Nefes Darlığı Nedir? Nefes Darlığı Belirtileri

Tıp dilinde dispne olarak da bilinen nefes darlığı; nefesin yetmemesi, derin nefes alamamak ya da hava açlığı çekmek olarak tanımlanabilir. Normalde solunum, beyin tarafından bilinçsizce yapılan ve kişi dikkatini vermedikçe fark edilmeyen bir eylemdir. Nefes darlığı varlığında ise kişi, aldığı havanın kendisine yetmediğini, soluk almak için özel çaba sarf etmesi gerektiğini düşünür. Halk arasında oksijen açlığı olarak da bilinen bu durum, akciğer ve kalp ile ilgili farklı hastalıklardan kaynaklanabilir. Bu gibi durumlarda kişi, eskiden yaptığı merdiven çıkma gibi efor gerektiren eylemleri yaparken soluksuz kalır, sık sık dinlenmek ve soluklanmak ister. Bazı durumlarda kişi, istirahat hâlindeyken de nefes darlığı hissedebilir. Özellikle yaz aylarında artış gösteren nefes darlığı şikayetleri, akciğer hastalıklarından kaynaklanabileceği gibi yaz mevsiminde kalbe binen yükün artmasından dolayı da oluşabilir.
 

Nefes Darlığı Nedir?

Soluk alıp verme, kişi dikkat etmedikçe farkına varılmayan, bilinçsizce yapılan hareketlerden biridir. Kişinin durup dururken ya da nabzın hızlanmasına neden olan aktivitelerin haricinde solunumunu hissetmesi beklenmez. Ancak kişinin nefes darlığı gibi bir problem yaşaması durumunda kişi solunumunun farkına varır. Dispne ya da halk arasında yaygın olarak bilinen tanımıyla nefes darlığı, solunumun kişinin farkına varacağı şiddette sıkıntılı bir şekilde yapılması olarak tanımlanabilir. Oksijen açlığı olarak da bilinen rahatsızlık, kişinin günlük aktivitelerine engel olacak ve yaşam kalitesini düşürecek şiddette olabilir. Akciğer ve kalp hastalıklarının yanı sıra psikolojik nedenlere bağlı olarak da gelişebilen nefes darlığı, bu yönüyle değerlendirildiğinde akciğere bağlı ve akciğer dışı sebepler olarak iki ayrı başlık altında incelenir.

Akut gelişen nefes darlığı çoğunlukla kalp ve akciğerlere bağlı olarak gelişir. Ancak nefes darlığı, zaman içinde kademeli bir şekilde artarak da ortaya çıkabilir. Kişide göğüs sıkışması, nefesin yetmemesi, soluk soluğa kalma gibi şikayetlere yol açar. Nefes darlığı subjektif bir durumdur. Bu yüzden de nefes darlığının tanımı ve şiddeti, kişiye, coğrafyaya ve kültürlere göre farklılık gösterir. Nefes darlığının nedenlerine geçmeden önce sıkça sorulan "Nefes darlığı semptomları nelerdir?" sorusunu yanıtlamak gerekir.
 

Nefes Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Nefes darlığı, kişinin günlük işlerini yapmasına engel olabilen ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açan rahatsızlıklardan biridir. Akut, subakut ya da kronik olabilen nefes darlığı şikayetlerinin tümü ciddiye alınmalıdır. Rahatsızlığın neden kaynaklandığının araştırılması ve odak hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Nefes darlığı varlığında ortaya çıkan belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Kronik ya da birden başlayan öksürük,
• Solunum güçlüğü,
• Dudak ve ellerde morarma,
• Kalp çarpıntısı,
• Nefessiz kalmaya bağlı olarak konuşmanın sürekli kesilmesi,
• Alt bacak ve ayak bölgesinde ödem,
• Günlük aktiviteler sırasında durup soluklanma ihtiyacı,
• Baş ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Bilinç bozukluğu,
• Kilo kaybı,
• Hâlsizlik,
• Nefesin hızlı olması,
• Yorgunluk.
• Göğüs bölgesinde sıkışma hissi,
• Boğuluyormuş gibi hissetmek,
• Hırıltılı solunum,
• Hava açlığı,
• Kanlı balgam,
• İstirahat sırasında solunum güçlüğü,

Nefes Darlığı Nedenleri Nelerdir?

Nefes darlığı özellikle yürüyüş, merdiven çıkma gibi efor gerektiren eylemler sırasında kişinin zorlanmasına, hava açlığı çekmesine ve eskiye kıyasla daha fazla güç harcamasına yol açar. Kişinin solunum zorluğu çekmesi veya yeterince nefes alamaması olarak tanımlanabilen nefes darlığı, çoğunlukla akciğerde var olan rahatsızlıklara bağlı olarak görülür.

Ancak dispne, kalp hastalıklarından ya da psikolojik nedenlerden de kaynaklanabilir. Kişinin nefes alıp verme konusunda güçlük yaşamasına yol açan bu rahatsızlık, hayati fonksiyonu bulunan doku ve organların yeterince oksijenlenememesine neden olarak pek çok farklı hastalığa da yol açabilir. Obezite, kişinin akciğerlerinin yeterince hava dolamamasına ve bu durum da nefes darlığına neden olabilir. Anemi varlığında da alyuvarların (RBC, eritrosit, kırmızı kan hücresi) azalmasına bağlı olarak kişide nefes darlığı şikayeti görülebilir.
 

• Akciğere Bağlı Olarak Gelişen Nefes Darlığı: Solunum sisteminde var olan hastalıklar sıklıkla nefes darlığına yol açar. Farklı mikroorganizmalardan kaynaklanabilen alt ve / veya üst solunum yolu enfeksiyonları, kişinin hava yollarında daralmaya neden olabilir. Halk arasında saman nezlesi olarak bilinen alerjik rinit, astım, KOAH, pnömoni, (Zatürre) bronşiyolit ve bronşektazi hastalıklarının varlığı nefes darlığına yol açabilir. KOAH hastalığında oluşan nefes darlığı hissi, egzersizle başlar ve giderek artma eğilimi gösterir. Astımı olan hastalarda ise nefes darlığı daha nadir görülür. Akciğerde bulunan plevral sıvı ya da farklı bir deyişle akciğer zarında görülen sıvı toplanması, pnömotoraks yani akciğerin tamamen ya da kısmen sönmesi gibi hastalıkların varlığında da kişide nefes darlığı gelişebilir. Kişinin yaşam fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilen akciğer embolisi (Akciğere giden damarlarda pıhtılaşma) varlığında da kişide nefes darlığı şikayeti gelişebilir. Kronik bronşit, akciğer kanseri gibi hastalıkların yanı sıra sigara kullanımı, zararlı kimyasalları solumak, sanayi bölgesinde yaşamak, çevre ve hava kirliliği gibi çevresel etkenler de nefes darlığına neden olabilir.
   
• Kalbe Bağlı Olarak Gelişen Nefes Darlığı: Solunum sisteminde görülen hastalıkların yanı sıra kalp ve dolaşım sistemine ait rahatsızlıkların varlığında da nefes darlığı görülebilir. Ancak kalbe bağlı olarak gelişen nefes darlığı çoğunlukla birden bire oluşmaz. Kişinin nefes darlığı şikayeti zaman içinde oluşur ve gittikçe şiddetlenir. İlk zamanlarda kişinin farkına varmadan tolere edebildiği bu durum, hastalık ilerledikçe şikayetlerin artmasına neden olur. Erken dönem kalp krizi belirtilerinden biri olan nefes darlığı, zaman zaman kalp çarpıntısı gibi farklı kalp hastalıklarından da kaynaklanabilir. Kalp yetmezliği, kalp tamponadı, (kalbin çevresinde sıvı birikmesi) yüksek tansiyon, (hipertansiyon) koroner arter tıkanıklığı gibi hastalıklar da nefes darlığı şikayetine yol açabilir.
  Psikolojik Nedenlere Bağlı Olarak Gelişen Nefes Darlığı: Anksiyete bozukluğunun bir çeşidi olan panik atak, klostrofobi, yoğun stres, endişe ve diğer bazı duygu durum bozuklukları, kişinin soluksuz kaldığını ya da boğuluyormuş gibi hissetmesine neden olabilir.
  
   

Nefes Darlığı Tanısı Nasıl Konur?

Hastanın nefes darlığı şikayetiyle hekime başvurmasının ardından hekim, hastanın anamnezini alır ve fizik muayenesini yapar. Hekim, tanıya yardımcı olan laboratuvar testlerinin yanı sıra akciğer grafisi, BT, solunum fonksiyon testleri, koroner anjiyografi, EKG ve EKO gibi pek çok farklı tektik yapılmasını isteyebilir. Elde edilen tüm bulgular ışığında nefes darlığına yol açan odak hastalığın tanısı koyulur.
 

Nefes Darlığı Nasıl Tedavi Edilir?

Nefes darlığı şikayetinin önlenmesi için sigara kullanımının bırakılması, kimyasalların ya da uzun süre ile kirli havanın solunmaması önerilir. Nefes darlığı, altta yatan farklı bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan bir tür semptomdur. Bu yüzden nefes darlığı tedavisi, odak hastalığa göre farklı şekillerde yapılır.

Nefes darlığının aniden gelişmesi, acil müdahale gerektirebilir. Bu gibi durumlarda ise oksijen seviyesinin yükseltilmesi için kişiye maske ile oksijen verilir. Şiddetli vakalarda ise pozitif basınçlı ventilasyon uygulanır. Böylece kişinin yorulan kasları dinlendirilirken sağlıklı bir şekilde nefes alıp vermesi sağlanır.