullanın,
• Pamuklu kıyafet giyin,
• Kese yapmayın,
• Çok sıcak veya soğuk su kullanmayın,
• Güneşten ve rüzgardan koruyun,
• Klorlu havuzlardan uzak durun,
• Güneşten korunun,
• Nemlendirici kullanın. 

3. Radyoterapiye bağlı iştahsızlık varsa:

• Acıktığınızda yiyin.
• Azar azar, sık sık beslenin.
• Yeni yiyecekler deneyin. En sevdiğiniz yiyeceklere ağırlık verin.
• Yemek masasını zevkli hale getirin. Sosyal çevreniz ile yemek yiyin.

4. Saçlarınızın dökülmesi genellikle tedavinin 3. haftasında başlar. Doz yüksekse kalıcı olabilir. Doz hafifse saçlar yeniden çıkar. Yeni çıkan saçlar öncekine göre daha yumuşaktır.

5. Tedavi esnasında veya sonrasında mide bulantınız olursa hekiminiz uygun ilaçları verecektir.

6. Bazı radyoterapi türlerinde kan değerlerinde düşme olabilir. Bu durumda tedaviye ara verilir. 

7. Radyoterapi esnasında sigara ve alkol kullanımı önerilmez.

8. Radyasyon tedavisi cinsel istekte azalmaya neden olabilir.

9. Diğer bir önemli konu radyoterapi esnasında vitamin ve antioksidan kullanılmaması gerektiğidir.

10. Radyoterapi alan hasta radyoaktif hale geçmez. Toplumdan uzak durmanıza gerek yoktur.