Neoadjuvan Tedavi Nedir? Tüm Detaylar

Neoadjuvan tedavi genellikle cerrahi olarak planlanan esas tedavi yönteminden önce tümör boyutlarını küçültmek amacıyla ilk aşama olarak uygulanan tedavi yöntemidir. Kemoterapi, radyasyon tedavisi ve hormon tedavileri neoadjuvan tedaviyi oluşturan başlıca yaklaşımlardandır. Neoadjuvan tedavi indüksiyon tedavisi türleri arasında yer alır. İndüksiyon tedavisi, tedavi planının başlangıcını kapsar ve kemoterapi aşamalarından ilkini oluşturur.

Neoadjuvan Tedavi Nedir?

Kemoterapi, radyasyon ve hormon tedavilerinden oluşabilen neoadjuvan tedavi, ana tedavide başarıya ulaşmak için ana tedavi aşamasından önce uygulanan tedavi olarak bilinir. Adjuvanın kelime anlamı yardımcıdır. Adjuvan kemoterapi birincil tedavi yaklaşımından sonra hayatta kalan kanser hücrelerine yönelik uygulanır. Neoadjuvan tedavi ise birincil tedaviden önce ekstra olarak uygulandığından adjuvan tedaviden ayrılır. Bununla birlikte iki tedavi yöntemi de benzer özellikler taşır.Neoadjuvan kemoterapi sık tercih edilen bir yöntem olmakla birlikte, ameliyat gibi diğer tedavi seçeneklerine geçmeden önce tümör yapısını küçültmek için uygulanan ilaç tedavisini kapsar. Aynı zamanda çok büyük boyuttaki tümörlerin hayati önem taşıyan organlarda baskı oluşturarak ve fonksiyon kaybına neden olduğu durumlarda tercih edilebilir. Kanser tedavisinde tek bir yöntem yerine birden fazla yöntemin birlikte tercih edilmesi genellikle meme, kolon veya akciğer kanseri gibi durumlara yaklaşımın temelidir. Adjuvan veya neoadjuvan tedavi tercihleri çoğu kanser türünde iyileşme şansını genellikle artırır.Neoadjuvan tedavinin en önemli avantajlarından biri dolaşımda, uzak doku ve organlarda yer alan, tanı sürecinde görüntüleme teknikleriyle gözden kaçan kanser hücrelerine ulaşabilmesidir. Tanı anında gözden kaçmış olan kanser hücreleri tedavi edilmediğinde kanserin tekrarlama ve kanser tedavisinin başarısız olma riski vardır. Bu gibi durumlarda kanser tedavisinin başarılı olması için neoadjuvan tedavi oldukça değerli bir yaklaşımdır. Neoadjuvan kemoterapi, kanser hücrelerinin daha kolay hedeflenmesini sağlar ve tedavinin başarılı olma olasılığını artırır. Bazı vakalarda ameliyat öncesinde tümörün küçültülmesi amacıyla neoadjuvan radyasyon tedavisi de tercih edilebilir.İndüksiyon kemoterapisi, neoadjuvan kemoterapi ile sıklıkla karışan bir kavramdır. Kanser tedavi planlamasında ana tedavi yaklaşımı yalnızca kemoterapi uygulaması ise bu indüksiyon kemoterapisi adını alır. Neoadjuvan tedavi ise asıl tedaviden önce farklı bir tedavi yöntemi uygulanmasıdır. Ameliyat öncesi uygulanan tedavi yöntemi ise genellikle kemoterapidir.

Neoadjuvan Tedavi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Neoadjuvan kemoterapinin kanıtlanmış başlıca faydaları cerrahi operasyonlar ile çıkarılması mümkün olmayan tümörlerin çıkarılmasını sağlamak ve ameliyat edilemeyen tümörlerin ameliyat edilir hale gelmesini sağlamaktır. Neoadjuvan kemoterapi potansiyel faydalı bir yaklaşım olmasının yanı sıra kesin olarak yaşam süresini artırdığı ya da kesin tedavi sağladığı kanıtlanmamıştır. Bazı kanser türlerinde neoadjuvan kemoterapiye yanıt olumluyken bazı kanserlerde neoadjuvan kemoterapi uygulaması kanserin tekrarlama olasılığını azaltmayabilir. Neoadjuvan kemoterapi endikasyonları geniş değildir. Kesin kanser tedavisinden önce sistemik olarak neoadjuvan tedavi yaklaşımı nedenleri başlıca aşağıdaki gibidir.

• Kanser hastalığının tanısında gözden kaçan veya çok küçük kanser hücrelerinin yayılımının (mikrometastazlar) önüne geçmek ve tedaviyi ilk fırsatta tamamlayabilmek, neoadjuvan tedavinin tercih edilmesindeki esas nedendir.
• Kanser tedavisi sonrasında ek tedavi yöntemlerinin uygulanmasını engelleyebilecek komplikasyonlar gelişirse iyileşme zorlaşır ve süreç uzar. Neoadjuvan tedavi bu anlamda daha güvenilir sonuçlar vermiştir.
• Neoadjuvan tedavi ile hastalığın vücuttaki sistemik etkileri uzun vadede daha doğru gözlenebilir.
• Bazı kanser türlerinde büyük boyutlardaki tümörlerin küçültülebilmesi kanserin seyrini iyileştirir. Tümörün küçülmesiyle ameliyatın kolaylaşmasını sağlayan neoadjuvan tedavi, ameliyat ile müdahale edilmesi mümkün olmayan bazı kanserlerde umut verici bir yaklaşımdır.

Neoadjuvan Tedavi Nasıl Uygulanır?

Neoadjuvan kemoterapinin birden fazla uygulama şekli bulunur. Neoadjuvan kemoterapi oral (ağızdan), intravenöz (damar yolu aracılığıyla) ve enjeksiyon ile uygulanabilir. Uygulama yöntemlerinde değişiklik görülmesinin sebebi çeşitli faktörler ile açıklanabilir. Bu faktörlerin en önemlileri kanserin türü, evresi ve uzman doktorun uygun gördüğü ilaç türüdür. Neoadjuvan kemoterapi kanser türüne ve tedavi planlamasına göre doktor polikliniğinde, hastanede ya da evde uygulanması mümkün olabilen bir prosedürdür. Neoadjuvan kemoterapinin tamamlanmasının ardından hastalıkta gerileme yoksa ya da kemoterapiye rağmen ilerleyen kanser türlerinde radyasyon tedavisine (radyoterapi) başvurulabilir. Tümörün cerrahi olarak çıkarılmasının ardından adjuvan radyoterapi, hastanın semptomlarına ve kanserin seyrine göre en uygun zamanda planlanır. Hormon terapileri ya da neoadjuvan endokrin tedaviler, kemoterapiye uygun özellikler göstermeyen hastalarda tercih edilebilir fakat bu tedavilerde başarı şansı kemoterapiye oranla oldukça düşüktür.

Neoadjuvan Tedavi Ne Kadar Sürer?

Kanser tedavi yaklaşımı belirlenirken kişiye özgü oluşturulan planda neoadjuvan kemoterapi varsa cerrahi operasyonun hızlıca uygulanabilmesi için vakit kaybetmeden kemoterapi uygulanması önerilir. Neoadjuvan tedaviler genellikle her tedavi periyodunu takiben bir miktar dinlenme süresi eklenerek aralıklar ile uygulanır. Örneğin meme kanserinde kemoterapi uygulaması genellikle 3-6 ay kadar devam eder. Hastanın özelliklerine, kanserin karakteristiğine, ilerleyişine ve tedaviye alınan yanıta göre kür sayısı artırılabilir ya da azaltılabilir. Tedaviye verilen yanıt iyi olduğunda genellikle kür miktarı azaltılır ve tedavi süresi kısalır. Neoadjuvan tedaviye verilen cevap tümör boyutlarının takibi, görüntüleme teknikleriyle elde edilen görüntülerde tümörde küçülme ya da büyüme, tümörden alınan parçaların mikroskop altında incelenmesi ile değerlendirilir.

Neoadjuvan Tedavinin Yan Etkileri Nelerdir?

Neoadjuvan kemoterapide görülmesi muhtemel yan etkiler kişiye göre değişiklik göstermekle birlikte başlıca yan etkiler hemen her hastada görülür ve kemoterapi tedavisi tamamlandıktan sonra ortadan kalkar. Bulantı ve kusma gibi daha hafif yan etkilerin yönetimi için reçetelenmesi uygun bir takım ilaçlar bulunur. Bu ilaçlar ile yan etkiler hafifletilir ve kemoterapiden fayda görülme olasılığında artış beklenir. Olası yan etkiler başlıca aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Mide bulantısı ve kusma
• Saç dökülmesi
• Tırnaklarda, cilt ve dişlerde değişiklikler
• İştah kayıpları
• Kilo kaybı, ağırlık değişiklikleri, yağ, kas ve protein dengesinin bozulması
• Kabızlık veya ishal gibi bağırsak alışkanlıklarında değişiklik
• Ağız, dil ve dişeti yaraları
• Huzursuzluk, halsizlik ve çökkün ruh hali.

Bazı durumlarda neoadjuvan kemoterapinin uzun vadede farklı etkileri de görülebilir. Bunlar başlıca kalp ve sinir hasarı, zihinsel fonksiyonlarda durgunluk ya da gerileme, enerji kaybı ve bazı ilaçların kullanımına bağlı lösemi riskinde artıştır. Kemoterapinin tüm bu etkileri yanında erken menopoz, menstrüasyon değişiklikleri ve doğurganlık problemleri kadınlarda nadir değildir. Özellikle doğurganlık problemlerinin sebebi kemoterapi tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yumurtalıklar üzerindeki geri dönüşümsüz hasara neden olabilmesidir. Kısırlık (infertilite) riski, kemoterapinin spermleri etkileyebilmesi nedeniyle erkeklerde de görülebilen bir durumdur. Üreme fonksiyonlarının korunması ve devam ettirilmesi amacıyla yüz güldürücü çeşitli tedaviler günümüzde de yaygın olarak tercih edilir. Kemoterapi tedavisinden önce doğurganlığın korunması amacıyla uygulanabilen bazı yöntemler vardır. Embriyo, sperm ya da yumurta dondurma bu yöntemlerin başında gelir. Bu süreçte stres yönetimi ve ruhsal problemlerin aşılması için uzman terapistler ile çalışmak, kanser destek gruplarında aktif rol almak etkili olabilir.

Neoadjuvan tedavinin etkinliği, başarı oranları ve gerekliliği hastaların bireysel özelliklerine, genetik yapılarına, yaş ve cinsiyetlerine göre oldukça değişkenlik gösterir. Kanserin türü, evresi, tekrarlama gösterip göstermemesi, tedavide kullanılan ilacın türü ve dozu, tedavi süresi pek çok faktörden etkilenir ve dolayısıyla neoadjuvan tedavi sürecini de değiştirir. Tedavi planlaması ile ilgili tüm sorular için uzman bir ekiple çalışmak ve bir sağlık kuruluşundan destek almak oldukça önemlidir.